Jetisý oblysy «Taza Qazaqstan» baǵdarlamasynyń aıasynda tek senbilik sharalaryn  uıymdastyrýmen shektelmeı, aqparattyq-túsindirý jáne qaıyrymdylyq baǵyttarynda da jumystar atqarýda, dep habarlaıdy oblys ákimdiginiń baspasóz qyzmeti.

Máselen, jastarǵa qyzmet kórsetý ortalyǵynda 1 qarasha kúni «EKOtime» taqyrybynda jastarmen kezdesý ótip, qatysýshylarǵa qoqysty durys suryptaý jáne sol arqyly qaıyrymdylyqpen aınalysý joldary túsindirilip, is júzinde kórsetildi.

Óńirdegi ekobelsendi, volonter Ǵazız Amanjoluly  2021 jyldan beri óz úıiniń aýlasynda selofan, qaǵaz, metal, turmystyq qaldyqtar jáne plasık buıymdaryn bóshkege bólek suryptap, barsha azamattardy atalǵan isten úlgi alýǵa shaqyrady.

Ekobelsendi suryptalǵan qoqysty shıkizat qabyldap alýshy kompanıalarǵa aı saıyn ótkizip, túsken qarjyny qaıyrymdylyq qorlaryna tabystap keledi, sonyń biri «Hareket» qory. Bul bastama bir oqpen eki qoıandy atqandaı dep esepteıdi.

2024 jyldyń tamyz aıynda respýblıkalyq aksıaǵa qoldaý bildirý maqsatynda ekobelsendi óziniń jeke bastamasymen sponsorlyq kómekpen Taldyqorǵan qalasyndaǵy az qamtylǵan otbasylarǵa 100 dana qoqys suryptaıtyn konteınerdi tegin taratyp, qoqysty durys suryptaý joldary túsindirdi. Sonymen qatar, suryptalǵan qoqysty qabyldaıtyn kompanıalardyń tizimin de qosyp bergen. 

Jaqsymen paıdaly iske barsha jetisýlyqtardy shaqyramyz!

Jalpy, ózderińizge málim, tek el aýmaǵynda ǵana emes, tabıǵattyń qoqyspen lastanýy barlyq memleketterdiń jerlerine de muhıttarǵa úlken zardaptaryn tıgizýde. Janǵan qoqystar ýly hımıkattar bólip, adam densaýlyǵynyń asqynýyna birden bir sebep bolyp otyr. Ókinishke oraı, adamdardyń qoqysty suryptaý mádenıetine áli de alshaqtaý bolyp tur, kerisinshe qoqysty selloffanǵa salyp, tastaı salý nemese jolda ketip baryp, kez-kelgen jerge laqtyra salý syndy jaǵdaılary azaımaı tur.

Sonymen qatar, Jetisý oblysynyń Jastarǵa qyzmet kórsetý ortalyǵynyń mamandary uıymdastyrýmen «Taza orta» aksıasyn uıymdastyrdy. Aksıasynyń maqsaty,  ǵımarat tazalyǵyn saqtaý barysynda artqarylatyn tazalyq jumystaryn júrgizý,  jumys ornynda qaýipsizdik pen jaılylyqty qamtamasyz etý.  Aksıaǵa Jastarǵa qyzmet kórsetý ortalyǵynyń mamandary, tehnıkalyq qyzmetkerleri qatysty.

Taza bolsa tabıǵat – aman bolsa adamzat degen urandy ustaı kele, adamzat balasyn tabıǵatty taza ustaý árqaısymyzdyń mindetimiz dep esepteımiz. 

Aıta ketý kerek,  «Taza Qazaqstan» aksıasy aıasynda Jetisý oblysynda jalpy 1990 tehnıka jumyldyrylyp, nátıjesinde 10714 tonna qoqys shyǵarylyp, 2445 km aryq jelisi tazalandy. Oblys aýmaǵynda aksıa kezinde 38003 túp kóshet otyrǵyzyldy.

«Taza Qazaqstan» respýblıkalyq ekologıalyq baǵdarlamasy Jetisý oblysynda belsendi túrde uıymdastyrylyp, turǵyndar tarapynan zor qoldaýǵa ıe boldy. Búgingi kúnniń ózinde jalpyulttyq tazalyq sharasyna oblys boıynsha 226 myńnan astam adam atsalysty.

«Taza Qazaqstan» road-estafetasynyń İİ-shi kúninde vandalızmmen kúres jalǵasyn tapty, dep habarlaıdy Ulys.

