2024 jylǵy syrtqy saıasattyń negizgi jetistikteri qandaı?

Saıasat

Foto: SİM 20 aqpan 2025

2024 jylǵy syrtqy saıasattyń negizgi jetistikteri qandaı?

Qazaqstan BUU Jarǵysyna qatań sáıkestikte keń aýqymdy kópjaqty yntymaqtastyqqa beıildiligin aıqyn kórsetip otyr. Bul týraly Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev 2024 jylǵy qyrkúıektegi halyqqa Joldaýynda málimdedi. Memleket basshysy elimizdiń halyqaralyq qaýipsizdik pen turaqtylyq máselelerin sheshýde belsendi ról atqaratynyn atap ótti.

2024 jyly Qazaqstan birqatar bedeldi halyqaralyq uıymdar men platformalarǵa tóraǵalyq etti, bul óńirlik jáne jahandyq kún tártibindegi ózekti máselelerdi sheshýge yqpal etti. Shanhaı yntymaqtastyq uıymyna (SHYU), Túrki memleketteri uıymyna (TMU), Azıadaǵy ózara is-qımyl jáne senim saralary jónindegi keńeske (AÓSSHK), Ujymdyq qaýipsizdik týraly shart uıymyna (UQSHU), Ortalyq Azıa memleketteri basshylarynyń konsýltatıvtik kezdesýine jáne Halyqaralyq Araldy qutqarý qoryna (HAQQ) tabysty tóraǵalyq etý Qazaqstannyń halyqaralyq yqpalyn nyǵaıtýdaǵy mańyzdy qadam boldy, sondaı-aq dıplomatıalyq múmkindikterdi keńeıtti.

Qazaqstannyń SHYU-ǵa tóraǵalyq etý barysynda ekonomıkalyq yntymaqtastyqty, qaýipsizdikti, ekologıalyq bastamalardy jáne sıfrlyq transformasıany qosa alǵanda, keń aýqymdy taqyryptardy qamtıtyn 160-tan astam is-shara ótkizildi. Sharttyq baza qatysýshy elder arasyndaǵy yntymaqtastyqty nyǵaıtatyn 60 jańa qujatpen tolyqtyryldy. Qazaqstan Eýrazıa ekonomıkasynyń, saýdasynyń, kóliktik jáne logıstıkalyq baılanysynyń kontınenttik beldeýin qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan Uıymnyń 2035 jylǵa deıingi damý strategıasyna bastamashy boldy. Tóraǵalyqtyń basty is-sharasy retinde alǵash ret «SHYU plús» formatynda ótken Astana samıti boldy.

AÓSSHK tóraǵalyǵynyń negizgi jetistigi ınstıtýsıonaldyq damýdyń jańa kezeńine kóshý boldy. Transformasıanyń jol kartasy aıasynda Jarǵy men Rásimder erejeleri ázirlendi, Senim sharalarynyń katalogy jańartyldy, Danalar keńesi, Taldaý ortalyqtarynyń forýmy jáne AÓSSHK qory quryldy. Qazaqstan qatysýshy elderdiń ózara is-qımylyn sıfrlandyrý boıynsha bastama kóterip, derekter men taldamalyq materıaldarmen almasý platformasyn iske qosty.

Túrki memleketteriniń uıymyna tóraǵalyq etý «TURKTIME!» aýqymdy baǵdarlamanyń iske qosylýymen erekshelendi, sondaı-aq mádenı jáne ekonomıkalyq ıntegrasıany nyǵaıtýǵa yqpal etedi. Memleket basshysynyń osy bastamasy aıasynda bilim berý, ǵylymı zertteýler jáne kásipkerlik salasyndaǵy jobalar iske asyryldy. Turaqty ókilder mehanızmi quryldy, memlekettik rámizder birizdendirildi, strategıalyq jobalardy qoldaýǵa baǵyttalǵan Investısıalyq qor quryldy. Qatysýshy elder arasynda 45 mlrd AQSH dollarynan asqan ózara saýdanyń aıtarlyqtaı ósýi ekonomıkalyq yntymaqtastyqtyń artyp kele jatqanyn kórsetedi.

