Valúta baǵamy
  • USD -

    525.1
  • EUR -

    614.5
  • RUB -

    6.69
Qazaq týdyń qulaýyn jaman yrymǵa sanaǵan - ǵalym
Aqorda 04 maýsym 2024
Qazaq týdyń qulaýyn jaman yrymǵa sanaǵan - ǵalym

Búgin – Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik rámizder kúni. 1992 jyldyń 4 maýsymynda Qazaqstannyń jańa Memlekettik rámizderi týraly zań qabyldanyp, alǵash ret bekitildi. Bul kún el tarıhynda jańa memlekettik rámizder kúni retinde toılanyp keledi. Osy rette Ulys tilshisi Memlekettik rámizderdiń biri týǵa qatysty qyzyqty derekterge sholý jasap kórdi.

Qazaqstan týy – ortasynda shuǵylaly kún, onyń astynda qalyqtap ushqan qyran beınelengen tik buryshty kógildir tústi mata. Týdyń sabynyń tusynda ulttyq órnek tik jolaq túrinde naqyshtalǵan. Kún, onyń shuǵylasy, qyran jáne ulttyq órnek beınesi altyn tústes.

Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik týynyń avtory — Qazaqstannyń eńbek sińirgen óner qaıratkeri Sháken Nıazbekov.

Elimizdiń memlekettik týyn jasaýmen 600 adam shuǵyldanyp, komısıa qaraýyna 1200 rámizder nusqasy usynylǵan eken. 

Memlekettik týdyń aınalasynda 32 kún sáýlesi bar.

Tártip boıynsha tý únemi oń jaqqa qaraı jelbireýi kerek.

Qazaqstannyń memlekettik týy eldiń mańyzdy mekemelerinde, atap aıtqanda QR Prezıdentiniń rezıdensıasynda, Parlamenttiń, Úkimettiń, mınıstrlikterdiń, QR Úkimeti quramyna kirmeıtin ortalyq atqarýshy organdardyń, QR Prezıdentine tikeleı baǵynatyn jáne esep beretin memlekettik organdardyń jáne ıýasqa memlekettik uıymdardyń ǵımarattarynda, únemi ilýli turýy qajet.

2020 jyly QR Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev Memlekettik týdy balkondarǵa ilýge ruqsat berýdi usyndy.

«Parlamenttiń birqatar depýtaty men patrıot azamattardyń elimizdiń Memlekettik rámizderin, atap aıtqanda QR Memlekettik Týyn keńinen qoldaný týraly usynysyn qoldaımyn. Qoldanystaǵy zańnamada Týymyzdy paıdalanýǵa qatysty shekteýler bar. Mysaly, páterlerdiń balkonyna nemese úılerdiń qabyrǵasyna Tý ilýge tyıym salynǵan. Zańnamalyq jáne normatıvtik aktilerdi, eń aldymen, Memlekettik rámizderdi paıdalaný qaǵıdalaryn qaıta qaraý qajet», - degen bolatyn Prezıdent.

Prezıdenttiń osy tapsyrmasyna oraı, sol kezdegi Mádenıet jáne sport mınıstrligi Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2020 jylǵy 27 qarashadaǵy №801 qaýlysymen Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik Týyn, Memlekettik Eltańbasyn jáne olardyń beınelerin, sondaı-aq Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik Gımniniń mátinin paıdalaný (ornatý, ornalastyrý) qaǵıdalaryna ózgerister engizildi. Nátıjesinde Memlekettik Týdy paıdalaný aıasy zańnamalyq turǵyda keńeıtildi.

Qazaqstandyqtar Týdy táýliktiń qarańǵy ýaqytynda jaryq quraldaryn qoldanbaı paıdalana alady. Buryn buǵan tyıym salynyp kelgen bolatyn.

