Valúta baǵamy
  • USD -

    520.9
  • EUR -

    611
  • RUB -

    6.61
Almatyda «Jeńistiń esteligi: urpaqtar men halyqtar birligi»: atty halyqaralyq konferensıa ótti
04 sáýir 2025
Almatyda «Jeńistiń esteligi: urpaqtar men halyqtar birligi»: atty halyqaralyq konferensıa ótti

Almaty qalasyndaǵy Dostyq úıinde Jeńistiń 80 jyldyǵyna arnalǵan is-sharalar aıasynda «Jeńistiń esteligi: urpaqtar men halyqtar birligi» atty Qazaqstan-Reseı konferensıasy ótti.

Konferensıa jumysyna QR Prezıdenti Ákimshiliginiń İshki saıasat bóliminiń meńgerýshisi Abzal Núkenov, QR Mádenıet jáne aqparat mınıstri Aıda Balaeva, Reseı Federasıasy Prezıdentiniń shet eldermen aımaqaralyq jáne mádenı baılanystar jónindegi basqarmasy basshysynyń orynbasary Anton Rybakov, Reseı Federasıasynyń Jastar isi jónindegi federaldyq agenttigi basshysy Grıgorıı Gýrov, eki eldiń ǵalymdary men sarapshylary, sondaı-aq belsendi jastar qatysty.

Konferensıa mereıtoılyq dataǵa arnalǵan Qazaqstan men Reseıdiń birlesken is-sharalarynyń bastaýy boldy.

Jıynda Aıda Balaeva qatysýshylardy kele jatqan Jeńis kúnimen quttyqtap, Memleket basshysynyń jyly lebizin jetkizdi. Sondaı-aq, Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń sózin keltirdi.

«Qazaqstan adamzattyń ortaq jeńisine, jer betinde ádildik pen bostandyqtyń saltanat qurýyna ólsheýsiz úles qosty. Aǵa býynnyń ekinshi dúnıejúzilik soǵys kezindegi erligi men eńbegi óskeleń urpaq úshin qaısarlyqtyń, janqıarlyqtyń jáne otanshyldyqtyń ozyq úlgisi bolyp qalatyny sózsiz. Búginde biz ultymyzdyń qaharman ul-qyzdarynyń arqasynda alańsyz eńbek etip, urpaq ósirip, jarqyn bolashaqqa qadam basyp kelemiz. Sol úshin olarǵa máńgi qaryzdarmyz. Eshkim de eshqashan umytylmaıdy!» – degen edi Prezıdent.

Aıda Balaeva qazaqstandyqtardyń Jeńiske qosqan úlesine keńinen toqtalyp, soǵysqa respýblıkadaǵy árbir besinshisi turǵyn qatysqanyn aıtty.

Álıa Moldaǵulova, Mánshúk Mámetova, Talǵat Bıgeldınov, Baýyrjan Momyshuly, Qasym Qaısenov, Leonıd Beda, Rahymjan Qoshqarbaev, Saǵadat Nurmaǵambetov, Sergeı Lýganskıı esimderi Jeńis tarıhyna altyn áriptermen jazyldy. Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyna 528 adam ıe boldy.

Uly Otan soǵysy jyldarynda qazaqstandyq jaýyngerler partızan qozǵalystaryna qatysty. Qazaqstan tylda da eren erlik kórsetti.

Uly Otan soǵysy qazaq mádenıetiniń damýyna da serpin berdi, onyń qýaty halyqty jumyldyrý men keńes jaýyngeriniń rýhyn kóterýge baǵyttaldy.

«Jeńis jolynda barlyǵy – bolat quıýshydan bastap esepshige deıin, etikshiden muǵalimge deıin úlken-kishi túgel talmaı eńbek etti. Mádenıet salasy da erekshe ról atqardy. Soǵys aýyrtpalyǵy men tapshylyǵy kezinde ónerge oryn joqtaı kórinýi múmkin ed». Biraq olaı bolmady! Memleket tek qoldap qoımaı, mádenıetti halyq arasyna taratýdy maqsatty túrde júrgizdi, onyń pasıonarlyq qýatyn Uly Jeńiske jeteleıtin qural retinde sheber paıdalandy», – dedi Aıda Balaeva.