UQSHU-ǵa tóraǵalyq etý barysynda Qazaqstan transshekaralyq qylmys, terorızm jáne esirtkiniń zańsyz aınalymy sıaqty ózekti qaterlerge qarsy is-qımyl jónindegi bastamalardy ilgeriletýge nazar aýdardy. Memleket basshylarynyń kezdesýlerin, taqyryptyq dóńgelek ústelder men áskerı jattyǵýlardy qosa alǵanda, 80-nen astam is-shara ótkizildi. Tájik-aýǵan shekarasyn nyǵaıtý baǵdarlamasy boıynsha 10 jyldyq jumysty aıaqtaýǵa erekshe nazar aýdaryldy.

Halyqaralyq Araldy qutqarý qoryndaǵy qazaqstandyq tóraǵalyqtyń (2024-2026 jyldary) kúsh-jigeri HAQQ jetildirý prosesin aıaqtaýǵa, óńirdiń sý-energetıkalyq resýrstaryn basqarýdyń ózara tıimdi mehanızmin ázirleýge, ekologıalyq baǵdarlamalardyń ýaqtyly jáne sapaly iske asyrylýyn qamtamasyz etýge, sondaı-aq klımattyń ózgerýiniń saldaryn eńserý maqsatynda kelisilgen sharalar qabyldaýǵa shoǵyrlanǵan.

Qazaqstannyń Sý dıplomatıasy aıasynda 2024 jyly Qytaımen, Reseımen jáne Ortalyq Azıa elderimen transshekaralyq ózender boıynsha 35-ke jýyq otyrys ótkizildi. Qyrǵyzstanmen jáne Ózbekstanmen Shý, Talas jáne Syrdarıa transshekaralyq ózenderi arqyly Qazaqstanǵa sý berý týraly ýaǵdalastyqqa qol jetkizildi. Qytaımen Ertis jáne İle sıaqty 20-dan astam ózender boıynsha kelissózder júrgizilýde. Elimizdiń BUU-dyń Halyqaralyq sý aǵyndaryn keme qatynasynan basqasha paıdalaný túrleriniń quqyǵy týraly konvensıasyna qosylýy mańyzdy qadam boldy.

2024 jyl Ortalyq Azıa memleketterimen kópjosparly yntymaqtastyqty nyǵaıtý turǵysynan serpindi jyl boldy. Memleket basshysynyń «Ortalyq Azıanyń Renesansy: ornyqty damý men órkendeý jolynda» baǵdarlamalyq maqalasy óńirdegi baýyrlastyq qatynastardyń, tatý kórshilik pen strategıalyq seriktestiktiń formatyn belgiledi.

Ázerbaıjan Prezıdenti, BUU Bas hatshysynyń OA jónindegi arnaıy ókili jáne BUU Ortalyq Azıa úshin preventıvti dıplomatıasy jónindegi óńirlik ortalyǵynyń basshysynyń qatysýymen Ortalyq Azıa memleketteri basshylarynyń konsýltatıvtik kezdesýiniń 6-shy otyrysyn ótkizý mańyzdy boldy. Samıt qorytyndysy boıynsha «OA-2040» Óńirlik kooperasıany damytý tujyrymdamasyna, 2025-2027 jyldarǵa arnalǵan Óńirlik yntymaqtastyqtyń jol kartasyna, sondaı-aq 2025-2027 jyldarǵa arnalǵan Ónerkásiptik kooperasıany damytý jónindegi is-qımyl josparyna qol qoıyldy.

