Sý resýrstaryn tıimdi basqarý sharalaryn ázirlep, engizý kóptegen eldermen qatar, elimiz úshin de asa mańyzdy. Bul turǵyda Sý resýrstary jáne ırrıgasıa mınıstrliginiń bastamasymen ázirlengen jańa Sý kodeksi jobasynyń mańyzy erekshe. Qujat Parlament Májilisine engizilgen jáne sý tasqyny men qurǵaqshylyq sıaqty tótenshe jaǵdaılardy boljaý, josparlaý jáne olarǵa ýaqytyly den qoıýdy qamtamasyz ete otyryp, zamanaýı sý resýrstaryn paıdalanýdyń mańyzdy quralyna aınalady.
PrimeMinister.kz redaksıasy sý resýrstary men sýarý salasynda qandaı nátıjelerge qol jetkizildi, elimizdiń sý zańnamasy qalaı jańǵyrtylatyny týraly Mınıstrliktiń 2024 jylǵy I jartyjyldyqtaǵy jumysynyń qorytyndylary qamtylǵan sholý materıalyn usynady.
Qazaqstannyń sý sharýashylyǵy salasyn transformasıalaý sheńberinde úsh negizgi baǵytty bólip kórsetýge bolady.
Birinshisi – sý únemdeý saıasatyn qalyptastyrýǵa, suranysty basqarýǵa, tazartylǵan sarqyndy sýlardy qaıta paıdalanýǵa baǵyttalǵan túbegeıli jańa normatıvtik-quqyqtyq baza ázirlenip jatyr. Jańa Sý kodeksiniń jobasyna sáıkes tazartylǵan sarqyndy sýlar sýmen jabdyqtaý kózderiniń birine aınalyp, ekonomıka salalarynda belsendi túrde paıdalanylatyn bolady.
Ekinshisi – sý sharýashylyǵy ınfraqurylymyn tolyqqandy jańǵyrtý, sý únemdeýdiń ozyq tehnologıalaryn engizý, sýdy esepke alý men bólýdi sıfrlandyrý, sondaı-aq jańa tarıftik saıasat pen halyq, kásiporyndar arasynda sý únemdeý mádenıetin engizý.
Úshinshisi – kórshi memlekettermen transshekaralyq yntymaqtastyqty kúsheıtýge erekshe kóńil bólinedi. Sondaı-aq Qazaqstan Halyqaralyq Araldy qutqarý qoryna tóraǵalyq etedi, bul sý resýrstaryn saqtaý ári utymdy paıdalaný jónindegi birlesken jobalar men bastamalar úshin jańa múmkindikter ashady.
Normatıvtik-quqyqtyq baza
Jańa Sý kodeksi jobasynda sýdy paıdalaný men qorǵaýdy memlekettik baqylaý men qadaǵalaýdy kúsheıtýge baǵyttalǵan mańyzdy ózgerister talqylandy. Osylaısha, qujat jobasy ýákiletti vedomstvo men baseındik ınspeksıalarǵa qadaǵalaý fýnksıalaryn júkteıdi. Qoldanystaǵy Kásipkerlik kodekske baseındik ınspeksıalar men memlekettik sý ınspektorlarynyń fýnksıalaryn keńeıtý, memlekettik baqylaý men qadaǵalaý nysandaryn ózgertý, sondaı-aq jedel áreket etýdiń jańa quraldaryn engizý boıynsha tolyqtyrýlar engizý usynylady.
Sý salasyn sıfrlandyrý, sharýalardy memlekettik qoldaý sharalaryn jetildirý, zamanaýı sý únemdeý tehnologıalaryn engizý jáne neǵurlym únemdi aýyl sharýashylyǵy daqyldaryna kóshý sharalary basqa strategıalyq qujatta kórsetilgen. Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes Mınıstrlik 2024-2026 jyldarǵa arnalǵan Sý únemdeý jónindegi jol kartasyn ázirledi.
Sondaı-aq QR Sý resýrstaryn basqarý júıesin damytýdyń 2024-2030 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasyna ózgerister engizilýde. Sý tasqynynyń aldyn alý jáne olardan keltirilgen zalaldy azaıtý úshin keshendi ǵylymı zertteýler júrgizý kózdeledi. Sý tasqynyn boljaý men úlgileýdi jetildirý, kadrlyq áleýetti arttyrý, ınfraqurylymdy damytý sharalary kúsheıtilýde.
