Májilis depýtaty Irına Smırnova Qazaqstanǵa shetel agentterine qatysty zańqajet dep, Úkimet basshysynyń atyna saýal joldady, dep habarlaıdy Ulys.

 Ótken plenarlyq otyrysta biz elimizdegi USAID qyzmetine qatysty depýtattyq saýal joldadyq. USAID tarıhyndaǵy sıaqty, amerıkalyqtardyń ózderi qarjylandyratyn memlekettik BAQ-tyń destrýktıvtiligin taǵy da moıyndaıdy. Olardy ózderi soǵystan keıingi shyndyqta ıdeologıalyq kúres úshin qurylǵan ótkenniń qaldyǵy dep ataıdy, - dedi Irına Smırnova Májilistiń jalpy otyrysynda. 

Halyq qalaýlysynyń málimetinshe, qazir elimizde 200-ge jýyq úkimettik emes uıymdy shetel qarjylandyrady. Onyń 70%-na AQSH qarjy quıady. 

— Bizdiń úkimettik emes uıymdarǵa qarjylyq jáne materıaldyq-tehnıkalyq kómekti kórsetilgen tizimderge kirmeıtin basqa da sheteldik qurylymdar men elshilikter usynady. Qoldaý negizinen BAQ pen sóz bostandyǵy, maqsatty toptardyń quqyqtary men múddelerin qorǵaý, demokratıa men azamattyq qoǵamdy damytý, lıberaldy reformalar, toleranttylyq pen azamattyq belsendilikti arttyrý salasyndaǵy jobalarǵa beriledi, - deıdi ol.

Qazaqstan Halqy Assambleıasynyń 30 jyldyǵyna oraı Almaty qalasyndaǵy «Ózbek ulttyq-mádenı ortalyǵy» qoǵamdyq birlestiginiń tóraǵasy Abdýlla Ismatýllaevpen shaǵyn suhbat

– Abdýlla Japaruly, Qazaqstan Halqy Assambleıasynyń 30 jyldyǵymen quttyqtaımyz! Osy data siz úshin neni bildiredi?

– Raqmet! Men úshin bul mereke – Qazaqstandaǵy turaqtylyqtyń, beıbitshiliktiń jáne birliktiń nyshany. Assambleıa – jaı ǵana ınstıtýt emes, ol – halyqtyń júregindegi senim, tatýlyqqa degen umtylystyń sımvoly. Bul 30 jyl – túrli etnostar men ulttardyń ózara qurmetpen ómir súrip kele jatqanyn dáleldeıtin jyldar.

– Siz jetekshilik etetin ózbek ulttyq-mádenı ortalyǵy Assambleıamen qalaı jumys istep keledi?

– Almaty qalasyndaǵy ortalyǵymyz Assambleıa qurylǵan kúnnen bastap tyǵyz baılanysta jumys istep keledi. Biz mádenı sharalar, til úıretý kýrstary, ulttyq merekeler ótkizý arqyly qazaq halqymen birlikte ómir súrip jatqanymyzdy kórsetip kelemiz. Assambleıa bizge óz bolmysymyzdy saqtaı otyryp, Qazaqstan qoǵamyna paıdaly bolýǵa múmkindik berip otyr.

– Qazirgi jastar arasynda etnosaralyq kelisimdi saqtaý úshin ne mańyzdy dep esepteısiz?

– Birinshiden – bilim, ekinshiden – ashyq dıalog. Jastar óz tarıhyn, tilin bilýimen qatar, Qazaqstandy ortaq úıi retinde qabyldaýy kerek. Biz olarǵa senýimiz kerek, ári olardy yntalandyrýymyz qajet. Assambleıa – dál osyndaı ashyq alań. Munda ultqa bólinbeı, ıdeıa men jaýapkershilikke negizdelgen yntymaqtastyq qalyptasqan.

– 30 jylda jetken basty jetistik qandaı dep oılaısyz?

– Eń basty jetistik – halyqtyń arasynda senim ornady. Biz qazir ártúrli ult ókilderimen bir dastarqanda otyryp, qýanysh pen qaıǵyny birge bólise alatyn deńgeıge jettik. Bul – naǵyz rýhanı jetistik. Beıbit ómirdiń qadirin bilý – bizge amanat.

– Oqyrmandarǵa qandaı tilegińiz bar?

– Birligimiz bekem bolsyn. Qazaqstan – bárimizge ortaq úı. Osy úıde árkim óz tilin, dástúrin saqtaı otyryp, bir maqsatqa qyzmet etýi kerek. Assambleıa soǵan jol ashyp berip otyr. Sol múmkindikti baǵalaı bileıik!