Budan basqa Qazaqstan qaqtyǵystardy retteýde deldal bola otyryp, halyqaralyq dıplomatıada mańyzdy ról atqarýdy jalǵastyrýda. Astana prosesi aıasynda biz Sırıa daǵdarysy boıynsha kelissózder alańyn usyndyq. Qazaqstan negizgi qatysýshylardy biriktiredi jáne ymyralyq sheshimderge qol jetkizýge yqpal etedi. Sondaı-aq el óńirlik qaqtyǵystardy sheshý úshin halyqaralyq medıasıa ortalyǵyn qurý týraly usynys jasady, bul profılaktıkalyq dıplomatıa mehanızmderin damytýdaǵy mańyzdy qadam bolady.

Qazaqstan álemdik saıasatqa ıntegrasıanyń joǵary dárejesin kórsetip otyr. Elimiz energetıka, kólik, saýda jáne sıfrlyq tehnologıalar salalaryndaǵy iri óńirlik jobalarǵa bastamashy bolyp otyr. Transkaspıı halyqaralyq kólik baǵytyn damytý, «Bir beldeý – bir jol» jobasy aıasyndaǵy yntymaqtastyq jáne Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaqqa belsendi qatysý elimizdiń jahandyq ekonomıkalyq baılanystardy nyǵaıtýǵa beıildiligin rastaıdy. Jasyl tehnologıalar men ekonomıkany dekarbonızasıalaý jónindegi baǵdarlamalardy engizý Qazaqstannyń halyqaralyq kún tártibiniń mańyzdy bóligine aınaldy. Eýropalyq odaq jáne Taıaý Shyǵys elderimen ornyqty damý jáne energetıka salasyndaǵy yntymaqtastyqty keńeıtý mańyzdy aspekt boldy.

Qazaqstan beıbitshilikke baǵyttalǵan syrtqy saıasat ustanýdy jalǵastyrady. El Eýrazıalyq keńistikte qaýipsizdikti, ornyqty damý men órkendeýdi qamtamasyz etýge eleýli úles qosýda. BUU, DSU jáne basqa da halyqaralyq uıymdardyń jahandyq bastamalaryna qatysýdy keńeıtý, jetekshi derjavalarmen strategıalyq seriktestikti damytý jáne ekonomıkalyq dıplomatıany tereńdetý eldiń syrtqy saıasatynyń negizgi basymdyqtary bolyp qala beredi.

RELATED NEWS

Saıasat

12 sáýir 2025

Qazaqstannyń úsh qalasyna erekshe mártebe berilmek

TMD Syrtqy ister mınıstrleri keńesiniń otyrysynda Astana, Almaty, Qaraǵandy «1941-1945 jj. Eńbek dańqy qalasy» qurmetti ataǵyn berý týraly sheshim kelisildi, dep habarlaıdy Bul týraly SİM habarlady.

Kezdesýde Qazaqstan premer-mınıstriniń orynbasary – syrtqy ister mınıstri Murat Nurtileý TMD uıymyn odan ári damytýǵa baǵyttalǵan birqatar usynysty ortaǵa saldy. Osy turǵyda Qazaqstan bastamalaryn júzege asyrýda Dostastyq boıynsha seriktesterdiń qoldaýy erekshe atalyp ótti.

«Elimizdiń usynysy boıynsha búgingi tańda Volontórler forýmy, Dostastyq jármeńkesi, TMD Akademıalyq astanasy jáne basqa da kóptegen joba birlesken kúsh-jigerdiń arqasynda iske asyrylyp jatyr nemese jaqyn bolashaqta ótkizýge josparlanǵan», – dep málimdedi syrtqy ister mınıstri.

Jeńistiń 80 jyldyǵy qarsańynda TMD elderiniń birqatar qalasyna, sonyń ishinde Astana, Almaty, Qaraǵandy jáne basqa da qalalarǵa «1941-1945 jj. Eńbek dańqy qalasy» qurmetti ataǵyn berý týraly sheshim kelisildi.

Syrtqy ister mınıstrleri keńesiniń kelesi otyrysy 2025 jylǵy qazan aıynda TMD Memleket basshylary samıti qarsańynda Dýshanbe qalasynda ótedi.