Keıinirek eseptelgendeı, soǵys jyldary qazaqstandyq konserttik uıymdar maıdanda, maıdan shebinde, gospıtálderde 36 525 ret óner kórsetken. Bul kezde respýblıkaǵa evakýasıalanǵan kınostýdıalardyń bazasynda otandyq kınematografıa damyp jatty. Osy jyldary qalyptasqan qazaqstandyq mamandar keıin qazaq kınosynyń negizin qalady.

«Aıta keterligi, 1943 jyly «Qazaqfılm» kınostýdıasynda rejıser Efım Aronnyń «Belaıa roza» fılmi túsirildi, onda jaraly ofıserdiń rólin Sháken Aımanov somdady. Búginde «Qazaqfılm» osy ańyzǵa aınalǵan akter ári rejıser esimin ıelenip otyr. Reseı men Qazaqstan kınematografısteriniń shyǵarmashylyq proseske birigip jumys isteýi ulttyq kınoındýstrıamyzdyń negizin qalady», – dep atap ótti A. Balaeva.

Ol jyldary tek kınematografıada ǵana emes, basqa salalarda da kóptegen týyndylar dúnıege keldi. Soǵys poezıasynyń jaýhary – qazaq aqyny Jambyldyń qorshaýdaǵy Lenıngradqa arnaǵan haty – «Lenıngradtyq órenim!» atty óleńi.

Otandastarymyzdyń erligi qazaq mádenıet qaıratkerlerine shabyt berdi. Dál osy soǵys jyldary, 1944 jyly kompozıtorlar Muqan Tólebaev, Evgenıı Brýsılovskıı jáne Latıf Hamıdı Qazaq KSR-iniń alǵashqy Memlekettik gımnin jazdy. Sonymen qatar, soǵys jyldary qazaqtyń dástúrli fólklorlyq janry – aıtys qaıta jańǵyrdy.

Konferensıa baǵdarlamasy «Jeńistiń esteligi: urpaqtar men mádenıetter arasyndaǵy kópir», «Jeńis esteligin saqtaýǵa arnalǵan jastar qozǵalystary» jáne «Ortaq tarıhty nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan zamanaýı jobalar» úsh paneldik sesıadan turdy.

Mereıtoı qarsańynda taraptar aksıalar, forýmdar, mádenı sharalar sekildi birqatar birlesken jobalardy josparlap otyr.

Konferensıa aıasynda 2025 jylǵa arnalǵan Qazaqstan-Reseı gýmanıtarlyq yntymaqtastyǵy salasyndaǵy is-sharalar josparyna qol qoıyldy.

RELATED NEWS
«Úzdik bolý úshin kóp jumys isteý kerek» - Dımash Euronews-ke suhbat berdi
18 qyrkúıek 2024
«Úzdik bolý úshin kóp jumys isteý kerek» - Dımash Euronews-ke suhbat berdi

 Euronews-ke eksklúzıvti suhbat bergen Dımash Qudaıbergen klasıkalyq mýzyka, qazaqtyń halyq kúıi men zamanaýı áýen astasyp jatqan biregeı shyǵarmashylyǵy jaıly aıtyp berdi. Kazinform atalǵan suhbattyń beıresmı aýdarmasyn jarıalady.

Qazaq mýzykanty Dımash Qudaıbergen jaı ǵana ánshi, án avtory ári mýltıınstrýmentalıst qana emes, ol mısıasy bar adam. Ol janrda balamasy joq vırtýoz vokalymen jáne mýzykasymen álemdik aýdıtorıaǵa Qazaqstannyń baı mádenıeti men salt-dástúrin jetkizýge nıetti. Álemdik týrneden keıin Otanyna oralǵan Dımash Astanada V Dúnıejúzilik kóshpendiler oıynyń jabylýyn eki kúndik konsertimen aıshyqtaı tústi.

