«Taza Qazaqstan» road-estafetasynyń İİ-shi kúninde vandalızmmen kúres jalǵasyn tapty, dep habarlaıdy Ulys.

«AMANAT» partıasy janyndaǵy «Jastar Rýhy» jastar qanatynyń bastamasymen «Taza Qazaqstan» jalpyulttyq naýqany aıasyndaǵy road-estafeta jalǵasýda.

Búgin road-estafetanyń ekinshi kúninde Astanadan shyqqan aldyńǵy top pen Qaraǵandy belsendileri «Spassk» memorıaldyq kesheniniń aýmaǵyn qoqystan jáne vandalızm izderinen tazartty. Olar Aqsý-Aıýly men Shet aýdanynyń aýmaǵyn júrip ótip, Balqashqa qaraı bet aldy. 

«Jastar Rýhy» jastar qanatynyń tóraǵasy Aqerke Iskanderova road-estafeta aıasynda jan-jaqty jumys júrgiziletinin aıtty. 

«Búgin road-estafetanyń ekinshi kúninde qoqyspen birge vandalızmmen kúresýdemiz. Qaraǵandy-Balqash baǵytynda kezdesken eskertkishterdi de retke keltirýdemiz. Ózderińiz bilesizder, vandaldyq áreketterdiń jıilep ketýine baılanysty qylmystyq kodekske arnaıy bap engizilip, quqyq buzýshylyqtardy jazalaý sharalary kúsheıtildi. Bul vandaldarmen kúreste qoldanylatyn jaqsy tásilge aınaldy. Byltyr qazan aıynda bastaý alǵan vandalızmmen kúres respýblıkalyq aksıasy road-estafetada da kórinis tabýda. Aýa-raıynyń qolaısyzdyǵyna qaramastan belsendilerdiń kóńil-kúıi jaqsy. Keshe Astana-Qaraǵandy tas jolynda 1 kúnniń ózinde 13 tonna qoqys jınadyq. Avtokólikpen jol boıynda ketip bara jatqanda qoqystar kózge kórinbeıdi. Al shyn máninde qorshaǵan ortamyzda qoqys óte kóp. Sondyqtan jastar atynan barlyǵyńyzdy tazalyqqa, sanaly ekologıalyq orta qurýǵa shaqyramyn», - dedi ol óz sózinde.

Jastarǵa Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty Jarqynbek Amantaıuly qosylyp, vandalızmge ushyraǵan eskertkishterdi olarmen birge retke keltirdi.   

«Aksıanyń paıdasy zor. Mysaly kúni keshe 3 qap qoqys jınadym. Búgin jastardyń qataryna qosyldym. Vandaldardan keıingi qalǵan izdi joıyp, tas joly aýmaǵy men oǵan qarasty aımaqtardy qoqystardan tazartýdamyz. Sondaı-aq Aqsý-Aıýly halqymen de kezdesip úlgerdik», - dedi Jarqynbek Amantaıuly. 

Depýtat Aqsý-Aıýlyda azamattardy qabyldap, halyqtyń ózekti máselelerine qulaq asty.

Sondaı-aq belsendiler Qaraǵandy-Balqash tas joly men onyń aýmaǵyn qoqystan tazartyp, suryptaýda. Jınalǵan qoqys qaptarǵa suryptalyp, «QazAvtojol» mashınalaryna tıelip, qoqys polıgondaryna shyǵarylady.  Qatty qaldyqtar «Qazaqstannyń qaıtalama shıkizat óńdeýshiler qaýymdastyǵy» basqarmasynyń qoldaýymen qaıta óńdeýge jiberiletin bolady. 

«Óte jaqsy bastamanyń kýágeri bolyp otyrmyz. Ekologıamyz úshin qoqysty suryptaý óte mańyzdy. Ózderińiz biletindeı, damyǵan elder turmystyq qaldyqtardy qaıtadan óńdep, barynsha kádege jaratýda. Bul úrdis bizge de asa qajet. Suryptaý – qoqys kólemin azaıtýǵa, tabıǵı resýrstardy únemdeýge jáne eldegi ekologıalyq jaǵdaıdy jaqsartýǵa múmkindik beredi. Sondyqtan Jastar qanatynyń bul bastamasyna biz qýana qoldaý bildirýdemiz», - deıdi qaýymdastyq tóraǵasy Batyrbek Áýbákirov.