Tý – memlekettiń egemendik pen birtutastyqty bildiretin basty rámizderiniń biri. Tý ejelden eldiń halqyn biriktirý jáne ony belgili bir memlekettik qurylymǵa sáıkestendirý mindetin atqaryp keledi.

«Memlekettiń týy esebinde sol kezeńde joǵary bılikke ıe bolyp, taqta otyrǵan áýlettiń týy qyzmet jasaıdy. Qazaqtyń tóre áýleti týraly derekterdiń ishinde Qurbanǵalı Halıd sheji­resinde tý týraly málimetter molynan kezdesedi. Tórelerdiń tý boıynsha jiktelýi shamasy erte zamannan saqtalǵan salttardyń biri. Derekterde «Saraı handary – qyzyl, Shaǵataı áýleti – aq, Úgedeı áýleti – kók týmen daralanyp, keıinnen bul jaǵdaı umytylǵan» delinedi. Jaýyngerlik týdyń túsi boıynsha jiktelý, rettelý tóreler áýletine qandas týystyqqa negizdelgen genealogıalyq júıeden joǵary turýǵa múmkindik beredi. Qashanda ulystyq júıe men genealogıalyq qurylym arasynda ómir súrgen qazaq qoǵamy memleket ómirine qaýip-qater ornaǵan ýaqytta bir týdyń astyna jınalýǵa kúsh salatyny osydan», - deıdi ǵalym Jambyl Artyqbaev.

Ǵalymnyń jazýynsha týdyń qan maıdanda qulaýy jaman yrym sanalǵan.

«Qazaqtyń jaýyngerlik zamanynda týdan bólek «baıraq», «jalaý» sıaqty rámizder de qoldanylǵan, biraq bul áskerı ómirdiń belgileri tóre men qara arasyna birdeı. Baıraqty batyrlar da attyń quıryǵyn, tústi matadan ártúrli shashaq, ózderiniń tabynatyn kıetekterin (totem) aǵash sapqa ornatyp ózderimen birge maıdanda alyp júredi. Súıinbaı aqynnyń «Bórili meniń baıraǵym, Bórili baıraq kóterse, Qozyp ketedi qaıdaǵym» degen sóziniń mánisin jaýgershilik kezinde maıdan dalasynda jaýmen jaǵalasqan adam ǵana túsinedi. Eger tý Táńiriniń ózine jol ashsa, baıraq – jaýynger rý qaýymdarynyń qasıetti kıetekterin kómekke shaqyratyn baılanys quraly», - deıdi ǵalym.

Qazirgi kezde elde qaraly kún jarıalansa, memlekettik tý tómen túsiriledi.

Memlekettik týdy qandaı jaǵdaıda qoldanýǵa ruqsat etilmeıdi?

  1. Memlekettik jalaýlar bolsa da, adamǵa nemese zatqa Qurmet belgisi retinde jalaýdy tómendetýge,
  2. Apat sıgnalyn berýdi qospaǵanda, ony kantonmen tómen qoıýǵa;
  3. Týdy ornalastyrǵan onyń aýmaǵynda ornalasqan zattarǵa (jerdi, edendi, sýdy) týdy olarǵa tıgizetindeı etip ornatýǵa;
  4. Týdyń baǵanyn kóldeneńinen kóterý (tý árdaıym buryshta bolýy kerek);
  5. Týdy ornalastyrǵan kezde ony zaqymdanýyna nemese kirleýine;
  6. Týǵa birdene jazý jáne (nemese) sýret salýǵa;
  7. Týmen bir nárseni oraýǵa;
  8. Tósek-oryn jáne drapırovka retinde paıdalanýǵa;
  9. Tnyń beınesin bir ret paıdalanylatyn maılyqtarǵa, qoraptarǵa jáne basqa zattarǵa basyp shyǵarýǵa ruqsat etilmeıdi.