Dımash Euronews-ke bergen eksklúzıvti suhbatynda mansap jolyna, mýzyka stıliniń damýyna jáne oıynnyń (Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyny) Qazaqstan murasyn pash etýde biregeı alań bolǵanyna qatysty oıymen bólisti.

– Siz klasıkalyq bilim aldyńyz ári «Astana-Operadan» oryn da usynyldy. Biraq klasıkalyq elementterdi dástúrli qazaq jáne pop-mýzykamen úılestire otyryp, zamanaýı mýzykant mansabyn tańdadyńyz. Osynaý biregeı qospany qalaı jasaı aldyńyz?

– Astanadaǵy opera dırektory meni ózderimen birge jumys isteýge shaqyrǵany esimde. Biraq barynsha ártúrli mýzykalyq janrda óner kórsetkendi qalaıtynymdy biletinmin. Endi men opera aıtqym kelse, ony konsertterimde de aıta alamyn. Mende sondaı erkindik bar. Men «Astana-Operaǵa» úlken qurmetpen qaraımyn. Birneshe aı buryn ǵana ustazym Plasıdo Domıngo meni Eýropada ózimen birge óner kórsetýge shaqyrǵan kezde armanym oryndaldy. Ol maǵan: «bul arıaǵa daıyndalý úshin eki kúniń ǵana bar», - dedi. Men bas tarta almadym.

5 jasymda, úıimizde Plasıdo Domıngo men Pavarottı óneri taspalanǵan vıdeokasseta bolatyn. Sol konsertter meniń ánshi bolýǵa degen qushtarlyǵymdy oıatty. Domıngoǵa onyń arqasynda ánshi bolǵanymdy aıttym. Oǵan uqsaǵym keldi. Vokaldyq turǵyda olar myqty.

– Ata-anańyz 5 jasyńyzda keremet daýysyńyz bar ekenin túsindi. Al ózińiz kásibı ánshi bolǵyńyz keletindigin qaı ýaqytta túsindińiz?

– Bes jasymda ájem aıaǵynyń aýyratyna qaramastan meni kún saıyn mýzyka mektebine aparatyn. Jetistikke jetip, tanymal bolyp, aqsha taba bastasam da munyń bári otbasymnyń – ata-anamnyń, ata-ájemniń jáne dostarymnyń arqasynda ekenin esimnen shyǵarmaımyn. Olardyń qoldaýynan asqan dúnıe joq. Meniń jetistigime ózimnen góri ájem laıyq.

– Qazaqstan ómirinde mádenıet pen mýzyka nelikten sonshalyqty mańyzdy?

– Dástúrli mýzykamyzǵa jete úńilgen, zer salǵan adamdar bizdiń búkil tarıhymyzdy tanyp-bile alady. Atam tórt-bes jasymda ulttyq aspabymyz – dombyrany shertýdi úıretti. Eger siz ózińizdi naǵyz qazaqpen dep esepteseńiz, onda aldymen dombyra shertýdi úırenýińiz kerek. Qazir álemdi bizdiń mádenıetimizben tanystyratyn ýaqyt keldi. Qazaqstan – jas el, egemendigine nebári – 33 jyl. Bul – muramyzdy álemdik aýdıtorıamen bólisýdiń biregeı ýaqyty.

– Ánderińizdi qalaı sıpattar edińiz?

– Burynyraq ony neoklassıkalyq dep ataıtynmyn, biraq qazir men barlyq janrdy biriktirýge tyrysamyn. Áli de bolsa neoklassıkalyq ánshimin. Alaıda, basqa stılderdi zerttegendi unatamyn — pop, rok, keıde tipti rep. Bul men úshin asa mańyzdy emes. Men bárin synap kórgim keledi.