Eske sala keteıik, byltyr 20 qazanda «Jastar Rýhy» jastar qanaty Qazaqstannyń tarıhı, mádenı jáne tabıǵı murasyn vandalızmnen saqtaýǵa baǵyttalǵan respýblıkalyq aýqymdy aksıany bastady. 2500-den astam «Jastar Rýhy» belsendisi men volonteri 500-den asa tarıhı, mádenı eskertkishterdi tazartty. Aksıa barysynda «Tańbaly tas» petroglıfterin, «Aqbaýyr» shatqalyn, Sh. Qudaıberdiulynyń, S. Seıfýllınniń, Bógenbaı batyr, Kenesary han eskertkishterin, «Tekturmas» kesenesin, «Ybyqty saı» shatqalyn, Qoja Ahmet Iassaýı kesenesi mańyndaǵy  qorǵanyn, «Shaqpaq ata», «Sultan Úpi», «Qaraman ata» jerasty meshitterin qoqystar men jazýlardan tazartty. Aksıa kúni búginge deıin respýblıkanyń barlyq aımaqtarynda jalǵasýda.

Jetisý oblysy «Taza Qazaqstan» baǵdarlamasynyń aıasynda tek senbilik sharalaryn  uıymdastyrýmen shektelmeı, aqparattyq-túsindirý jáne qaıyrymdylyq baǵyttarynda da jumystar atqarýda, dep habarlaıdy oblys ákimdiginiń baspasóz qyzmeti.

Máselen, jastarǵa qyzmet kórsetý ortalyǵynda 1 qarasha kúni «EKOtime» taqyrybynda jastarmen kezdesý ótip, qatysýshylarǵa qoqysty durys suryptaý jáne sol arqyly qaıyrymdylyqpen aınalysý joldary túsindirilip, is júzinde kórsetildi.

Óńirdegi ekobelsendi, volonter Ǵazız Amanjoluly  2021 jyldan beri óz úıiniń aýlasynda selofan, qaǵaz, metal, turmystyq qaldyqtar jáne plasık buıymdaryn bóshkege bólek suryptap, barsha azamattardy atalǵan isten úlgi alýǵa shaqyrady.

Ekobelsendi suryptalǵan qoqysty shıkizat qabyldap alýshy kompanıalarǵa aı saıyn ótkizip, túsken qarjyny qaıyrymdylyq qorlaryna tabystap keledi, sonyń biri «Hareket» qory. Bul bastama bir oqpen eki qoıandy atqandaı dep esepteıdi.

2024 jyldyń tamyz aıynda respýblıkalyq aksıaǵa qoldaý bildirý maqsatynda ekobelsendi óziniń jeke bastamasymen sponsorlyq kómekpen Taldyqorǵan qalasyndaǵy az qamtylǵan otbasylarǵa 100 dana qoqys suryptaıtyn konteınerdi tegin taratyp, qoqysty durys suryptaý joldary túsindirdi. Sonymen qatar, suryptalǵan qoqysty qabyldaıtyn kompanıalardyń tizimin de qosyp bergen. 

Jaqsymen paıdaly iske barsha jetisýlyqtardy shaqyramyz!

Jalpy, ózderińizge málim, tek el aýmaǵynda ǵana emes, tabıǵattyń qoqyspen lastanýy barlyq memleketterdiń jerlerine de muhıttarǵa úlken zardaptaryn tıgizýde. Janǵan qoqystar ýly hımıkattar bólip, adam densaýlyǵynyń asqynýyna birden bir sebep bolyp otyr. Ókinishke oraı, adamdardyń qoqysty suryptaý mádenıetine áli de alshaqtaý bolyp tur, kerisinshe qoqysty selloffanǵa salyp, tastaı salý nemese jolda ketip baryp, kez-kelgen jerge laqtyra salý syndy jaǵdaılary azaımaı tur.

