«Bolashaq» halyqaralyq stıpendıasyn taǵaıyndaý úshin úmitkerlerdi irikteý jańa qaǵıdalary bekitildi, dep habarlaıy Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrligi.

2025 jylǵy 17 qańtardaǵy Qaýly alǵashqy resmı jarıalanǵan kúninen keıin kúntizbelik on kún ótken soń qoldanysqa engiziledi.

«Bolashaq» halyqaralyq stıpendıasyn taǵaıyndaý úshin úmitkerlerdi irikteýdiń jańa qaǵıdalarynda suryptaý tetikti engizý arqyly konkýrstyq irikteýdi jańartý kózdelgen. Osylaısha, osy jańashyldyqqa sáıkes qajetti bal sanyn jınamaǵan úmitkerler kelesi týrǵa jiberilmeıdi.

Memlekettik qyzmet apparatyn odan ári jaqsartý maqsatynda «memlekettik qyzmetshiler» kategorıasy engizildi. Bul kategorıa boıynsha memlekettik qyzmetkerlerge «magıstratýra» baǵdarlamasyna qatysý úshin til kýrstarynan ótý múmkindigi usynylady.

Sondaı-aq baǵdarlama túlekteri eńbek ótilimin Qazaqstan Respýblıkasy múshe halyqaralyq uıymdarda, mysaly, BUU, IýNESKO, SHYU jáne TMU sıaqty uıymdarda óteý múmkindigi qarastyrylǵan.

Konkýrstyq irikteý úshin qajetti qujattar tizbesine ýájdemelik hat engizildi. Budan basqa, konkýrstyq irikteýden óte almaǵan úmitkerlerge sol kúntizbelik jyly konkýrsqa qaıta qatysý quqyǵy beriledi.

Jalpy bul ózgerister «Bolashaq» halyqaralyq stıpendıasyn jetildirip, elimizdiń ártúrli salalarynda bilikti mamandar daıarlaýǵa baǵyttalǵan.

Memleket basshysy 2024 jylǵy 2 qyrkúıektegi Qazaqstan halqyna Joldaýynda: «Úkimet joǵary bilim salasyn halyqaralyq bilim berý keńistigimen yqpaldastyryp jatyr. Qazirdiń ózinde elimizde sheteldiń belgili 23 joǵary oqý orny jumys júrgize bastady. Olarǵa meılinshe qoldaý kórsetý kerek. Atap aıtqanda, maman daıarlaýǵa beriletin memlekettik tapsyrysty birtindep kóbeıtken jón», – dep atap ótti.

34 sheteldik joǵary oqý ornymen seriktestik kelisimder jasaldy. Búgingi tańda elimizde Ulybrıtanıa, Italıa, Qytaı, Reseı, AQSH, Fransıa jáne Ońtústik Koreıanyń 23 seriktes joǵary oqý oryndary jumys isteıdi. 2025 jyly taǵy 11 kelisimdi iske asyrý qajet.

Sheteldik seriktestik joǵary oqý oryndarynda qazaqstandyq stýdentterge arnalǵan 2 090 grant oqýǵa memleket bóldi.

Búgingi tańda myńdaǵan stýdent 34 mamandyq boıynsha bilim alady, onyń ishinde pedagogıkalyq, ınjenerlik-tehnıkalyq jáne jasandy ıntellekt sıaqty negizgi baǵyttar bar. Bul maqsattarǵa memlekettik bilim berý granttary (birlesken bilim berý baǵdarlamalary jáne qos dıplom baǵdarlamalary) jáne memlekettiń qoldaýymen olarǵa jaǵdaı jasaý arqyly ınvestorlardyń qarajaty bólinedi.

Sheteldik seriktes JOO-lardy irikteý jekelegen salalardaǵy kadrlyq qajettilikke jáne óńirlerdiń suranystaryna negizdeledi.

Sheteldik jetekshi joǵary oqý oryndarymen yntymaqtastyq atom ónerkásibi, «jasyl» sýtekti ázirleý, Qazaqstanda balamasy joq sý qaýipsizdigin qamtamasyz etý sıaqty asa suranysqa ıe jáne tapshy mamandyqtar boıynsha mamandar daıarlaýǵa baǵyttalǵan.