 

RELATED NEWS
Kóz tımesin, kólik buıyrdy! Ermektiń 10 mıllıony jaıly hıkaıa
18 sáýir 2025
Kóz tımesin, kólik buıyrdy! Ermektiń 10 mıllıony jaıly hıkaıa

Adamnyń peshenesine jazylǵan baqtyń qaı kúni, qaı sátte, qaı jerden tógilip túsetinin kim bilgen? Bireý ómir boıy tyrysady da, eshteńe shyqpaıdy. Bireý shaı iship otyryp, shynaıy jeńimpaz atanady.

Astanalyq Ermek Baımbetov — dál sondaılardyń biri. Jańa kólik emes, jańa úmitke ıe bolǵan azamat. Onyń baǵy — ǵalamtordyń ar jaǵynan kelgen. Al baqyt — qoıý, kúreń shaı ústinde kútip turǵan.

Bir kúni Ermek "Sátti juldyzdyń" jarnamasyn kóredi. Bireýler mundaıǵa selt etpeıdi. "Báribir jolym bolmaıdy" deıdi. Al Ermek... táýekel etti. Eki bılet satyp aldy. Bar bolǵany — eki bılet! Biri — jaı qaǵaz. Ekinshisi — 10 mıllıon teńgelik altyn qujat bolyp shyqty.

"Keshki shaı ústinde otyr edik. Qońyraý shalyndy. «Siz kólik utyp aldyńyz», deıdi. Á degende alaıaqtar shyǵar dep oıladym. Biraq bılet nómirin aıtty, telefon nómirin aıtty. Saıttan qarap edim — shynymen de men ekenmin..." – deıdi ózi.

Keıde sene salý qıyn. Ásirese qazaq senim men kúmánniń arasynda júredi. Al Ermektiń qýanyshy — keıinirek keldi. Bastapqyda – tosyn, keıin – tushshymdy. Ol kólikti emes, onyń ornyna beriletin 10 mıllıon teńgeni tańdady. Qaıda jumsamaq? Bir bóligi — ákesiniń emine, qalǵany — nesıege.

Kim ne dese de, bul — bir adamnyń ǵana emes, bir áýlettiń jeńisi.

Sátti juldyz – sátti kúnniń habarshysy ma?

«Sátti juldyz» ulttyq lotereıasy — sońǵy on jylda myńdaǵan adamnyń úmitine ushqyn bergen uıym. Elimizdiń túkpir-túkpirindegi 200-den astam saýda núktesinde armandar bıletpen satylyp jatyr desek, asyra aıtqandyq bolmas.

Jeńimpaz kóp. Eń úlken júlde — 150 mıllıon teńge. Qyzylordadan shyqqan qatysýshy utyp alǵan. Bul endi qarapaıym baılyq emes, bir óńirdiń jańalyǵy.

Al alda ne kútip tur? Taǵy da páter, taǵy da kólik!

Qazaq "kóp qorqytady, tereń batyrady" deıdi. Kóptiń ishinen dara shyǵý ońaı emes. Biraq kelesi múmkindikter de daıyn tur:

20 sáýir — páter oınatylady («TeleBingo» oıyny);

30 sáýir — avtokólik oınatylady («6/49» oıyny);

Djekpot qazirdiń ózinde 572 mıllıon teńge bolyp tur! Sandardyń ózi sóılep tur.

Mine, osynyń biri — «LotoNabor Kvartıra». 5 bıletten turatyn bul jınaq — páterge aparar bes qadam. Ár bılet — óz aldyna bir múmkindik.

Utys jeksenbi, 20 sáýirde, saǵat 10:00-de, «31 arnada» tikeleı efırde ótedi. Kózben kórip, kóńilmen utýdyń joly osy.

Jeńis jeke emes, qoǵamǵa ortaq

Jeńiske jetken ár teńgeniń 10 paıyzy — qazaq sportyna ketedi. Taǵy 10 paıyzy — «Qazaqstan halqyna» qoǵamdyq qoryna aýdarylady. Demek, bireýdiń baǵy — elge qaıyrly. Oıyn oınasań da, oımen oınar kezeń bul.

