Jetisý oblysy Sarqan qalasynyń mańyndaǵy sharýa qojalyqtarynyń birinde maıly zyǵyr ósirile bastady. Egis naýqanynyń barysymen jumys sapary aıasynda aýdanǵa barǵan oblys ákimi Beıbit Isabaev tanysty, - dep habarlaıdy Jetisý oblysy ákiminiń baspasóz qyzmeti.

«Ǵalym» sharýa qojalyǵynda bıyl100 ga maıly zyǵyr egildi. Dándi júgeri, soıa, arpa, bıdaı ósirýge beıimdelgen bul sharýashylyq osy daqyldy bıyl alǵash ret seýip otyr.

- Zyǵyrdyń agrotehnıkasyn, tuqym naryǵyn zertteı otyryp, biz «ortasha Lırına» sortyn otyrǵyzdyq. Bul óte ónimdi, quramynda maıy kóp sort. Ár gektarynan 20-25 s alamyz, al maıdyń mólsheri keminde 50% bolady dep kútip otyrmyz. Aımaq aýmaǵynda maıly daqyldardy qaıta óńdeıtin birneshe kásiporyn bar ekenin eskersek, shıkizatty ótkizýde qıyndyq týyndamaıdy dep oılaımyz. Aldyn ala kelisimder jasasyp ta qoıdyq. Sonymen qatar zyǵyr dándi daqyldardyń aýyspaly egisine de paıdaly, - dep atap ótti SHQ basshysy Ǵalym Rahmetqalıev.

Aýdannyń Almaly aýylyndaǵy «Jumaǵalı» sharýa qojalyǵynyń egistikterinde de kóktemgi dala jumystary qarqyndy júrip jatyr. Sharýashylyqta egistik te, mal ósirý de qolǵa alynǵan. Munda 537 bas iri qara, 600 bas usaq mal jáne 630 jylqy ósirilip otyr.

- Bıyl biz jazdyq arpa, kúnbaǵys jáne birinshi ret qant qyzylshasyn septik. Ázirge qyzylshany 38 gektardan bastap otyrmyz. Kelesi jyly ulǵaıtý josparymyzda bar, óıtkeni bul tabysty daqyl, ári osy daqyldy ósirýshilerge memlekettik qoldaý kórsetiledi. «Konvıza Smart» joǵary ónimdi tuqymyn seýip jatyrmyz. Sharýashylyǵymyzda qajetti aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy bar, degenmen ótken jyly aýdanda servıstik-daıyndaý ortalyǵyna arnap satyp alynǵan zamanaýı tehnıka bizge úlken kómek boldy, osy tehnıkalardyń qyzmetterin paıdalanyp otyrmyz. Mysaly, pnevmatıkalyq sepkishtiń artyqshylyǵy sol, avtopıloty bolǵandyqtan onyń jyldamdyǵy jaqsy, onymen kúndiz de, túnde de jumys isteı alasyz. Osy tehnıkanyń kómegimen bir kúnde 30 ga jer egýge bolady, - deıdi SHQ basshysy Egemen Jumaǵalı.

Osy oraıda Beıbit Isabaev Jetisý oblysynda óndiriletin aýyl sharýashylyǵy shıkizatynyń 65%-y óńirde qaıta óńdeletinin, sonyń ishinde qant óndirisine erekshe kóńil bólinip otyrǵanyn atap ótti.  

- Mysaly, ótken jyly oblystyń 5 aýdanynda 8 jańa servıstik-daıyndaý ortalyǵy quryldy, sonyń arqasynda 30 sharýa qojalyǵy qant qyzylshasyn óndirýge qajetti jalpy somasy 2,5 mlrd.teńgege 62 birlik tehnıka satyp alýǵa múmkindik aldy. Aýyl sharýashylyǵyn damytý úshin, ónimdilikti arttyrý úshin ozyq tehnologıalardy meńgerý kerek. Buǵan zamanaýı aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy da úlken yqpal etedi, - dedi oblys ákimi.