«AMANAT» partıasy janyndaǵy «Jastar Rýhy» jastar qanatynyń bastamasymen «Taza Qazaqstan» jalpyulttyq naýqany aıasyndaǵy road-estafeta jalǵasýda.

Búgin road-estafetanyń ekinshi kúninde Astanadan shyqqan aldyńǵy top pen Qaraǵandy belsendileri «Spassk» memorıaldyq kesheniniń aýmaǵyn qoqystan jáne vandalızm izderinen tazartty. Olar Aqsý-Aıýly men Shet aýdanynyń aýmaǵyn júrip ótip, Balqashqa qaraı bet aldy. 

«Jastar Rýhy» jastar qanatynyń tóraǵasy Aqerke Iskanderova road-estafeta aıasynda jan-jaqty jumys júrgiziletinin aıtty. 

«Búgin road-estafetanyń ekinshi kúninde qoqyspen birge vandalızmmen kúresýdemiz. Qaraǵandy-Balqash baǵytynda kezdesken eskertkishterdi de retke keltirýdemiz. Ózderińiz bilesizder, vandaldyq áreketterdiń jıilep ketýine baılanysty qylmystyq kodekske arnaıy bap engizilip, quqyq buzýshylyqtardy jazalaý sharalary kúsheıtildi. Bul vandaldarmen kúreste qoldanylatyn jaqsy tásilge aınaldy. Byltyr qazan aıynda bastaý alǵan vandalızmmen kúres respýblıkalyq aksıasy road-estafetada da kórinis tabýda. Aýa-raıynyń qolaısyzdyǵyna qaramastan belsendilerdiń kóńil-kúıi jaqsy. Keshe Astana-Qaraǵandy tas jolynda 1 kúnniń ózinde 13 tonna qoqys jınadyq. Avtokólikpen jol boıynda ketip bara jatqanda qoqystar kózge kórinbeıdi. Al shyn máninde qorshaǵan ortamyzda qoqys óte kóp. Sondyqtan jastar atynan barlyǵyńyzdy tazalyqqa, sanaly ekologıalyq orta qurýǵa shaqyramyn», - dedi ol óz sózinde.

Jastarǵa Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty Jarqynbek Amantaıuly qosylyp, vandalızmge ushyraǵan eskertkishterdi olarmen birge retke keltirdi.   

«Aksıanyń paıdasy zor. Mysaly kúni keshe 3 qap qoqys jınadym. Búgin jastardyń qataryna qosyldym. Vandaldardan keıingi qalǵan izdi joıyp, tas joly aýmaǵy men oǵan qarasty aımaqtardy qoqystardan tazartýdamyz. Sondaı-aq Aqsý-Aıýly halqymen de kezdesip úlgerdik», - dedi Jarqynbek Amantaıuly. 

Depýtat Aqsý-Aıýlyda azamattardy qabyldap, halyqtyń ózekti máselelerine qulaq asty.

Sondaı-aq belsendiler Qaraǵandy-Balqash tas joly men onyń aýmaǵyn qoqystan tazartyp, suryptaýda. Jınalǵan qoqys qaptarǵa suryptalyp, «QazAvtojol» mashınalaryna tıelip, qoqys polıgondaryna shyǵarylady.  Qatty qaldyqtar «Qazaqstannyń qaıtalama shıkizat óńdeýshiler qaýymdastyǵy» basqarmasynyń qoldaýymen qaıta óńdeýge jiberiletin bolady. 

«Óte jaqsy bastamanyń kýágeri bolyp otyrmyz. Ekologıamyz úshin qoqysty suryptaý óte mańyzdy. Ózderińiz biletindeı, damyǵan elder turmystyq qaldyqtardy qaıtadan óńdep, barynsha kádege jaratýda. Bul úrdis bizge de asa qajet. Suryptaý – qoqys kólemin azaıtýǵa, tabıǵı resýrstardy únemdeýge jáne eldegi ekologıalyq jaǵdaıdy jaqsartýǵa múmkindik beredi. Sondyqtan Jastar qanatynyń bul bastamasyna biz qýana qoldaý bildirýdemiz», - deıdi qaýymdastyq tóraǵasy Batyrbek Áýbákirov.