Ermektiń joly boldy. Keleside kim biledi — baǵyńyz sizge buıyryp qalýy da ǵajap emes. Qaırattan týǵan qaısarlyq pen úmittiń arasy keıde bar bolǵany eki bılet qana.

 

marıaldyń aqysy tólengen.

 

Páter utyp alǵan adam kim?
28 sáýir 2025
Páter utyp alǵan adam kim?

Telefon shyryldady. «Siz páter utyp aldyńyz» dedi. «Alaıaqtyq emes pe?» dep oılady. Eki kún boıy senbedi. Úshinshi kúni ǵana Almatydaǵy bas keńsege kirgende baryp kóz jetkizdi. Shyn eken. Qaǵaz júzinde emes, ómirde.

Bul – Vasılııdiń hıkaıasy. Ol – qarapaıym eńbek adamy. Elimizdiń óndiris oryndarynda jıyrma jyldan beri vahtalyq ádispen jumys istep keledi. Almatyda turady. Alys jol, aýyr jumys, uzaq aýysym – bári úırenshikti. Biraq myna jańalyq oǵan múlde úırenshikti emes.

– Lotereıaǵa shamamen eki jyldan beri qatysyp júrmin, – deıdi ol. – Aptasyna kemi eki ret bılet alamyn.

Sáti túsken kún – dál osy apta. Qolyna tıgen – baspana. Biraq bul qýanysh bastapqyda kúmánmen kelgen.

– Basynda shyn aıtsam, senbedim. «Skam shyǵar» dep oıladym. Qazir kim kóringen telefon shalyp, aldap-arbaıdy ǵoı. Biraq birneshe márte habarlasty. Keıin ózim kelip kórdim. Mine, sol kezde ǵana ras ekenin túsindim, – deıdi Vasılıı.

Jeńimpazben sóılesip otyrǵanda onyń sózderinde bir zańdylyq baıqaldy: úmit úzilmegen. Ol senip kelgen. Seniminiń syry – sabyr men turaqtylyq.

– Buǵan deıin de úmitimdi úzbeı, bılet alyp júrdim. Qazir senimim tipti kúsheıdi. Odan ári de qatysa berem, – deıdi.

Bir qyzyǵy, Vasılıı jeńisi týraly eshkimge aıtpaǵan. Qazir de aıtqysy joq. «Tynysh ómir súrgiń kelse, kópke jarıa etpe» deıdi. Onyń bul sózi búgingi qoǵamnyń bir kórinisi ispetti.

– Ashyq aıtyp, jarıa etken durys emes dep oılamaımyn. Kúnde bireý habarlasyp, mazany alady. Sol úshin eshkimge aıtpadym, – deıdi ol.

Lotereıaǵa kelsek, Vasılıı kóbine TeleBingo men 5/36 bıletterin satyp alady. Bastapqyda sandardy ózi tańdaıtyn. Tipti nýmerologıany zerttep kórgen. Biraq sońǵy ýaqytta bárin avtomatqa tapsyrǵan. Utqan nómir de avtomatty túrde tańdalǵan.

– Buryn iri saýda dúkenderinen qaǵaz bılet alatynmyn. Sońǵy alty aıda onlaınǵa kóshtim. Yńǵaıly ári jyldam, – deıdi.

Sóz sońynda ol barlyq qatysýshylarǵa qarapaıym, biraq senimdi keńes berdi:

– Úmit úzbeńizder. Bálkim, bir kúni siz de utyp qalarsyz. Eshteńe de beker emes.

Tanymal qoǵam qaıratkeri aıtqandaı, «Baqyt – daıyn turǵan qaqpa. Biraq ony ashý úshin senimniń kilti kerek». Vasılıı sol kiltti tapty. Endi jańa ómirdiń esigin ashty.

Kelesi kezek – Krosover!