– Siz qazaq murasyn árdaıym maqtan tutasyz ári elińizdi mýzykalyq beınebaıandaryńyzda dekorasıa retinde jıi qoldanasyz. Bul siz úshin nelikten mańyzdy?

– Qazaq bolyp týǵanyma maqtanamyn. Meniń mısıam – álemdi elimizdiń mádenıetimen, ánimen, dástúrli mýzykasymen tanystyrý. Búkil álemde, Nú-Iorkte, Eýropa men Azıada 20-30 myń adam aýdıtorıanyń aldynda óner kórsettim jáne bul meniń naǵyz tyńdarmandarymnyń arqasynda ǵana múmkin boldy.

– Siz Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndarynda jeke shyǵarmashylyq keshińizdi ótkizdińiz. Bul oqıǵa nelikten sonshalyqty mańyzdy?

– Osydan 6 aı buryn Úkimet Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndarynyń ashylý saltanatynda óner kórsetýge shaqyrdy. Birden kelistim. Óıtkeni bul oıynnyń elimiz ben mádenıetimiz úshin qanshalyqty mańyzdy ekenin jaqsy bilemin. Bul – bizdiń salt-dástúrimizdi ǵana emes, sonymen qatar sporttaǵy, at sporty oıyndaryndaǵy talanttarymyzdy kórsetýdiń tamasha múmkindigi. Azdap qobaljý bolsa da jeke konsertimniń ótkenine óte qýanyshtymyn. Basqa elde óner kórsetý ońaıyraq, biraq Qazaqstanda kesh ótkizgen bir bólek. Emtıhan tapsyrǵanmen teń.  Óıtkeni elimizde ótken konsertte meniń vokaldan sabaq bergen ustazdarym men bilikti mýzyka maıtalmandary qatysady. 

– Eger siz ótken shaqqa oralar bolsańyz, 5 jastaǵy Dımashqa qandaı aqyl-keńes berer edińiz? 

– Kóbirek jattyǵý kerek. Men 25 jyl bilim aldym, qazir 30 jasymda da PhD dárejesin alý úshin oqýymdy jalǵastyryp jatyrmyn. Eger sportta chempıon bolǵyńyz kelse, onda tynbaı jattyǵýyńyz qajet. Mýzykada da solaı – úzdik bolý úshin kóp jumys isteý, eńbektený, jattyǵý kerek. 

NURǴISA TİLENDIEV: ULT RÝHYNYŃ MUZBALAǴY
01 sáýir 2025
NURǴISA TİLENDIEV: ULT RÝHYNYŃ MUZBALAǴY

Bıyl qazaq mýzykasynyń jaryq juldyzy, uly kompozıtor, dırıjer, dombyrashy Nurǵısa Tilendıevtiń týǵanyna 100 jyl toldy. Bul mereıtoı – qazaq mádenıeti úshin aıryqsha mańyzǵa ıe oqıǵa. Qazaq mýzykasynyń abyzy, kompozıtor, dırıjer, dombyrashy Nurǵısa Tilendıevtiń qazaq rýhanıatyna qosqan súbeli úlesi zor.

Ómir joly men shyǵarmashylyq bastaýy
Nurǵısa Atabaıuly Tilendıev 1925 jyly 1 sáýirde Almaty oblysy, İle aýdany, Shılikemer aýylynda dúnıege kelgen. Dombyra tartýdy ákesinen úırengen ol, keıinnen Ahmet Jubanovtyń nazaryna iligip, mýzyka álemine qadam basty. Ahmet Jubanov jas Nurǵısany mýzyka mektebinde, keıinnen konservatorıada bilim alýǵa baǵyttady.