Eske sala keteıik, byltyr 20 qazanda «Jastar Rýhy» jastar qanaty Qazaqstannyń tarıhı, mádenı jáne tabıǵı murasyn vandalızmnen saqtaýǵa baǵyttalǵan respýblıkalyq aýqymdy aksıany bastady. 2500-den astam «Jastar Rýhy» belsendisi men volonteri 500-den asa tarıhı, mádenı eskertkishterdi tazartty. Aksıa barysynda «Tańbaly tas» petroglıfterin, «Aqbaýyr» shatqalyn, Sh. Qudaıberdiulynyń, S. Seıfýllınniń, Bógenbaı batyr, Kenesary han eskertkishterin, «Tekturmas» kesenesin, «Ybyqty saı» shatqalyn, Qoja Ahmet Iassaýı kesenesi mańyndaǵy  qorǵanyn, «Shaqpaq ata», «Sultan Úpi», «Qaraman ata» jerasty meshitterin qoqystar men jazýlardan tazartty. Aksıa kúni búginge deıin respýblıkanyń barlyq aımaqtarynda jalǵasýda.

Respýblıkalyq ekologıalyq «Taza Qazaqstan» aksıasy Túrkistan oblysynda qarqyndy júrýde. Aksıa aıasynda búgin Arys qalasynda senbilik ótip, sharaǵa qalalyq máslıhattardyń depýtattary, memlekettik mekemelerdiń qyzmetkerleri, eńbek ujymdarynyń ókilderi, qala jastary atsalysty.

Ekobelsendiler aǵash túpterin áktep, jasyl jelektiń túpteri men jol jıekterin aramshópterden tazalady. «Taza Qazaqstan» aksıasynyń basty maqsaty – úıimiz ben týǵan jerimizdi taza ustaý, qoqys shashpaý, halyq arasynda ekologıalyq saýattylyqty arttyrý, ekologıalyq mádenıetti saqtaýdy úıretý.

«Taza Qazaqstan» aksıasy bastalǵan sáýir aıynan beri Túrkistan oblysy boıynsha oblystaǵy 2500-den astam bilim berý uıymdarynda (1421 balabaqsha, 1052 mektep, 50 kolej) ekologıalyq mádenıetti qalyptastyra otyryp, otansúıgishtikke, tabıǵatty qorǵaýǵa, halyqty qorshaǵan ortany lastamaýǵa úıretý.

Balalardy tabıǵatqa uqypty qaraýǵa tárbıeleıtin 2000-ǵa jýyq ashyq sabaq, 650 kezdesý, 960 dóńgelek ústel ótkizilgen. Aksıa aıasynda oblysta medısınalyq nysandardyń aýmaǵynda 10 957 dana túp aǵashtary otyrǵyzylyp, 61 842 aǵash túpterine ákteý jumystary júrgizildi.

Sondaı-aq, oblys aýmaǵynda ornalasqan týrısik nysandar aýmaqtaryna sanıtarlyq tazalaý jumystaryn uıymdastyrý boıynsha ázirlengen jol kartasyna sáıkes, Q.Iasaýı kesenesi, Otyrar qalashyǵy, Úkash-ata Kesenesi, «Shaǵa» týrısik – rekrasıalyq ortalyǵy, «Aqmeshit» jerasty úńgiri, «Domalaq ana» kesenesi men bulaǵy, Bıbi márıam kesenesi, Shahan ata kesenesi, Úkasha Ata kesenesi, Gaýhar ana kesenesi, Arys mýzeı ǵımaraty, Shammat Ishan mýzeıi, Erýbaev mýzeıi syndy kıeli jáne tarıhı oryndarda tazalyq aksıalary uıymdastyryldy.

Sonymen qatar, Túrkistan oblysy Volonterlik uıymdardyń bastamasymen «Jas Túrkistan» eriktiler asosıasıasy qurylyp, «Bul seniń óńiriń» aksıasy negizinde tımbıldıng ótti.

Jastar «Taza Alem» ulttyq jobasy boıynsha «Qorshaǵan ortany taza ustaý - árbir azamattyń boryshy» taqyryby aıasynda jazǵy shomylý maýsymdaǵy ózen, kól mańdaryn tazalaýda.

Oblysqa qarasty aýdan, qalalarda «Taza Jaǵajaı», «Óz ómiriń - óz qolyńda» taqyryby aıasynda, shomylý maýsymyndaǵy qaýipsizdiktiń aldyn alý maqsatyndaǵy únparaqshalar taratylýda. «Eko volonter» atty erikti jastar kıeli ólkeler men ózen, taýlarda qoqys izdeý saıysy ótti.

