Búgin Bakýde ótip jatqan túrki tildes memleketterdiń yntymaqtastyǵy keńesiniń 7-shi otyrysyna qatysyp jatqan Elbasy Nursultan Nazarbaev túrki memleketteriniń prezıdentterimen kezdesti.   

elbasy.kz saıtynyń taratqan aqparaty boıynsha, Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti Túrkıa Respýblıkasynyń Prezıdenti Rejep Erdoǵanmen kezdesken. Kezdesý barysynda taraptar túrki álemi elderi ıntegrasıalyq úderisiniń qazirgi jaǵdaıy men aldaǵy perspektıvalaryn talqylaǵan. Sonymen qatar, olar aımaqtyq qaýipsizdikti jáne Eýrazıa qurlyǵy memleketteriniń turaqty damýyn qamtamasyz etý máseleleri jóninde pikir almasqan. Al  

Elbasy Ózbekstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Shavkat Mırzıóevpen kezdesýinde Nursultan Nazarbaev Shavkat Mırzıóevtiń basshylyǵymen qol jetkizilgen Ózbekstannyń áleýmettik-ekonomıkalyq damýynyń nátıjelerine toqtalǵan. Sosyn ol «Qazaqstan men Ózbekstan óte jaqyn jáne mańyzdy seriktes. Ózara taýar aınalymy 2,5 mıllıard dollarǵa jetti. Buǵan deıin mundaı kórsetkishter bolǵan emes. Bul jaqsy perspektıvalarǵa jol ashyp otyr», – dep atap ótken. Al óz kezeginde Shavkat Mırzıóev bolsa, eki eldiń tabysty yntymaqtastyǵyna kóbine Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdentiniń salıqaly saıasatynyń arqasynda qol jetkizilgenin aıtqan. Sondaı-aq, Sh.Mırzıóev Ózbekstandaǵy Qazaqstan jyly aıasynda ótip jatqan is-sharalardyń oryndalý barysyna toqtalǵan. Al Nursultan Nazarbaev pen Ázerbaıjan Respýblıkasynyń Prezıdenti Ilham Álıevpen kezdesýi barysynda  Elbasy eki el qatynastarynyń damýyndaǵy oń dınamıkany atap ótken.

– Bul meniń Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti mártebesinde sizderge alǵash kelýim. Elimizde ekonomıkalyq damý baǵdarlamalaryn júzege asyrý jáne táýelsizdikti nyǵaıtý jumystary jalǵasýda. Bizdiń qarym-qatynasymyz qarqyndy damyp jatyr. Qazir bizde yntymaqtastyqty keńeıtý úshin biraz múmkindik bar. Saýda kólemin arttyrý mańyzdy. Biz tıisti logıstıkany qurdyq. Erteń Túrki keńesiniń otyrysy ótedi. Men Qurmetti Tóraǵa mártebesin qýana qabyldadym, óıtkeni memleketterimizdiń arasyndaǵy yntymaqtastyqty nyǵaıtýǵa úles qosýdy jalǵastyrǵym keledi, – degen Nursultan Nazarbaev.

Óz kezeginde Ilham Álıev Elbasyna Túrki keńesiniń otyrysyna kelgeni úshin alǵys bildirdi jáne onyń ekijaqty qatynastardy nyǵaıtýǵa qosqan úlesin atap ótti.

–  Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdentin Ázerbaıjan jerinde qarsy alý biz úshin zor mártebe. Siz Ázerbaıjannyń úlken dosysyz. Kóptegen halyqaralyq máseleler boıynsha árqashan bizdiń elimizdi qoldadyńyz. Sizdiń túrki tildes elder arasyndaǵy yntymaqtastyqty nyǵaıtýdaǵy úlesińiz orasan. Mereıtoılyq samıttiń Bakýde ótip jatqanyna biz óte qýanyshtymyz, – dedi Ázerbaıjan Respýblıkasynyń Prezıdenti. Sonymen qatar, Ilham Álıev Qazaqstan astanasynyń salynýy Baký qalasynyń damýyna úlgi bolǵanyn aıtty.