30 sáýir kúni saǵat 22:00-de ótetin kezekti tırajda basty júlde – 282 819 500 teńgeden asady jáne Krosover avtokóligi oınatylady.

«LOTO 6/49» lotereıasynyń LotoJıyn formatynda usynylǵan arnaıy toptamasy arqyly ár qatysýshy bir emes, birden 6 múmkindikke ıe bolady. Árbir LotoJıyn 6 bıletten turady, al sandar júıesi kezdeısoq tańdalady. Utysqa qatysý onlaın rejımde qoljetimdi.

Tikeleı efır YouTube jelilesindegi Satty Zhuldyz arnasy arqyly júrgiziledi.

Áleýmettik jaýapkershilik:

Oıynnan túsken tabystyń 10%-y otandyq sportty qoldaýǵa, al taǵy 10%-y «Qazaqstan halqyna» qoǵamdyq qoryna aýdarylady.

Múmkindik qashan kelip qalatynyn eshkim bilmeıdi. Vasılııge buıyrǵan baqyt, bálkim, erteń sizdiń esigińizdi qaǵar!

Bes mıllıon teńge – bes saýapqa tatıdy
27 maýsym 2025
Bes mıllıon teńge – bes saýapqa tatıdy

Bes mıllıon. Bireýge – kólik, ekinshisine – páter. Úshinshisine – ómir boıy mańdaı termen tappaǵan tabys. Al astanalyq Qaırym Jarys úshin – júrekpen kelgen jaqsylyqtyń esigi.

Bul – jaı ǵana utys emes. Bul – taǵdyrdyń syıy, Allanyń belgilegen mejesi. Óıtkeni ol sátsizdikten sharshamaǵan, sáttilikke semirmegen. Mańdaı ter men mańdaı jaryqtyń dál ortasynda júrgen qazaq balasy.

Mońǵolıadan – máńgilik mekenge

Qaırym Jarystyń taǵdyr joly torǵaıdyń qanatymen syzǵan kóktemge uqsaıdy. 2012 jyly 21 naýryz – Ulystyń uly kúni – atamekenge, Qazaqstanǵa taban tiregen. Qanmen kelgen qasıet, jermen bitken meıir.

Ol – úsh balanyń ákesi. Otbasyna ıe, ata-anaǵa arqa súıer ul. Qarapaıym tirliktiń ishinde, artyq aıqaısyz, esepsiz eseppen emes, nıetpen ómir súrip júrgen azamat. Eline erkin kelip, enshisin eńbekpen alǵan qandas.

Bir kúni dúkenge bara jatyp, Ýálıhanov kóshesindegi ájeden «3 Alma» atty lotereıa bıletin satyp alady. Buryn da alyp júrgen. Biraq dál osy joly Allanyń syıy basqa boldy – sanaýly sekýndtardan soń, bes mıllıon teńge utyp alady.

Jeńis – jalǵyzdyń emes, jurttyń qýanyshy

Jeńisti jalǵyz toılaǵan joq. Aldymen jubaıymen bólisti. Balalaryn qýantty. Baýyry men ata-anasyna jetkizdi. Sosyn júregimen oılap, basqalarǵa kómektesý kerektigin túsindi. Óıtkeni:

«Ózin ǵana oılaǵan – jamandyqtyń belgisi, ózgeni de oılaý – adamgershiliktiń belgisi», – deıdi qazaq.

Qaırym – osy maqaldyń tiri mysaly.

Jubaıy bastapqyda senbegen. «Qaıdaǵy bes mıllıon? Lotereıaǵa senetin ýaqyt pa bul?!» dep qarsy bolǵan. Biraq qujattardy kórip, kóńili ornyna tústi. Bala-shaǵa qýandy. Qýanysh – jaı baılyqta emes, nıettegi baılyqta.