Bıyl Qazaqstan volonterlikti damytýda aıtarlyqtaı jetistikterge qol jetkizdi. Halyqaralyq standarttarǵa beıildiligin rastap, qoǵamdyq mańyzdy mindetterdi sheshýde volonterlerdiń rólin nyǵaıtty. Bul týraly Mádenıet jáne aqparat mınıstrligi habarlady.

Búgingi tańda elimizde 755 volonterlik uıym, 2 myń bastamashyl top, 275 myń belsendi volonter, onyń ishinde 3,5 myń «Kúmis» volonter belsendi jumys isteıdi.

Azamattardyń volonterlik qozǵalysqa belsendi qatysýy jáne memleket tarapynan bul úshin jaǵdaı jasaýy eldegi volonterliktiń damýyna yqpal etti. Úkimet Qazaqstan Respýblıkasynyń 2024-2026 jyldarǵa arnalǵan volonterlikti damytý men qoldaýdyń jańa Jol kartasyn bekitti.

Ony iske asyrýda áleýmettik jáne medısınalyq volonterlik, ekologıalyq jáne ZOO volonterlik, bilim berý jáne medıa salasyndaǵy volonterlik, tótenshe jaǵdaılar saldaryn joıý salasyndaǵy volonterlik jáne basqa da salalarda salalyq volonterlikti damytýǵa basa nazar aýdaryldy.

Elimizde Ulttyq front-keńse jáne óńirlik 20 volonterlik front-keńsesi óz qyzmetin belsendi júzege asyryp keledi, olar uıymdastyrýshylyq, aqparattyq jáne resýrstyq qoldaý kórsetedi, sondaı-aq eriktiler toptaryna, uıymdarǵa jáne eriktilerge konsýltasıalyq kómek beredi.

2024 jyly 5,6 myńnan astam is-shara uıymdastyryldy. Bir jyl ishinde volonterlik boıynsha biryńǵaı Call-ortalyq qurylyp, oǵan 2095-ten astam ótinish kelip tústi. Biryńǵaı onlaın «Qazvolonteer.kz» platformasy jumys isteıdi, onda 67 myńnan astam erikti tirkelgen.

2024 jyly memlekettik organdar volonterlik qoǵamdastyqpen birlesip 55 jobany iske asyrdy, sondaı-aq volonterlik bastamalardy qoldaý maqsatynda 240 shaǵyn grant berildi. Jobalar aıasynda 42 myńǵa jýyq túrli formattaǵy is-shara ótkizildi. 10 myń volonter salalyq volonterlik boıynsha oqýdan ótti.

Halyqaralyq volonterlik belsendi damyp keledi. Ulttyq volonterler front-keńsesiniń janynda 2023 jyldan bastap Halyqaralyq volonterlik ortalyq jumys isteıdi. Qyrkúıek aıynda 7 Qazaqstandyq volonter BUU qurylymdaryna Túrkıa, Kenıa jáne Taıland sıaqty elderge jumysqa jiberildi.

Osy jyly 3-4 qazanda Astanada AÓSSHK Jastar keńesiniń qoldaýymen volonterler sleti ótti. Slet Azıanyń volonterleri men volonterlik uıymdary úshin eń iri halyqaralyq is-sharalardyń birine aınaldy. Oǵan AÓSSHK-ǵa múshe 14 memleketten (Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Reseı, Shrı-Lanka, Qytaı, Bahreın, Ózbekstan, Ázerbaıjan, Iran, Taıland, Tájikstan, Kýveıt, Úndistan, Katar) 450 adam qatysty.

QR Prezıdenti Q.Toqaevtyń tapsyrmasy boıynsha 2020 jyly Qazaqstannyń damýyna úles qosqan úzdik qazaqstandyq jáne sheteldik eriktilerdi yntalandyrý úshin «Jyl volonteri» halyqaralyq syılyǵy taǵaıyndaldy. 2020-2024 jyldar aralyǵynda Qazaqstan, Reseı, Ózbekstan jáne Qyrǵyzstannan 234 volonter syılyq aldy.

«Igi ister marafony» jobasy iske asyryldy, onyń sheńberinde qazaqstandyqtar 50 myńǵa jýyq adamnyń qatysýymen 7 000 «Igi is» jasady. Joba aıasynda eriktiler 7 000 janýarǵa kómek kórsetti, 3 200 kóshet otyrǵyzyp, 240 tonna qoqys jınaldy. 5 jeltoqsanda 10 nomınasıa boıynsha jobanyń 20 jeńimpazy marapattaldy.

2025 jyly osy baǵyttaǵy jumysty jalǵastyrý sheńberinde volonterlik salasy boıynsha qoldanystaǵy zańnamany jetildirý úshin jańa tásilderdi ázirleý josparlanýda.

Sondaı-aq, halyqaralyq volonterler jylyn ótkizýge daıyndyq aıasynda Qazaqstanda Ulttyq uıymdastyrý komıteti qurylyp, is-sharanynyń josparyn ázirleıdi.