Sonymen qatar, Jetisý oblysynyń Jastarǵa qyzmet kórsetý ortalyǵynyń mamandary uıymdastyrýmen «Taza orta» aksıasyn uıymdastyrdy. Aksıasynyń maqsaty,  ǵımarat tazalyǵyn saqtaý barysynda artqarylatyn tazalyq jumystaryn júrgizý,  jumys ornynda qaýipsizdik pen jaılylyqty qamtamasyz etý.  Aksıaǵa Jastarǵa qyzmet kórsetý ortalyǵynyń mamandary, tehnıkalyq qyzmetkerleri qatysty.

Taza bolsa tabıǵat – aman bolsa adamzat degen urandy ustaı kele, adamzat balasyn tabıǵatty taza ustaý árqaısymyzdyń mindetimiz dep esepteımiz. 

Aıta ketý kerek,  «Taza Qazaqstan» aksıasy aıasynda Jetisý oblysynda jalpy 1990 tehnıka jumyldyrylyp, nátıjesinde 10714 tonna qoqys shyǵarylyp, 2445 km aryq jelisi tazalandy. Oblys aýmaǵynda aksıa kezinde 38003 túp kóshet otyrǵyzyldy.

«Taza Qazaqstan» respýblıkalyq ekologıalyq baǵdarlamasy Jetisý oblysynda belsendi túrde uıymdastyrylyp, turǵyndar tarapynan zor qoldaýǵa ıe boldy. Búgingi kúnniń ózinde jalpyulttyq tazalyq sharasyna oblys boıynsha 226 myńnan astam adam atsalysty.

Jambyl aýdany Ernazar aýylynyń kelinderi arasynda «Eń taza aýla» konkýrsy uıymdastyrylady, dep habarlaıdy  Ulys.

Búginde daryndy mektep oqýshylary da «Taza Qazaqstan» aksıasyna óz úlesterin qosýda. Bul kúni Taraz qalasy bilim bóliminiń tehnıkalyq shyǵarmashylyq ortalyǵynyń 600-den astam tárbıelenýshisi qoqys qaldyqtarynan jasaǵan qolóner buıymdaryn kópshilik nazaryna usynady.

Máselen, ortalyq shákirtteri ustazdarymen birge jınalǵan qoqys qaldyqtarynan 200-den asa túrli kartına, qýyrshaqtar men ydystar ázirlegen. Oqýshylar mundaı jumystardy aldaǵy ýaqytta da jalǵastyrýdy kózdep otyr.

Sonymen qatar bilim berý uıymdarynyń jas ǵalymdary ekologıany jaqsartyp, adamdardyń turmys-tirshiligin arttyrýǵa baǵyttalǵan jobalar ázirlegen. Atap aıtqanda, Taraz qalasy №7 mektep-gımnazıasynyń oqýshysy D.Tarasenkonyń «Jaıaý júrginshiler ótkelderiniń qaýipsizdigin arttyrý», Merki aýdany M.Áýezov atyndaǵy mektep-lıseıiniń oqýshysy J.Jeńisqannyń «Taza qala sizden bastalady», Jýaly aýdany Á.Bókeıhan atyndaǵy №15 mektep-lıseıiniń oqýshysy A.Ońdasynnyń «Aqyldy Eso-jylyjaı», Merki aýdany №44 mektebiniń oqýshylary A.Erkinqyzy men Ó.Eńsebektiń «Ekinshi ómir syıla!» atty qoqys óńdeıtin zaýyt jobalary «Kóne Taraz» etno-mádenı keshenindegi «Kórme» zalynda tanystyrylady.

