Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstannyń munaı ónerkásibine 125 jyl tolýyna oraı uıymdastyrylǵan saltanatty is-sharaǵa qatysyp, sóz sóıledi. Qasym-Jomart Toqaev bul datanyń aıtýly beles ekenin atap ótip, sala qyzmetkerlerin quttyqtady, dep habarlady Aqordanyń baspasóz qyzmeti.
– Bárińizge málim, qazaq munaıy ǵasyrlar toǵysynda alǵash ret Atyraý aımaǵynan alyndy. Sodan beri bul sala el ekonomıkasynda aıryqsha ról atqaryp keledi. Halqymyz da munaıdy «qara altyn» dep ataıdy. Dúnıe júziniń órkendeý joly energetıka resýrstarymen tyǵyz baılanysty boldy. Ǵylym men tehnologıanyń damýyna qýat kózderi erekshe yqpal etti. Osy úrdiske qazaq jerindegi qara altyn óndirisi de mol úles qosqany sózsiz, – dedi Memleket basshysy.
Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstannyń munaı ónerkásibi óz tarıhy men dástúri bar sala ekenine toqtalyp, onyń qalyptasyp, damýyna elimizge belgili tulǵalar zor eńbek sińirgenin jetkizdi.
– Geologterimiz kóptegen ken ornyn ashty. Safı Ótebaev, Joldasqalı Dosmuhambetov, Bólekbaı Saǵynǵalıev bastaǵan mamandar kenishterdi el ıgiligine jaratty. Olardyń taǵylymdy eńbek joly árdaıym jas urpaqqa úlgi bolary anyq. Aǵa býynnyń ónegeli isin keıingi urpaq laıyqty jalǵastyrýda. Bul salada tutas eńbek dınastıalary bar, ıaǵnı, qara altyn óndirisi búginde munaıly aımaqtyń ata kásibine aınaldy, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy munaı men gazdy elimizdiń strategıalyq resýrsy ári memleket ekonomıkasynyń tiregi dep atady. Bul rette munaıshylardyń eńbegin joǵary baǵalady.
– Qazir osy salada 250 myńǵa jýyq adam jumys isteıdi. Munaı-gaz ónerkásibi zamanǵa saı damyp keledi. Óndiriske ınovasıalyq tehnologıalar engizilip jatyr. Ekologıany saqtaýǵa arnalǵan jańa standarttar qalyptasty. Qazaqstanda munaı óndirýmen qatar, ony óńdeý jumysy jolǵa qoıylǵan. Negizgi janar-jaǵarmaı ónimderiniń kóbi óz elimizden shyǵady. «QazMunaıGaz» ulttyq kompanıasy bul jumysqa zor úles qosyp kele jatyr. Qazaqstan álemdik munaı naryǵynda basty ról atqaratyn elderdiń birine aınaldy. Dúnıe júzine belgili brendimiz bar. Elimizdiń energetıkalyq qaýipsizdigi nyǵaıa tústi, – dedi Prezıdent.
Qasym-Jomart Toqaevtyń aıtýynsha, Chevron, ExxonMobil, CNPC, Eni, Shell, LÝKOIL, Total jáne Sinopes sıaqty jetekshi álemdik munaı-gaz korporasıalary elimizde atalǵan salany damytýǵa erekshe yqpal etip otyr.
– Teńiz, Qashaǵan, Qarashyǵanaq ken oryndaryn ıgerý, Kaspıı qubyr jelisi konsorsıýmy jobasyn iske asyrý – memleket pen ınvestorlar arasyndaǵy ózara tıimdi yntymaqtastyqtyń jarqyn úlgisi. Qazaqstan bul salada ashyq jáne jan-jaqty oılastyrylǵan saıasat júrgizý arqyly jahandyq ekonomıkaǵa dendep enip, úlken kólemde ınvestısıa tartyp jatyr, – dedi Prezıdent.
Memleket basshysy energetıka salasynyń túbegeıli ózgergenine, logıstıka, ekologıa máseleleriniń mańyzy artqanyna nazar aýdaryp, bul sektorda aldaǵy ýaqytta atqarylýǵa tıis birqatar mindetke toqtaldy.
– Ǵylymı-tehnologıalyq progres álemdik munaı-gaz salasyn damytýda aıryqsha ról atqarady. Munaı óndirý kólemi turaqty ósýi úshin geologıalyq barlaý jáne ken oryndaryn ıgerý isine ozyq tehnologıalardy belsendi túrde engizý qajet. Buryn-sońdy bolmaǵan halyqaralyq turaqsyzdyq jaǵdaıynda eksporttyq baǵyttardy odan ári ártaraptandyrý – basty mindet. Munaı óńdeý sektoryn damytý mańyzdy. Zamanaýı ekologıalyq standarttarǵa saı munaı ónimderiniń turaqty óndirisin qamtamasyz etý kerek. Munaı-gaz hımıasynyń da keleshegi zor, – dedi Memleket basshysy.
Prezıdent jaqynda Atyraýda polıpropılen zaýyty iske qosylǵanyna toqtalyp, osy saladaǵy basqa da jobalardy ýaqtyly júzege asyrý qajet ekenin atap ótti.
– Biz óńdelý deńgeıi joǵary ónim shyǵarý múmkindigimizdi eseleı túsýimiz kerek. Munaı-gaz – elimizdegi orta bıznesti damytý tetikteriniń birine aınalýǵa tıis. Bul – aýqymy keń sala. Osy maqsatqa jetý úshin memleket keshendi sharalar qabyldap jatyr. Atalǵan sektorda qyzmet etetin iri kásiporyndar otandyq kásipkerlerdiń ónimderin óz qajetine jaratýǵa basymdyq bere otyryp, jergilikti úlesti kezeń-kezeńimen arttyra berýi qajet. Áleýmettik jaýapkershilikti kúsheıtý, áleýmettik mańyzy bar ınfraqurylymnyń damýyna qomaqty úles qosý – negizgi mindet. Bilikti mamandar daıarlaýǵa basa mán berý kerek, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