– Men Qazaqstan astanasynyń tez ózgergenin baıqadym. EKSPO kórmesin tamashalaǵan kezde qurylystyń aýqymy men sáýlettik sheberligine rıza boldym. Qazaqstannyń barlyq jetistikteri Sizdiń atyńyzben baılanysty, – dedi Ázerbaıjan Respýblıkasynyń Prezıdenti.

Al Elbasy Qyrǵyz Respýblıkasynyń Prezıdenti Sooronbaı Jeenbekovpen kezdesken kezde túrki ıntegrasıasyn odan ári tereńdetýdiń erekshe mańyzdylyǵy atalyp ótti.

– Qazaqstan túrki áleminiń barlyq elderimen seriktes. Men Keńestiń kóptegen ınstıtýttaryn qurýǵa bastamashy boldym. Eń mańyzdysy – elderimiz arasyndaǵy beıbitshilik pen kelisimdi qamtamasyz etý, – dedi Elbasy.

Al óz kezeginde Sooronbaı Jeenbekov Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdentiniń túrki elderi arasyndaǵy yntymaqtastyqty nyǵaıtýǵa qosqan úlesin atap ótip, Elbasynyń Túrki tildes memleketterdiń yntymaqtastyǵy keńesiniń qurmetti tóraǵasy mártebesine ıe bolýymen quttyqtaǵan.

Sýretter elbasy.kz  saıtynan alyndy.

Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev beınekonferensıa formatynda «SOVID-19 pandemıasymen kúresýdegi nıettestik jáne yntymaqtastyq» taqyrybynda ótken Túrki tildes memleketteri yntymaqtastyq keńesiniń (TTMYK) tótenshe samıtine qatysty, dep habarlaıdy Aqorda.

Jıynnyń kúntártibinde ulttyq deńgeıde qabyldanatyn sharalar boıynsha tájirıbe almasý, saýda jáne tranzıt-kóliktik baılanystardyń úzilip qalmaýyn qamtamasyz etý, densaýlyq saqtaý salasyndaǵy yntymaqtastyqty kúsheıtý jáne TTMYK-ǵa qatysýshy elderdegi azamattarǵa ózara kómek kórsetý máseleleri talqylandy.

Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtan bólek sharaǵa TTMYK-ǵa múshe memleketterdiń basshylary – Ázerbaıjan Prezıdenti Ilham Álıev, Qyrǵyzstan Prezıdenti Sooronbaı Jeenbekov, Túrkıa Prezıdenti Redjep Taııp Erdoǵan, Ózbekstan Prezıdenti Shavkat Mırzıóev, shaǵyrylǵan qonaq retinde Túrikmenstan Prezıdenti Gýrbangýly Berdimuhamedov, sondaı-aq Túrki keńesine baqylaýshy mártebesine ıe Majarstan Premer-Mınıstri Vıktor Orban jáne Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń Bas dırektory Tedros Adhanom Gebreıesýs qatysty.

Memleket basshysy sharaǵa qatysýshylarǵa arnaǵan sózinde osy tótenshe samıtke bastamashy bolǵany úshin Ázerbaıjan Prezıdenti Ilham Álıevke rızashylyǵyn bildirdi.

Sondaı-aq, Prezıdent TTMYK kóshbasshylarymen birge baılanysqa shyqqan DSU Bas dırektory Tedros Adhanom Gebreıesýske alǵys aıtyp, jahanǵa qater tóngen syn saǵatta ol basqaryp otyrǵan Uıymǵa álem jurtshylyǵy qulaq asyp, erekshe úmit artatynyn aıtty.

Qazaqstan Prezıdenttiń aıtýynsha, búgingi tańda Túrki keńesi tolyqqandy kópjaqty alańǵa aınalyp, uıymnyń halyqaralyq bedeli men yqpaly artyp, baýyrlas elder arasyndaǵy yntymaqtastyq nyǵaıyp keledi. Qasym-Jomart Toqaev Túrki keńesiniń tótenshe samıti dúnıejúzine koronavırýs indeti taraǵan kúrdeli kezeńde ótip jatqanyna nazar aýdardy. – Qazaqta «Altaý ala bolsa aýyzdaǵy ketedi, tórteý túgel bolsa tóbedegi keledi» degen maqal bar. Dál osyndaı qıyn-qystaý sátte barlyq memleketter kúsh-jigerin jumyldyrýy tıis. Biz de sol kóshten qalmaýymyz kerek, – dedi Memleket basshysy.

Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń paıymdaýynsha, koronavırýs pandemıasyn aýyzdyqtaý jáne ony eńserý úshin jedel aqparat almasý, koronavırýsqa qarsy is-sharalar júrgizý, dıagnostıka jasaý jáne ınovasıalyq emdeý tásilderin oılastyrý, ǵylymı yntymaqtastyqty kúsheıtý asa qajet.

Sonymen qatar, Memleket basshysy COVID-19 pandemıasy jaǵdaıynda elimiz úshin baýyrlas memleketterdiń azamattaryna barynsha qolǵabys kórsetetýdiń mańyzdylyǵyn aıta kele, azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etý úshin Qyrǵyzstan men Tájikstanǵa (ár elge 5 myń tonnadan un beriledi) qoldaý kórsetiletini týraly aıtty.

Sonymen qatar, Qazaqstan Prezıdenti samıt qatysýshylaryn elimizde koronavırýs indetine qarsy qabyldanyp jatqan sharalar, halyq aldyndaǵy áleýmettik mindettemelerdi oryndaý jáne ekonomıkany yntalandyrý týraly egjeı-tegjeı habardar etti.

Qasym-Jomart Toqaev qazirgi tańdaǵy jahandyq daǵdarysqa toıtarys berý úshin TTMYK elderiniń basshylaryn ortaq kúsh jumyldyrýǵa shaqyryp, birqatar bastamalarǵa toqtaldy. Birinshiden, Memleket basshysy qoǵamdyq densaýlyq saqtaý júıesin jetildirip, naqty sharalar qabyldaý qajettiligin attap ótti.

"Búginde álemniń barlyq damyǵan elderi vaksına daıyndaýmen aınalysyp jatyr. Menińshe, bizdiń de osy úrdiske barynsha úles qosýǵa múmkindigimiz bar. Jaqynda Qazaqstannyń ǵylymı ınstıtýttary koronavırýsty anyqtaıtyn dıagnostıkalyq test júıesin ázirledi. Biz osy tájirıbeni bólisýge daıynbyz", – dep málimdedi Qazaqstan Prezıdenti.

Ekinshiden, Qasym-Jomart Toqaev qazirgi tańda Túrki Keńesiniń Hatshylyǵymen ázirlenip jatqan, ótken jyly Uıymnyń jetinshi samıtinde Elbasy, Túrki keńesiniń Qurmetti tóraǵasy Nursultan Nazarbaev usynǵan «Túrki keleshegi – 2040» atty baǵdarlamasyn eske saldy. – Osy strategıalyq qujatty ázirleý kezinde medısına salasyna basa mán berý qajettigine nazar aýdarǵym keledi, — dedi Prezıdent. Sonymen qatar, Qazaqstan Prezıdenti koronavırýstyń teris saldary Túrki keńesine múshe elderi arasyndaǵy saýda-ekonomıkalyq baılanystaryna keri áserin tıgizetinin aıtyp, onyń aldyn-alý úshin birlesken «İs-sharalar josparyn» ázirleýdi usyndy. – Bul qujatta ózara saýdany jáne ınvestısıany yntalandyrý sharalary kórsetilýi tıis. Bul turǵyda, Túrki saýda-ónerkásip palatasynyń jáne Túrki ınvestısıalyq qorynyń jumysyn jańǵyrtsaq, bárimizge tıimdi bolary anyq, — dedi Qasym-Jomart Toqaev. Ekonomıkalyq yntymaqtastyq salasyn jalǵastyra kele, Qasym-Jomart Toqaev qazirgi daǵdarystan keıin búkil álem boıynsha múldem basqa ekonomıka qalyptasatyny týraly oı bildirdi.