Soǵys jyldary
Jas Nurǵısa 1943 jyly óz erkimen maıdanǵa attanyp, Kýrsk shaıqasynan Berlınge deıingi urystarǵa qatysqan. Soǵystaǵy erligi úshin "Erligi úshin", "Berlındi alǵany úshin" jáne "Uly Otan soǵysyndaǵy jeńisi úshin" medaldarymen marapattalǵan.

Mýzykalyq mura

Nurǵısa Tilendıevtiń shyǵarmashylyǵy qazaq mýzykasynyń altyn qoryna engen. Ol 500-den astam mýzykalyq týyndynyń avtory, olardyń ishinde:

«Aqqý» kúıi – náziktik pen tazalyqtyń sımvoly;
«Kósh kerýeni» – halyqtyń kóshpeli ómirin beıneleıtin shyǵarma;
«Sarjaılaý» – týǵan jerge degen saǵynyshty jetkizetin án.
Sonymen qatar, kompozıtor «Qyz Jibek», «Meniń atym Qoja» fılmderine mýzyka jazyp, qazaq kınosynyń damýyna úles qosty.

«Otyrar sazy» orkestri 

1981 jyly Nurǵısa Tilendıevtiń bastamasymen qurylǵan "Otyrar sazy" fólklorlyq-etnografıalyq orkestri qazaqtyń ulttyq aspaptaryn nasıhattaýda úlken ról atqardy. Orkestrdiń repertýarynda halyq kúılerimen qatar, kompozıtordyń óz shyǵarmalary da oryndaldy.

Jeke ómiri 

Nurǵısa Tilendıevtiń jary Darıǵa Tilendikelinimen birge ómir súrip, otbasylyq ómirinde de ónegeli tulǵa bolǵan. Olardyń mahabbaty men syılastyǵy kóptegen shyǵarmalaryna shabyt bergen.

Murasy jáne eske alý

Nurǵısa Tilendıevtiń esimi qazaq mýzykasynyń sımvolyna aınaldy. Onyń qurmetine Almaty qalasynda memorıaldy mýzeı ashylyp, shyǵarmashylyq murasy urpaqtan-urpaqqa jalǵasýda.

Djennıfer Lopes Astanaǵa konsert berýge keledi
08 sáýir 2025
Djennıfer Lopes Astanaǵa konsert berýge keledi

Amerıkalyq sýperjuldyz Djennıfer Lopes óziniń Up All Night álemdik týrnesi aıasynda osy jazda Qazaqstannyń astanasynda óner kórsetedi. Bul týraly týrdyń resmı paraqshasynda jarıalandy, dep habarlaıdy Ulys.

Álemdik juldyz Qazaqstanda alǵash ret konsert beredi, ol 1 tamyzda elordalyq «Astana Arena» sport kesheniniń sahnasynda ótedi.

"Osy jazda birneshe tańdaýly shoýda óner kórsetemin. Sahnaǵa qaıta oralyp, bárińizben júzdesýdi asyǵa kútemin. Tym kóp ýaqyt ótti. Bul keremet jaz bolady", - dep jazdy ánshi 7 sáýirde.

Biz týraly
ulys.kz — aqparattyq, saraptamalyq jáne tanymdyq baǵyttaǵy materıaldardy beredi.
 
Mýltımedıalyq joba zaman talabyna saı jasalǵan. Qazaqstannyń aqparattyq naryǵyn sapaly
kontentpen qamtamasyz etýge úles qosýǵa baǵyttalǵan. Mundaǵy saraptamalyq, tanymdyq
maqalalar san salany qamtıdy. Geostrategıa, geoekonomıka, geosaıasat, halyqaralyq
qatynastar men eldiń ishki-syrtqy saıasaty, ekonomıka, jahanda bolyp jatqan tektonıkalyq
ózgerister men trend taqyryptar ulttyq múdde turǵysynan tereń taldanyp qazaq
oqyrmandaryna jetkiziledi. Ortalyq Azıa men Túrki álemine erekshe kóńil bólinedi.