Saıasat

28 sáýir 2025

Aqordada Qonaev jáne Alataý qalalaryn damytý máseleleri aıtyldy

Memleket basshysy Almaty oblysynyń ákimi Marat Sultanǵazıevti qabyldady. Qasym-Jomart Toqaevqa Almaty oblysynyń 2025 jyldyń birinshi toqsanyndaǵy áleýmettik-ekonomıkalyq damýy týraly esep berildi. Bul týraly Aqorda habarlaıdy.

Marat Sultanǵazıev ekonomıkanyń negizgi sektorlarynda ósim baıqalatynyn baıandady. Atap aıtqanda, ónerkásiptik óndiris kólemi 507,9 mıllıard teńgeni, aýyl sharýashylyǵy ónimi 97,4 mıllıard teńgeni quraǵan. Shaǵyn jáne orta bıznes sýbektileriniń sany 146,2 myńǵa jetip, 7,7 paıyzǵa artqan.

Prezıdentke jyl basynan beri 12 jańa ónerkásip jobasynyń iske qosylǵany týraly málimet berildi. Onyń ishinde «GALANZ bottlers» óndiris alańynyń keńeıýi, «Bartoǵaı GES-28» jáne Sharyn ózenindegi shaǵyn GES kaskadynyń qurylystary sıaqty aýqymdy jobalar bar. Jalpy, óńirde quny 2,4 trıllıon teńgeni quraıtyn 122 joba júzege asyrylyp jatyr. Nátıjesinde 36 776 jumys orny ashylady.

Memleket basshysyna Qonaev jáne Alataý qalalaryn damytý barysy jóninde aıtyldy. Jańa bas josparǵa sáıkes, oblys ortalyǵynda «Smart Qonaev» qalany basqarýdyń biryńǵaı júıesi engizilýde. Alataý qalasynyń bas josparyna túzetýler jasaý jáne kólik-ınjenerlik ınfraqurylymdy jobalaý jumystary bastaldy.

Oblys ákiminiń aıtýynsha, «Jaıly mektep» ulttyq jobasy aıasynda 17 bilim ordasynyń qurylysy qolǵa alynǵan. Budan bólek, óńirdegi úsh aýysymdy oqý máselesin sheshý úshin memleket-jekemenshik áriptestik negizinde 19 mektep salý josparlanǵan. 2025-2027 jyldary 91 oqý oshaǵynda kúrdeli jóndeý jumystary júrgiziledi.

Memleket basshysy Qonaev jáne Alataý qalalaryn, jalpy Almaty aglomerasıasyn damytýǵa qatysty barlyq belgilengen maqsattardy sapaly ári ýaqtyly oryndaýdyń mańyzyn atap ótti. Prezıdent ındýstrıaldy aımaqtar men Alatau AEA-nyń áleýetin nyǵaıtýǵa, sondaı-aq komýnaldyq jáne eldi mekenderdegi joldardyń qurylysyna basa mán berýdi tapsyrdy.

Saıasat

30 qyrkúıek 2024

Toqaev: Prezıdent – halyq jaldaǵan memlekettik qyzmetker

QR Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev «Eýrazıa keńistigindegi ornyqty damý jáne qaýipsizdik» konferensıasyna qatysty, dep habarlaıdy Aqorda.

Prezıdent óz sózinde buryn-sońdy bolmaǵan geosaıası turaqsyzdyq jaǵdaıynda dıplomatıa sheshýshi rólge ıe bolǵanyn atap ótti.