"Qazirdiń ózinde ekonomıka jedel túrde sıfrlyq platformaǵa kóshirilýde. Halyqaralyq sarapshylardyń boljamyna sáıkes eki myń jıyrma úshinshi jyly álemde elektrondyq komersıa naryǵy 2,8 trıllıon dollarǵa deıin ósedi. Soǵan daıyn bolý – bolashaqta turaqty damýdyń jáne básekege qabiletti bolýdyń kepili", — dedi Prezıdent. Sóz sońynda Qazaqstan Prezıdenti koronavırýs indetin eńsergennen keıin yntymaqtastyqqa jańa serpin berýdiń jaıyn oılastyrýdy, halyqtarymyzdyń qaýipsizdigi men elderimizdiń áleýmettik-ekonomıkalyq damýyn baıandy etý úshin Túrki keńesi elderimen tize qosyp jumys isteýge daıyn ekenin aıtty.

Beınesammıt qorytysynda memleketter basshylary birlesken Deklarasıa qabyldady. 

Búgin Ázerbaıjannyń astanasy Bakýde Túrki tildes memleketterdiń yntymaqtastyǵy keńesine (Túrik Keńesi) múshe elder basshylarynyń VII samıti bolyp ótti

Jıynǵa Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti — Elbasy Nursultan Nazarbaev,  Túrkıa Respýblıkasynyń Prezıdenti Rejep Taıyp Erdoǵan, Ózbekstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Shavkat Mırzıóev, Ázerbaıjan Respýblıkasynyń Prezıdenti Ilham Álıev, Qyrǵyz Respýblıkasynyń Prezıdenti Sooronbaı Jeenbekov, Vengrıanyń premer-mınıstri Vıktor Orban, Túrikmenstan Respýblıkasy premer-mınıstriniń orynbasary    Pýrlı Agamýradov pen Túrki Keńesiniń Bas hatshysy Baǵdad Ámireev qatysty.

Aldymen samıtke qatysýshylar birge estelik sýretke tústi. Sosyn Ázerbaıjan Respýblıkasynyń Prezıdenti Ilham Álıev samıtti saltanatty túrde ashyp, alqaly basqosýǵa kelgenderge óz razylyǵyn bildirdi. Odan soń sóz alǵan Qyrǵyz Respýblıkasynyń Prezıdenti Sooronbaı Jeenbekov Túrki Keńesiniń tóraǵalyǵy Ázerbaıjanǵa ótetinin habarlady. İle-shala Ázerbaıjan Respýblıkasynyń Prezıdenti Ilham Álıev Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti — Elbasy, «Túrki Keńesiniń Qurmetti Tóraǵasy» Nursultan Nazarbaevqa «Túrki áleminiń joǵary ordenin» tapsyrdy. Odan keıin Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti — Elbasy Nursultan Nazarbaev,  Túrkıa Respýblıkasynyń Prezıdenti Rejep Taıyp Erdoǵan, Ózbekstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Shavkat Mırzıóev, Vengrıanyń premer-mınıstri Vıktor Orban, Túrikmenstan Respýblıkasy premer-mınıstriniń orynbasary Pýrlı Agamýradov pen Túrki Keńesiniń Bas hatshysy  Baǵdad Ámireev sóz sóıledi. Budan keıin kelesi samıtti Túrkıa Respýbıkasynda ótkizý týraly sheshim qabyldandy. Ary qaraı qujattarǵa qol qoıý rásimderi jasaldy. Sońynda Ázerbaıjan Respýblıkasynyń Prezıdenti Ilham Álıev Túrki Keńesine múshe elder basshylarynyń VII samıtin qorytyndylady. Aıta keterligi, bul joly  Túrki Keńesine Ózbekstan respýblıkasy  tolyqqandy múshe boldy. Óz kezeginde Nursultan Nazarbaev «Keńestiń quramyna Ózbekstannyń múshe bolýy – búkil túrki tildes qaýymdastyq úshin tarıhı ári kópten kútken oqıǵa. Býdapeshtte Túrki keńesiniń ókildigin ashý - yntymaqtastyqtyń Eýropa vektoryn damytýda erekshe mańyzdy»,-dedi. Sosyn ol «bolashaqta Keńesimizdiń ataýyn qaıta qaraýdy usynamyn. Túrki tildes memleketter yntymaqtastyǵy keńesin Uıym deńgeıine deıin kóterýge bolady dep sanaımyn. Osylaısha, bizdiń qurylymdy «Túrkitektes memleketter uıymy» dep ataýǵa bolady», – dep oıyn túıindedi.

Sýretter president.az saıtynan alyndy.