Ótken jyly Sarqan aýdanynda 3 jańa servıstik-daıyndaý ortalyǵy quryldy, olarǵa 4 sepkish, 3 qyzylsha kombaıny jáne 3 pálek jınaıtyn mashınasy satyp alyndy. Qazir aýdanda 6 SDO jumys isteıdi, onda 30-ǵa jýyq aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy bar. Aýdanda qant qyzylshasyn ósirýdiń agrotehnologıasy damyǵanyn eskersek, ótken jyly tátti túbir alańy 2 esege ulǵaıtyldy, al bıyl taǵy 900 gektarǵa artady. Osylaısha, Sarqan aýdanynda bul daqyldyń alqaby 3,8 myń gektar bolmaq.

Jalpy osy jyly oblystyń agroónerkásiptik keshenin damytýǵa 45 mlrd.teńge bólindi, onyń 27 mlrd. teńgesi nemese 59% – sýbsıdıa.

Lenın kınoteatry jastardy jumyldyratyn ortalyqqa aınalady. Qaraǵandy oblysynyń ákimi Ermaǵanbet Bólekpaevtyń tapsyrmasy boıynsha munda Jastar úıi ashylady. 

Jastar keńesiniń bıylǵy birinshi otyrysynda memlekettik saıasatty júzege asyrý jáne shyǵarmashylyq ortany damytý máseleleri qaraldy.

Jastar saıasaty máseleleri basqarmasynyń basshysy Aısulý Ernıazova bıylǵy josparlar týraly aıtyp berdi. Ol kóptegen jobalarǵa jańa serpin berýdi usynady.

– Baǵdarlamada jastarmen buryn iske qosylmaǵan jobalardy kúsheıtýge jáne iske asyrýǵa basa nazar aýdarylatyn bolady, – dep atap ótti Aısulý Ernıazova. – Ol úshin bilim berý mekemelerin, bılik organdaryn, bıznes-qoǵamdastyqty jáne, árıne, jastardyń ózin qosa alǵanda, túrli múddeli taraptar arasynda tıimdi komýnıkasıa ornatý qajet. Jastardyń ózderin qoǵamnyń bir bóligi retinde sezinýi jáne onyń damýyna belsene qatysýǵa daıyn bolýy úshin senim, ashyqtyq jáne ózara qurmet atmosferasyn qurý mańyzdy.

"Taldaý mektebi. QRG" jobasy jastar arasynda taldaý daǵdylary men syn turǵysynan oılaýdy damytýǵa baǵyttalǵan. Al «Ult qazynasy» jobasy talantty aýyl jastary úshin jańa tıimdi áleýmettik lıft bolady. Sondaı-aq, jas sarapshylar úshin Elim deitin erler pikirtalas alańyn qurý jáne Saryarqa Jastary brendin tanymal etýge basa nazar aýdarý josparda bar.

Aımaq ákimi basqarma basshysynyń bastamalaryn qoldap, qazir jastar máselesine jańa kózqaras qajet ekenin atap ótti.

– Elimizdiń bolashaǵy jastardyń qolynda. Jaqynda Astanada ótken Jastar forýmynda Memleket basshysy elimizdiń bolashaǵy aqyly ótkir, bilimi tereń jáne zamanaýı kózqarasy bar jastardyń qolynda ekenin atap ótti, – deıdi Ermaǵanbet Bólekpaev. – Sondyqtan memlekettik saıasat jańa dáýirdiń adamdaryna beıimdelýi tıis. Ol úshin bizge mobıldi, bilimdi jáne shyǵarmashyl jastarmen jumys isteý ádisterin ózgertý qajet.

Shyǵarmashylyq jastarǵa keletin bolsaq, bıyl onyń jańa keńistigi paıda bolady. 

«STARTKINO» QB tóraǵasy, oblystyq máslıhat depýtaty Arman Álimjanovtyń eldegi kreatıvti ındýstrıany damytý jáne óńirdegi osy baǵytty qoldaý úshin jasalatyn qadamdar týraly sózinen keıin oblys ákimi «Saryjaılaý» kınoteatrynyń bazasynda Kreatıvti keńistikti damytý jónindegi resýrstyq ortalyq qurýdy tapsyrdy.

– Kreatıvti ındýstrıa – álemdik ekonomıkanyń qarqyndy damyp kele jatqan salasy, ol qosymsha qun men jańa jumys oryndaryn qurady. Bizdiń oblystyń da osy turǵydan belgili bir áleýeti bar. Bizde daryndy jáne áleýetti jastar kóp, – dep atap ótti óńir basshysy. – Bizdiń mindetimiz – olarǵa óz ıdeıalaryn damytý jáne iske asyrý úshin qajetti jaǵdaılar men múmkindikter jasaý.