Sý resýrstary jáne ırrıgasıa mınıstrligi sý qubyrlaryn salý jáne rekonstrýksıalaý boıynsha 28 jobany iske asyrýdy bastady. Nátıjesinde 1,1 mln adam turatyn 426 eldi mekende aýyz sýmen qamtamasyz etý sapasy jaqsarady. Jalpy uzyndyǵy 2 myń shaqyrymnan asatyn sý qubyrlaryn salý jáne rekonstrýksıalaý josparlanǵan. Sondaı-aq 10 óńirdegi 96 gıdrotehnıkalyq qurylysqa jóndeý jumystary júrgizilip jatyr.
2024 jyly Úkimet bekitken Sý resýrstaryn basqarý júıesin damytý tujyrymdamasy jańa 20 sý qoımasyn salý, 15 sý qoımasy men 14 myń shaqyrymnan astam ırrıgasıalyq kanaldardy rekonstrýksıalaý, sondaı-aq elimizdiń sý qaýipsizdigin qamtamasyz etý jáne sý tapshylyǵyn azaıtý maqsatynda gıdrotehnıkalyq qurylystardy jańǵyrtý boıynsha birqatar shuǵyl sharalar qarastyrylǵan.
Almaty, Jambyl, Qyzylorda jáne Túrkistan oblystarynda 3,5 myń shaqyrym sýarý jelisin sıfrlandyrý jumystary júrgizilip jatyr. Atap aıtqanda, Qyzylorda oblysynda 2,6 myń shaqyrym sýarý kanaldaryn avtomattandyrý josparlanǵan. 17 nysan boıynsha jobalaý-smetalyq qujattama ázirlenýde.
Birinshi jartyjyldyqta Qazaqstan Úkimeti Sý resýrstary jáne ırrıgasıa mınıstrligi ázirlegen Kaspıı teńizi ǵylymı-zertteý ınstıtýtyn qurý týraly qaýlyny bekitti. ǴZI ekologıalyq problemalardy, sý deńgeıiniń tómendeýin, ıtbalyqtar men balyqtardyń jappaı qyrylý sebepterin, Kaspıı ıtbalyǵynyń popýlásıasyn saqtaý máselelerin, ıhtıofaýnany, Kaspıı akvatorıasyn men jaǵalaýyn zertteıtin bolady.
Sý resýrstary jáne ırrıgasıa mınıstrligi jáne «Qazaqstan Ǵarysh Sapary» ulttyq kompanıasymen yntymaqtastyǵy nátıjesinde Sý resýrstarynyń biryńǵaı aqparattyq júıesi qurylatyn bolady. Ol eldegi sý sharýashylyǵy nysandarynyń jaı-kúıi týraly aqparatty qamtıdy, sý resýrstaryn sońǵy tutynýshyǵa deıin bólý men paıdalanýdy baqylaýǵa múmkindik beredi.
Halyqaralyq yntymaqtastyq
2024 jyldyń basynan bastap Halyqaralyq Araldy qutqarý qoryna tóraǵalyq Qazaqstanǵa ótti. Beıindi mınıstrlik Dúnıejúzilik bankpen birge iske asyrylatyn Soltústik Aral teńizin saqtaý jónindegi jobanyń ekinshi kezeńin iske asyrýdy josparlap otyr.
Memleketaralyq sý sharýashylyǵy úılestirý komısıasynyń 86 otyrysynda sý resýrstary jáne ırrıgasıa mınıstri Nurjan Nurjigitov sýarý maýsymy kezinde «Dostyq» memleketaralyq kanaly arqyly Qazaqstanǵa 922 mln tekshe metr sý berý týraly ýaǵdalasty.
Shý-Talas sý sharýashylyǵy komısıasynyń 33 otyrysynda Qazaqstanǵa Qyrǵyzstannan Shý ózeni boıynsha 180 mln tekshe metr jáne Talas ózeni boıynsha 380 mln tekshe metr sý berý týraly kelisimge qol jetkizildi.
Sondaı-aq Qazaqstan Ózbekstanmen eki el tutynatyn sýdyń naqty kólemin esepteýge múmkindik beretin eseptegishterdi ornatý týraly kelisti. Bul rette Qazaqstan Ózbekstan aýmaǵynda eseptegishter ornatady, al ózbek jaǵy — bizge.
Sonymen qatar Mınıstrlik «Ortalyq Azıa elderi arasynda sý-energetıkalyq yntymaqtastyq tetigin qurý týraly» kelisimniń jobasyn ázirleýde.
2024 jyly Qazaqstan Halyqaralyq sý aǵyndaryn keme qatynasynan bólek paıdalaný quqyǵy týraly BUU Konvensıasyna qosyldy. Konvensıa transshekaralyq ózenderdiń, kólderdiń jáne olarmen baılanysty jer asty sýlarynyń ádil bólinýin qamtamasyz etetin, sondaı-aq olardyń paıdalanylýyn retteıtin halyqaralyq qujat sanalady.