– Geosaıasat pen geoekonomıkadaǵy túbegeıli ózgerister, jahandyq deńgeıdegi klımattyq jáne demografıalyq syn-qaterler, pandemıanyń jańa qaýpi, qarýlaný básekesiniń órshı túsýi, tehnologıalyq progres, sonyń ishinde jasandy ıntellektini engizý jaǵdaıynda strategıalyq turaqtylyq pen ornyqty damý máseleleri barshamyz úshin ózekti bola tústi. Budan shyǵatyn qorytyndy anyq: halyqaralyq qoǵamdastyq syndarly dıalogqa tyń serpin berýi úshin kún tártibine oń ózgeris jasaýy qajet. Sondyqtan birtutas eýrazıalyq qaýipsizdik ıdeıasy kóppolárly, ádiletti jáne ornyqty álemdik tártipti qalyptastyrýǵa tujyrymdamalyq negiz bola alady, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Memleket basshysy konferensıa qatysýshylaryna qoǵamdyq ómirdiń barlyq salasynda júzege asyrylyp jatqan Qazaqstandaǵy aýqymdy ózgerister jóninde málimet berdi.

Qasym-Jomart Toqaevtyń pikirinshe, saıası reformalardyń eń basty jańalyǵy – Konstıtýsıada Prezıdent mandatyn 7 jyldyq bir merzimmen shekteý týraly erejeniń bekitilýi.

– Mundaı norma postkeńestik elderdiń, tipti odan tysqary memleketterdiń eshqaısysynda joq. Meniń oıymsha, Prezıdentti bir ret jeti jylǵa saılaý – onyń saılaýaldy baǵdarlamasy men reformalaryn júzege asyrýǵa jetkilikti ýaqyt. Oǵan qosa Prezıdent – halyq jaldaǵan memlekettik qyzmetker. Elimizde Zań men Tártip ústemdik qurýǵa tıis ekenine senimdimin. Tek sonda ǵana reformalardy júzege asyrýǵa, sondaı-aq Qazaqstan ekonomıkasyna ınvestısıa tartýǵa qajetti jaǵdaı jasaı alamyz. Zań men Tártip – Ádiletti Qazaqstannyń negizi. Ádildikke qashan da, qaı jerde de muqtajdyq bar. Bizdiń elde de solaı. Qolǵa alǵan reformalardy iske asyrý qanshalyqty qıyn bolsa da, dittegen maqsatymyzǵa jetpeı qoımaımyz. Ony eshkim toqtatpaq turmaq, baǵytynan jańyldyra almaıdy, – dedi Memleket basshysy.

Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan men Reseı halyqtary arasyndaǵy dostyq baılanystardy nyǵaıtýda bilim salasynyń mańyzy zor ekenin atap ótti. Prezıdenttiń aıtýynsha, qazir Reseıde 60 myńnan astam qazaqstandyq stýdent oqıdy.

– Búginde elimizde Reseıdiń tanymal joǵary oqý oryndarynyń fılıaldary tabysty jumys istep keledi. Qazaqstanda Máskeý memlekettik halyqaralyq qatynastar ınstıtýtynyń fılıalyn ashý josparlanyp otyr, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Plenarlyq otyrysta Reseı Prezıdentiniń kómekshisi Vladımır Medınskıı konferensıa qatysýshylaryna Vladımır Pýtınniń sálemin jetkizdi.

Máskeý memlekettik halyqaralyq qatynastar ınstıtýtynyń rektory Anatolıı Torkýnov oqý ornynyń 80 jyldyǵyna oraı osynaý is-sharany uıymdastyrǵany úshin Qazaqstan tarapyna alǵys aıtty.

– Biz konferensıa taqyrybyn kezdeısoq tańdaǵan joqpyz. Munyń aıasynda ekonomıka jáne qaýipsizdik salasyndaǵy kópjaqty yntymaqtastyqtyń dástúrli máseleleri klımattyq kún tártibindegi jańa syn-qaterlermen, sondaı-aq Eýrazıa keńistiginde energetıka jáne kólik ınfraqurylymyn damytýdyń jaı-japsarymen birge qaraldy, – dedi Anatolıı Torkýnov.

Jıynǵa Qazaqstan men Reseıdiń kórnekti ǵalymdary, dıplomatıalyq qyzmet ardagerleri, memlekettik organdar men mekemelerdiń basshylary, saıasattanýshylar jáne jastar uıymdarynyń ókilderi qatysty.

Jańalyqtar

25 qarasha 2025