Memleket basshysynyń tapsyrmasyn oryndaý sheńberinde Q.Jubanov atyndaǵy Aqtóbe óńirlik ýnıversıteti bazasynda munaı ınjenerıasy, elektr energetıkasy jáne kompúterlik ınjenerıa baǵdarlamalary boıynsha brıtandyq Heriot Watt ýnıversıtetiniń fılıaly ashyldy.

Hımıa jáne hımıalyq tehnologıalar salasynda kadrlar daıarlaý úshin M.Dýlatı atyndaǵy Taraz óńirlik ýnıversıteti bazasynda D.I.Mendeleev atyndaǵy Reseı hımıa-tehnologıalyq ýnıversıtetiniń fılıaly ashyldy.

Pedagogıkalyq kadrlardy daıarlaý maqsatynda Ońtústik Qazaqstan pedagogıkalyq ýnıversıteti bazasynda Gazı ýnıversıtetiniń (Túrkıa) fılıaly jumys isteıdi.

Beıjiń til jáne mádenıet ýnıversıtetiniń (QHR) fılıaly Astana halyqaralyq ýnıversıteti bazasynda jumys isteıdi.

Kvıns ýnıversıtetiniń fılıaly (Irlandıa) Narhoz ýnıversıteti bazasynda jumys isteıdi.

2025 jylǵa deıingi joǵary bilim berýdi ınternasıonaldandyrý strategıasy sheńberinde sheteldik azamattarǵa, sonyń ishinde Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattary bolyp tabylmaıtyn qazaq dıasporasynyń ókilderine arnalǵan stıpendıalyq baǵdarlama iske qosyldy.

2024-2025 oqý jylynda sheteldik azamattarǵa arnalǵan stıpendıalyq baǵdarlama boıynsha Qazaqstannyń 37 JOO-da 550 bilim alýshy qabyldandy (bakalavrıat - 490, magıstratýra - 50, doktorantýra - 10). Stıpendıalyq baǵdarlama tegin bilim alýdy jáne aı saıynǵy stıpendıany qamtıdy.

Qazaqstanda bilim berý týrızmin damytý

«Bolashaq» halyqaralyq stıpendıasy 30 jyl boıy júzege asyrylyp keledi. Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha «Bolashaq» halyqaralyq stıpendıasy tehnıkalyq, ınjenerlik, medısınalyq jáne pedagogıkalyq baǵyttarǵa qaıta baǵyttaldy.

Osy jyldar ishinde stıpendıa 12 727 qazaqstandyqqa álemniń jetekshi joǵary oqý oryndarynda bilim alýǵa múmkindik berdi, onyń ishinde 55%-y gýmanıtarlyq, 36%-y ınjenerlik-tehnıkalyq, 7%-y medısınalyq, 2%-y mádenıet jáne óner baǵyty boıynsha bilim aldy.

Túlekter álemniń 30-dan astam elinde 400-den astam jetekshi sheteldik joǵary oqý oryndarynda oqydy jáne taǵylymdamadan ótti.

2024 jyly baǵdarlama túlekteri 213 myń medısınalyq ota jasap, 145 myń bilim alýshy men stýdentterdi oqytyp, myńnan astam ǵylymı eńbekterin jarıalady.

2024 jyly JOO kontıngentindegi sheteldik stýdentterdiń úlesi 15%-dy qurady, álemniń 23 elinen 97 ýnıversıtettermen 245 qos dıplom baǵdarlamasy iske asyryldy.

Sheteldik stýdentter sany 93 elden 31 400 adamdy qurady, bul 2023 jylǵy 82 elden 26 800 stýdentke qaraǵanda 4 600 adamǵa kóp.

Qazaqstannyń joǵary oqý oryndaryna oqytýshylyq qyzmetke 1600-den astam sheteldik sarapshy tartyldy.

2024 jylǵy bilim berý baǵdarlamalarynyń nátıjesinde QS World University Rankings 2024 álemniń úzdik ýnıversıtetteriniń halyqaralyq reıtıńine 21 qazaqstandyq JOO kirdi.