Aksıaǵa atsalysyp júrgen Qazaqstan halqy Assambleıasynyń oblystyq 11 etno mádenı birlestikter músheleri ár senbi kúni aýmaqtyq senbilikterge belsene qatysyp keledi.

Etnostar kóp ornalasqan Saıram, Saýran, Jetisaı, Maqtaral, Keles,Tólebı aýdandarynda Assambleıa jastary «Birligimiz jarasqan» taqyrybynda plogıng saıystary arqyly aınalany tazartý aksıalaryn dástúrli túrde ótkizýde. Saıram aýdanynda «Qoqystan qundy zattar jasaý ıdeıalary» júzege asyrylýda.

«Generation» qoǵamdyq birlestigi Saıram aýdanyndaǵy bilim berý uıymdarymen birlesken 36 ekologıalyq aksıa ótkizdi. Atalǵan aksıa boıynsha 15 tonnaǵa jýyq qaıtalama shıkizat satyp alynyp, qaıta óńdeýge jiberildi. Bul rette, qoqysty arnaıy jerge aparýdyń qajeti joq, bul óz kezeginde ony aparatyn jol men jergilikti aımaqtardy taza ustaýǵa óz septigin tıgizýde.

Topyraq sýlaryn qorǵaý jáne jerdiń tozýymen kúresý maqsatynda Tólebı aýdany, Lengir qalasynda ornalasqan múgedek balalardyń mektep-ınternaty úshin ekosantýalet qurylysyn júrgizý josparlanýda.

Oblysta ekologıalyq baǵytta 4 úkimettik emes uıym jumys jasaıdy. «Ógem» qoǵamdyq birlestigin tarapynan tabıǵı aımaqty saqtap qalý maqsatynda ekoagrotýrızmdi damytý boıynsha jańa joba iske asýda. Atalǵan joba óńirge kelgen týrıserge «jasyl» tehnologıalardy kúndelikti ómirge endirý boıynsha sheber-synyptar kórsetilip, demoýchaskelerde 16 saıahat júrgizildi. Tabıǵı jolmen energıa kózin ashyp, óńirdiń ekologıalyq jaǵdaıyn jaqsartý boıynsha da birqatar sharalar atqaryldy. «Ógem», «EKO-Atameken» qoǵamdyq birlestikteri Saıram-Ógem, Qarataý qoryqtaryndaǵy tabıǵatty qorǵaý maqsatynda 7 ekoaksıa ótkizip, jergilikti turǵyndar men týrıserdiń ekologıalyq mádenıetin qalyptastyrýda úlesi erekshe boldy.

Aldaǵy ýaqytta «Qazavtojol» Ulttyq kompanıasy» AQ arqyly Túrkistan oblysy aımaǵynda ornalasqan aqyly avtojoldardyń baqylaý beketterinen ótken avtokólik ıelerine «Qurmetti jol júrgizýshi, tazalyq saqtap, jol boıynda qoqys tastamaýlaryńyzdy suraımyz! Bul – bizdiń Qazaqstan, bul – Taza Qazaqstan!» mátindi SMS-habarlamalardy jiberý josparlanýda. Oblys ákimi Darhan Satybaldynyń bastamasymen «Úlgili aýyl» oblystyq baıqaýy bastaý aldy. Bul óz kezeginde «Taza Qazaqstan» ekologıalyq aksıasynyń jalǵasy bolyp tabylady.

Baıqaý eki kezeńnen turady: 1-kezeń – aýdandyq, ıaǵnı oblystaǵy 15 aýdan, qalada baıqaýdyń aýdandyq kezeńin ótkizý úshin arnaıy komısıalar qurylyp, 1 qyrkúıekke deıin qujattar qabyldanady. Jeńimpaz aýyldar oblystyq komısıaǵa usynylyp, 1 qarashaǵa deıin «Úlgili aýyl» jeńimpazy anyqtalady. Ekologıalyq aksıany tabysty júzege asyrǵan aýyldar arasynan jeńip shyqqan júldegerge bir áleýmettik nysan salynady. Biregeı joba «TurkistanTV» telernasy efırinde «Úlgili aýla» telejobasy arqyly nasıhattalýda.

Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes, osy baǵyttaǵy jumystar bir rettik aksıa emes, elimizdi kógaldandyrý jáne abattandyrý baǵytyndaǵy turaqty túrde iske asyrylatyn jumystar bolyp jalǵasyn tabatyn bolady.