Biraq qazirgi jastar shyǵarmashylyqpen ǵana ómir súrmeıdi. Ótken jyldyń qorytyndysy boıynsha Qaraǵandy oblysy «Jasyl el» qozǵalysyn qamtý boıynsha birinshi orynǵa shyqty. 

Oblys ákimi atap ótkendeı, osy joba aıasynda óńirdi kógaldandyrýmen aınalysyp qana qoımaı, jumysshy mamandyqtaryn da úıretý qajet. NEET sanatyndaǵy jastarǵa, ıaǵnı oqymaıtyn jáne jumys istemeıtin jastarǵa erekshe nazar aýdarý kerek.

Jastar keńesi otyrysynyń qorytyndysy boıynsha Ermaǵanbet Bólekpaev jumys josparlaryn, tıimdilik ındıkatorlaryn pysyqtaı otyryp, qalalar men aýdandarda komúnıtı-ortalyqtar ashýdy tapsyrdy. Sondaı-aq KPI júıesine jastar saıasatyn iske asyrý boıynsha qalalar men aýdandar ákimderiniń jumysyn engizý.

Eń bastysy – qazirgi zamanǵy talaptardy eskere otyryp, jastarmen jumys isteý tásilderin ózgertý. Barlyq is-sharalardy muqıat uıymdastyrý qajet, olar eleýli nátıjeler berip, jastarǵa paıda ákelýi tıis. Qazirgi jastar jaı urandar men bos sózderdi kótere almaıdy.

Mańǵystaý oblysynda aýyzsý máselesi áli de túıindi bolyp qalýda. Ázirese jaz mezgilinde aýyz sý tapshylyǵy turǵyndardy áýrege salyp jatady. Prezıdenttiń tapsyrmasymen atalǵan máseleni kezeń-kezeńmen sheshý jumystary qarqyndy júrgizilýde. Mańǵystaý oblysynda aýyz sý máselesin sheshý baǵytynda 10 joba iske asýda.

 2025 jylǵa deıin jalpy sý tushshytý qýaty qýaty 140,5 myń tekshe metrdi quraıtyn 10 jobany júzege asyrý josparlanǵan. Onyń ishinde: Qarajanbas ken ornynda táýligine 17 myń tekshe metr sý tushshytý zaýyty iske qosyldy. Nátıjesinde «Astrahan - Mańǵystaý» sý qubyrynan bosaǵan 15 myń tekshe metr aýyz sý Jańaózen qalasy, Beıneý, Jetibaı aýyldary turǵyndarynyń ıgiligine paıdalanylýda.

«Kaspıı» sý tushshytý zaýytynyń qýatyn 40 myń tekshe metrge deıin jetkizýdiń 2-shi kezeńi boıynsha jumystar jalǵasýda. Bıyl jyl aıaǵyna deıin bul jumystardy tolyqtaı aıaqtaý kózdelip otyr.

Aqtaý qalasynda jeke ınvestor esebinen qýattylyǵy táýligine 7 000 tekshe metr sý tushshytý zaýytyn salý jumystary júrgizildi. Qazirgi tańda zaýyt táýligine 5 myń tekshe metr aýyz sý berip otyr.

Saıyn Shapaǵatov aýylynda jeke ınvestor tarapynan qýattylyǵy táýlingine 6500 tekshe metr sý tushshytý qondyrǵysy ornatyldy. Búgingi kúni qondyrǵy 4000 mshekshe metr aýyz sý óndirip, Aqshuqyr, Saıyn Shapaǵatov aýyldaryn aýyz sýmen qastamasyz etip otyr.

Qondyrǵynyń qýaty aldaǵy ýaqytta arttyrylatyn bolady.

 «Bıyl Fort-SHevchenko qalasynda táýligine 5 myń tekshe metr, «MAEK» aýmaǵynda 24 myń tekshe metr jáne Kendirli aımaǵynda 50 myń tekshe metr sý tushshytý qondyrǵylaryn salý jumystary bastaldy. Zaýyt qurylysy «Qazmunaıgaz» ulttyq kompanıasynyń qoldaýymen júzege asyrylýda jáne atalǵan jobalardy 2025 jylǵa deıin aıaqtaý úshin barlyq qajetti sharalardy qabyldaıtyn bolamyz»,- dedi jýyrda OKQ ótken baspasóz máslıhatynda Mańǵystaý oblysynyń ákimi Nurdáýlet Qılybaı.