«Ýnıversıtet pánderin oqytýdyń mazmuny men ádisin aıtarlyqtaı jańartý qajet. Bolashaq muǵalimder, dárigerler, agronomdar, zańgerler jáne salalyq mamandar jasandy ıntellekt boıynsha bazalyq bilimdi mindetti túrde meńgerýi kerek», – dep atap ótti Qasym-Jomart Toqaev.

Memleket basshysynyń tapsyrmasyn iske asyrý maqsatynda elimizdiń ǵylymı uıymdary men JOO-na halyqaralyq derekqorlarǵa tegin qoljetimdilik qamtamasyz etildi.

Google kompanıasymen birlesip elimizdiń 15 joǵary oqý ornynyń 5000 stýdentine arnalǵan jasandy ıntellekt boıynsha kýrstar iske qosyldy.

Coursera onlaın bilim berý platformasy jobasy aıasynda qazaqstandyq stýdentterge 40 myń lısenzıa bólinip, 93 joǵary oqý ornynan 153 myń sertıfıkat berildi.

Koreıa men Qytaıdyń jetekshi joǵary oqý oryndarymen bilim berý jáne mamandardy birlesip daıarlaý boıynsha ýaǵdalastyqtarǵa qol jetkizildi.

Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha úsh qazaqstandyq JOO bazasynda jasandy ıntellekt mektepteri jumys isteıdi:

• Qorqyt ata atyndaǵy Qyzylorda ýnıversıtetinde Seýl Ulttyq Ǵylym jáne tehnologıalar ýnıversıtetiniń Jasandy ıntellekt jáne ınformatıka mektebi ashyldy.
• Q.I.Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq zertteý ýnıversıtetinde City University of Hong Kong fılıaly ashyldy.
• D.Serikbaev atyndaǵy Shyǵys Qazaqstan tehnıkalyq ýnıversıtetinde Lý Ban sheberhanasynyń bazasynda JI boıynsha halyqaralyq zertteý ortalyǵy jáne kólikti basqarýdyń aqyldy tehnologıalar ortalyǵy ashyldy.

Otandyq joǵary oqý oryndarynda Google, NVIDIA, Huawei, Coursera jáne basqa da halyqaralyq tehnologıalyq alpaýyttarynyń tıisti kýrstary engizildi.

Coursera, Google, Nvidia, «Huawei Technologies Kazakhstan» LLP, 01 Edu System, Binance Kazakhstan-men memorandýmdarǵa qol qoıyldy.

AstanaHub tehnoparki bazasynda baǵdarlamada Qazaqstannyń 47 joǵary oqý ornynan 700 oqytýshyny qamtıtyn JI baǵyttary boıynsha JOO oqytýshylaryn oqytýǵa arnalǵan tolyqqandy kýrstar iske qosyldy.

Jasandy ıntellekt (JI) salasynda ýnıversıtetaralyq JI standarty qabyldandy, 20 JOO-men 20 bilim berý baǵdarlamasy ázirlendi.

Qazaq, aǵylshyn, orys tilderinde 148 mıllıard token negizinde KazLLM tildik modeldi oqytý aıaqtaldy.

Model Nazarbayev University, ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti, Shaısultan Shaıahmetov atyndaǵy «Til-Qazyna» Ulttyq ǵylymı-praktıkalyq ortalyǵy jáne t.b. komandasynyń qatysýymen ázirlendi.

Ázirleýge 117 sarapshy, onyń ishinde 40-tan astam ǵylym kandıdattary, PhD jáne zertteý ınstıtýttary men joǵary oqý oryndarynyń magıstrleri tartyldy.

Mınıstrlik Memleket basshysyna jasandy ıntellekt, baǵdarlamalaý jáne startap akselerasıasyn oqıtyn 100 myń stýdentti qamtıtyn basym mamandyqtar boıynsha barlyq deńgeıdegi stýdentter arasynda JI salasyndaǵy daǵdylardy jan-jaqty damytýǵa baǵyttalǵan AI-Sana JI boıynsha pılottyq baǵdarlamany usyndy.