Qaırym bul utystyń bir bóligin qaıyrymdylyqqa jumsamaq. «Qınalǵan otbasy kóp, kómektessek – qaıyrly is» deıdi. Qalǵanyn jaqyn-jýyqqa bólip bermek. Jasaǵan jaqsylyǵynyń esebin emes, saýabyn kútedi.

Sáttilik – súrinbeı jetken shúkir

Qaırym aıyna bir-aq ret bılet alady. Ár joly birdeńe utyp júrgen. Kishkentaı sandar – úlken maǵynaǵa ıe. Jeńgenin emes, bóliskenin maqtan tutady.

– Bılet alǵan kezde ishki bir tynyshtyq boldy. Kóńilim alańsyz edi. Keıde adamnyń júregi sezedi ǵoı. Bul joly da solaı boldy. Keıin bildim – bul jeńis meniń týǵan kúnimde kelipti. 24 maýsym – men úshin erekshe data. Bul Allanyń meıiri bolmasa, ne? – deıdi ózi.

Muny jaı ǵana sáttilik deýge bolmas. Bul – bireýge sabaq, bireýge úmit. Óıtkeni dál sol bılet satatyn ájeı de bul jańalyqqa kóz jasyn súrtip turyp, shyn qýandy. Bul jeńis – jalǵyz Qaırymnyń emes, júregi taza qazaqtyń jeńisi.

«Sátti Juldyz» – sáttiń emes, júrektiń lotereıasy

«Sátti Juldyz» – bul jaı oıyn emes. Bul – senimniń, adaldyqtyń, adamdyqtyń tarazysy. Ulttyq lotereıa arqyly el ıgiligine qyrýar qarjy bólinip otyr. Tek bıylǵy jyldyń alǵashqy toqsanynda ǵana «Qazaqstan halqyna» qoryna 1,2 mıllıard teńge aýdaryldy. Sport pen dene shynyqtyrýǵa – 15 mıllıard teńge.

Bul – jaı sandar emes. Bul – ardagerlerge úı, sportshylarǵa zal, balalarǵa alań. Iaǵnı qaıyrymnyń úlken joly. Ár bılet – sol jolǵa salynǵan bir kirpish.

Kelesi utys – 30 maýsym kúni. Biraq kim utady – Alla biledi. Bálkim, ol da týǵan kúninde bılet alǵan taǵy bir qazaq bolar...

Qaıyrym men qaıyr – qazaqtyń qos qanaty

Qaırym Jarys – bir utyspen ultqa úmit syılaǵan adam. Onyń áreketi – jarnamasyz erlik. Qarapaıym bolsa da, qarapaıymdylyǵymen qadirli. Qazaqtyń minezin, meıirin, myrzalyǵyn tiriltip turǵan bir beıne.

Utys – joly bolǵanǵa buıyrady. Biraq sol utysty bólise bilý – tek júregi keńniń isi. Qaırym dál osy keń júrektilerdiń qatarynan.

Bes mıllıon teńge – bes saýapqa jeter amalǵa aınalǵanda ǵana shyn mánge ıe.

Biz týraly
ulys.kz — aqparattyq, saraptamalyq jáne tanymdyq baǵyttaǵy materıaldardy beredi.
 
Mýltımedıalyq joba zaman talabyna saı jasalǵan. Qazaqstannyń aqparattyq naryǵyn sapaly
kontentpen qamtamasyz etýge úles qosýǵa baǵyttalǵan. Mundaǵy saraptamalyq, tanymdyq
maqalalar san salany qamtıdy. Geostrategıa, geoekonomıka, geosaıasat, halyqaralyq
qatynastar men eldiń ishki-syrtqy saıasaty, ekonomıka, jahanda bolyp jatqan tektonıkalyq
ózgerister men trend taqyryptar ulttyq múdde turǵysynan tereń taldanyp qazaq
oqyrmandaryna jetkiziledi. Ortalyq Azıa men Túrki álemine erekshe kóńil bólinedi.