Sý resýrstarynyń balamaly kózderiniń biri – Aqtaý qalasynan 43 shaqyrymda ornalasqan «Quıylys» ken orny. Búginde qubyr tolyǵymen eskirgen. Sondyqtan osy ken ornynyń sýyn ıgerý úshin «Kaspıı» sý tushshytý zaýytyna deıin sý qubyry jańartylýda eken.

«Kaspıı» sý tushshytý zaýytyn jańǵyrtý jumystaryna jaýapty merdiger mekeme - «Kaspıan Konstrýktors Trast» kompanıasy. 

Merdiger mekemeniń jumysty kesheýildetýine baılanysty, qondyrǵyny iske qosýda irkilis boldy. Merdiger kompanıa basshylary qarasha aıynyń sońyna deıin 10 000 tekshe metrlik qondyrǵyny iske qosýǵa ýáde berip otyr. 

Jalpy zaýytty modernızasıalaý jumystary úsh jyldan beri júrgizilýde. Joba boıynsha zaýyttyń óndiristiń qýatyn 40 000 m3-qa deıin arttyrý kózdelgen.

-Tehnologıalyq tártipke sáıkes, qondyrǵylardy iske qosqannan keıin, on kúndeı sý daıyndalady. Onyń ishinde qosý-retteý jáne zalalsyzdandyrý jumystary bar. Bekitilgen josparǵa sáıkes, qalaǵa 20 qarasha kúni birinshi 5000 m3 sý beriledi. Al qarasha aıynyń sońyna deıin zaýyt qondyrǵy arqyly 10 000 m3-qa jýyq sýdy berýdi josparlanyp otyr, - dedi «Kaspıı» sý tushshytý zaýyty JSHS dırektory Serik Gýsman.

Sondaı-aq, Aqtaýda Quıylys ken ornynan «Kaspıı» sý tushshytý zaýytyna deıingi uzyndyǵy 47 shaqyrym sý qubyry salynýda. Merdiger mekeme – «Aláns LTD» JSHS. Qurylys jumystaryna 15 arnaıy tehnıka jáne 32 qyzmetker jumyldyryldy. Atalǵan joba qaladaǵy aýyz sý jetispeýshiligi máselesiniń rettelýine septigin tıgizedi.

-Quıylys ken ornynan «Kaspıı» sý tushshytý zaýytyna deıingi uzyndyǵy 47 shaqyrym, dıametrleri 900 mm quraıtyn sý qubyry salynýda. Jumystar qarqyndy júrgizilýde. Atalǵan jumystar aıaqtalǵannan keıin, jartylaı ýchaskesinde qubyrdy sýmen toltyrýǵa qoıatyn bolamyz, - dedi oblystyq energetıka jáne TKSH basqarmasynyń bólim basshysy Anvar Týlákov.

Budan bólek Qaraqıada sý tushshytý zaýytynyń qurylysy júrip jatyr. Qaraqıa aýdany prokýratýrasynyń qadaǵalaý aktisi negizinde aýdan ákimdigimen ınvestorǵa, ıaǵnı «Aleka» JSHS-ne táýligine 5000 m³ aýyz sý óndiretin zaýytyn salý maqsatynda Quryq aýylynda 5 ga jer ýchaskesi berilgen.

Mańǵystaý oblysynyń prokýratýrasynyń habarlaýynsha, qazirgi tańda «Sý tushytý» zaýytynyń 20 uńǵymasy qazylyp, sýdyń tuzdylyǵyn tekserý jumystary júrgizilýde. Buǵan deıin, aýyl turǵyndaryn Aqtaý qalasynda ornalasqan «Kaspıı» sý tushshytý zaýyty» JSHS aýyz sýmen qamtamasyz etip kelgen. Mamandar aldaǵy ýaqytta másele tolyq sheshimin tabady dep otyr. Jalpy bul jumystar Memleket basshysynyń jiti baqylaýynda tur.