Qazaqstanda "Jasandy ıntellekt álippesi" kitabynyń tusaýkeseri ótti. Eńbek — qarqyndydamyp kele jatqan jańa sala týraly alǵash retqazaq tilinde jazylǵan túpnusqa bolýymenerekshelenedi. İs-shara barysynda TurkAI – túrki memleketteriniń jasandy ıntellektshilerqaýymdastyǵynyń qurylǵany habarlandy. Sondaı-aq salalyq «AI-hub» kompanıasy men ai-hub.kz saıty tanystyryldy.
 

Almatyda ótken kitaptyń tanystyrylymynahalyqaralyq sarapshylar ǵalymdar, zıaly qaýym, qoǵam qaıratkerleri, medıa, bilim jáne tehnologıa salasynyń belgili tulǵalary men mamandary qatysty.

Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev«Sarapshylardyń aıtýynsha, jasandy ıntellekttehnologıasynyń tıimdiligi jyl ótken saıyn arta túspek. Sondyqtan aldymyzda aýqymdy mindettertur. Qazaqstan Eýrazıadaǵy asa iri sıfrlyq habqaaınalýǵa tıis. Sıfrlyq damý máselesine tyń, jańasha kózqaraspen qaraý qajet», – degenbolatyn.

Jalpy bastamashy toptyń aıtýynsha, elimizdiń de atalǵan sala kóshinen qalmaýy úshin eki jylburyn qazaq tildi aýdıtorıaǵa arnap arnaıy eńbekjazýǵa kirisken. Salany zerttep júrgen kitap avtory – jasandy ıntellekt jáne IT tehnologıa salasynyń sarapshysy, jýrnalıs Meıirjan Áýelhanuly"Eńbek– baǵdarlamalaýdy bilmeıtin, biraq AI múmkindikterin zerttep, qoldanǵysy keletin adamdarǵa arnalǵan. Jasandy ıntellekt salasyndaǵy negizgi uǵymdardy qarapaıym tilmen túsindiredi. Qazirdiń ózinde suranys óte joǵary bolǵandyqtan, kitapty ekinshi basylymǵa jiberip jatyrmyz»,-dedi.

Belgili jýrnalıs, qalamger, pýblısıs ári eńbektiń redaktory Qaınar Oljaı jasandy ıntellekt degen ne degen saýalǵa tolyq jaýap beretin kitaptyń óte saýatty jazylǵanyn, qazaq oqyrmanyna aýadaı qajet ekenin atap ótti. "Al jasandy ıntellekti qalaı jumsaý kerek" degender úshin tolyq tájirıbelik kýrs qamtylǵan. Oı isindegi qolǵanatqa san salada beriletin tapsyrma (ony "prompt" deıdi eken) tolyq tizilgen. Shekesinenshertip alyp qoldana beresiz»,-dedi.

Qazaq ulttyq qyzdar pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń Basqarma tóraǵasy – rektory, Kembrıdj Ýnıversıtetiniń túlegi Gúlmıra Qanaıbolsa, «Bilim berý salasynda ózgeristerdi jasaıtyn birden-bir faktor tehnologıa. Atalǵan kitap, otandyq ǵylym men bilim salasynyń jańa ózgeristerge beıimdelýinde mańyzdy qadam dep sanaımyn»,-dedi.

Sondaı-aq belgili medıa menedjer, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri NurjanJalaýqyzy, belgili ádebıettanýshy ǵalym Mamaı Aqetov, ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıtetiniń jýrnalısıkafakúlteti dekany Qanat Áýesbaı ózge de qatysýshylar óz lebizderin bildirdi.  

Kitap týraly belgili pedagog Ómirbek Shynybekuly da «Osy kitapty Oqý-aǵartýmınıstrliginiń sarapshylary qarap shyǵyp, qosar-alar tustary bolsa, avtormen jumys istep, mektepterge taratý kerek. Jasandy ıntellekt dáýirinde ony durys qoldaný, promptardy durysjazý ádisi mańyzdy dep oılaımyn»,-dep salalyq mınıstrge usynys jasaǵan bolatyn.  

Kitap Ortalyq Azıa elderinde jasandyıntelekt salasyna qatysty alǵash shyqqandyqtan Ózbekstan, Qyrǵyzstan elderinen aýdarýǵausynystar túsken.