Jambyl aýdany Ernazar aýylynyń kelinderi arasynda «Eń taza aýla» konkýrsy uıymdastyrylady. Baıqaýǵa 35 jasqa deıingi 9 kelin qatysady. Konkýrstyń maqsaty – tazalyqty saqtaý, turǵyndar arasynda ekologıalyq mádenıetti qalyptastyrý, halyqtyń birligin, tatýlyǵyn arttyryp, urpaqtar sabaqtastyǵyn jarasymdy jalǵastyrý.

Arnaıy qurylǵan komısıa konkýrsqa qatysýshylardyń jumystaryna baǵa berip, jeńimpazdardy syılyqtarmen marapattaıdy.

Sondaı-aq oblystyń barlyq aýdanynda «Eń taza kóshe», «Eń taza aýla», «Eń belsendi volonter» konkýrstary ótkiziledi. Atap aıtqanda, Baızaqta «Eń úzdik volonter», Sarysý, Qordaı aýdanynda «Eń úzdik aýla», T.Rysqulovta «Eń belsendi turǵyn», Talasta «Eń úzdik kóshe», Shýda «Eń úzdik aýla sypyrýshy» konkýrsy uıymdastyrylady.

Sonymen qatar volonterlerdiń, belsendi azamattardyń, turǵyndardyń qatysýymen Taraz qalasy men aýdandarda senbilikter, tazalyq jumystary ótkiziledi. Atap aıtqanda, Taraz qalasyndaǵy «Mamyr» saıabaǵynda 200-den astam qala turǵynynyń qatysýymen sanıtarlyq-tazalyq jumystary, Talas ózeniniń boıynda, Aısha bıbi kóshesinde tazalyq jumystary, B.Momyshuly kóshesindegi aıaldamalardy boıaý, jýý jumystary, «Uly dala» shaǵyn aýdanynda «Bizdiń aýla» atty tazalyq jumysy, «Qarasý» shaǵyn aýdanyndaǵy «Áýlıe bulaq» kanalyn tazalaý jumystary júrgiziledi.

Osyndaı aksıalar barlyq aýdanda uıymdastyrylady. Atap aıtqanda, Baızaq aýdanynyń ortalyq saıabaǵynda, Jambyl aýdany Aısha bıbi kesenesiniń mańynda, Qordaı aýdanynyń ortalyǵynda, Merki aýdanynda «Sypataı batyr», Sarysý aýdanynda «Shoqaı Datqa» keseneleriniń mańynda, Shý qalasy temirjolshylar saıabaǵynda ótedi.

2024 jyly óńirdegi jól jóndeý jumystaryna 23,1 mlrd teńge bólindi. 469,6 shaqyrym jol jóndeý jumystary atqarylady. Onyń ishinde, 155,3 shaqyrym jergilikti mańyzy bar avtojol, 286,2 shaqyrym eldi meken kósheleri men 28,1 shaqyrym jaıaý júrginshiler joly. Taraz qalasynda 140 shaqyrymnan asa jol ortasha jóndeýden ótedi. Onyń ishinde 67,8 shaqyrymdy quraıtyn 117 kóshe, 20,2 shaqyrym jaıaý júrginshiler joly, 73,8 shaqyrym bolatyn shaǵal joldy jóndeý josparlanǵan.

Eske sala keteıik, «Taza Qazaqstan» aksıasy bastalǵannan beri óńirde 1 770 senbilik ótip, oǵan 220 myń adam qatysty.

Nátıjesinde 60 tarıhı-mádenı eskertkish, 143 saıabaq pen skver, 816,6 shaqyrym kanaldar men aryqtar, 3,1 myń shaqyrym kóshe men 109,1 myń aýla tazartyldy. 11,4 myń tonna qoqys shyǵaryldy. 60 myńǵa jýyq kóshet otyrǵyzylyp, 49 sýburqaq iske qosyldy.

2024 jylǵa abattandyrý, kógaldandyrý jáne sanıtarlyq tazalaý jumystaryna jalpy 10,3 mlrd teńge qarastyrylǵan.

Aksıa jyl sońyna deıin jalǵasyp, turǵyn úıler, joldar, demalys saıabaqtary abattandyrylyp, jóndeletin bolady.