Memlekettik syılyqtyń ıegeri, Túrki dúnıesi Jazýshylar Odaǵynyń Tóraǵasy Ulyqbek Esdáýletálemde qazir eń mańyzdy salaǵa aınalǵan jasandy ınttelekt boıynsha da baýyrlas elderdiń de alatyn óz enshisi bar ekenin aıtty.

İs-shara aıasynda jańa qurylǵan «AI-HUB»kompanıasynyń maqsaty aıtyldy. Onyń basshysy Erjanar Ásheıhannyń sózinshe, kompanıa – jasandy ıntellekt, IT, kıber jáne aqparattyq qaýipsizdik, aqparattyq jáne sıfrlyq tehnologıalar, sondaı-aq bıotehnologıalardy zertteý men damytýǵabaǵyttalǵan biregeı uıymǵa aınalýdy kózdeıdi.Negizgi maqsaty – ozyq tehnologıalardy túrli salalarǵa engizý, halyqtyń sıfrlyq jáneaqparattyq saýatyn arttyrý, sondaı-aq salalyq startaptardy qoldaý.

Jasandy ıntellektke qatysty alǵash ret oqýlyq basyp shyǵarǵan Ai-Hub publishing baspasy bolsa,aldaǵy ýaqytta  jaratylystaný, IT men jasandyıntellekt salasyna qatysty álemdegi tanymalkitaptardy qazaqsha aýdarmaq. Sonymen qatar, salaǵalymdary, mamandarymen birlese otyrypbalalarǵa, oqýshylar men stýdentterge arnalǵanoqýlyqtar men ádistemeler ázirleýdi kózdep otyr.Sondaı-aq jasandy ıntellekt termınderin jasaýmen ensıklopedıasyn qazirden bastap daıyndaýdyqolǵa almaq.

Sondaı-aq «AI-HUB» kompanıasynyń negizin qalaýshylardyń biri Nurbolat Nyshanbaev túrki memleketteri jasandy ıntellekt salasy ókilderiniń basyn qosatyn TurkAI qaýymdastyǵy qurylyp, baýyrlas eldermen birlesken jumystarkúsheıtiletini habarlandy. Jıynǵa Túrki elderinen jáne Eýropadan jasandy ıntelekt salasynda jumys isteıtin kompanıa basshylary onlaın qatysyp, óz pikirlerin bildirdi.  

Túrkıanyń Robotzade tehnologıalyq kompanıasy dırektory Mert Doǵan  Túrki memleketteriniń jasandy ıntellekt asosıasıasynyń Qazaqstanda qurylýynyń ózi mańyzdy oqıǵa dep atap ótti. «Túrki halyqtary arasyndaǵy baılanys tek, saıasat pen ekonomıkada ǵana emes, sonymen qatar bilim, ǵylym jáne tehnologıa salalarynda da óte myǵym bolýy qajet dep sanaımyn. Qazaq tilinde tuńǵysh jarıalanyp otyrǵan, «Jasandy ıntellekt álippesi» eńbegimen quttyqtaımyn. Bul kitap, tutas Túrki dúnıesi úshin óte zor mańyzǵa ıe»,-dedi.

Al óz kezeginde Birikken Arab Ámirliginiń AI Global kompanıasy ókili Ammara Aftab «Jasandy ıntellekti salasynda alǵashqy qazaq tilindegi kitaptyń jarıalanýy tutas aımaq úshin óte mańyzdy qadam. Qazaqstanda, qurylyp, tutas aýmaqty qamtýdy maqsat etip otyrǵan AI-Hub  kompanıasyna sáttilik tileımin!», -dedi.   

Shotlandıanyń AI-Tech solution LTD kompanıasynyń bas dırektory Robert Sım: «Sońǵy jyldary, jasandy ıntellekti búkil álem boıynsha ómirdiń barlyq salalaryna kirýde. Bizge  birlesip kóptegen jetistikterge jetýge bolady. Aldaǵy ýaqytta Qazaqstannyń AI-Hub kompanıasymen ortaq jobalarymyzdy júzege asyratymyzǵa senimim mol»,-dedi.

Uıymdastyrýshylar aldaǵy ýaqytta kitaptyń tusaýkeseri Astana qalasy men barlyq oblys ortalyqtarynda ótetinin habarlady.