PREZIDENTTİKTEN ÚMİTTİ 9 ADAM KİMDER, JASTARY NESHEDE?

Qazaqstan

01 mamyr 2019

PREZIDENTTİKTEN ÚMİTTİ 9 ADAM KİMDER, JASTARY NESHEDE?

Búgin Qazaqstan Respýblıkasy Ortalyq saılaý komısıasyna Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdentiniń kezekten tys saılaýyna kandıdattardy usyný aıaqtaldy. 9 maýsymda bolatyn alamanǵa qatysý úshin saıası partıalar men qoǵamdyq uıymdar atynan usynylǵan 9 úmitker kimder?

Ortalyq saılaý komısıasy baspasóz habarlamasyna saı, Ortalyq saılaý komısıasymen sáıkestigi anyqtalǵan tórt kandıdat qazirgi ýaqytta óz qoldaýyna qoldaryn jınaıdy. 12 oblysta, respýblıkalyq mańyzy bar qalalarda, astanada keminde 118 140 qol jınalýy qajet. Basqa kandıdattardyń zańnamaǵa sáıkestigi aldaǵy kúnderi anyqtalady.

Qol jınaýdan basqa kandıdattar qazirgi ýaqytta «Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenttigine kandıdattyń densaýlyǵynyń jaı-kúıi týraly medısınalyq qorytyndyǵa qoıylatyn talaptardy jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenttigine kandıdat retinde tirkeýge kedergi keltiretin aýrýlardyń tizbesin bekitý týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Ortalyq saılaý komısıasynyń 2019 jylǵy 13 sáýirdegi № 12/236 normatıvtik qaýlysy jáne Qazaqstan Respýblıkasy Densaýlyq saqtaý mınıstriniń birlesken buıryǵyna sáıkes densaýlyq jaǵdaıyn medısınalyq kýálandyrýdan óte alady, sondaı-aq zaıybymen nemese jubaıymen birge turǵylyqty jeri boıynsha Memlekettik kiris organdaryna usyný merzimi bastalǵan aıdyń birinshi kúnine kiristeri men múlki týraly deklarasıany usynýǵa mindetti.

Kandıdattardy tirkeý kezeńi 11 mamyrda saǵat 18-00-ge deıin jalǵasady.

Al endi 9 úmitkerlerge barynsha toqtalyp, olar týraly bar málimetti tizbektep kóreıik.

1. Túgel Sádi-Bek, 64 jasta

1955 jyly 1 naýryzda Shyǵys Qazaqstan oblysy Ulan aýdany Amangeldi aýylynda týǵan.

Ony 2019 jyly 17 sáýirde "Uly dala qyrandary" respýblıkalyq qoǵamdyq birlestigi usyndy.

1955 jyldyń 23-shi aqpanynda Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Ulan aýdanynyń Amankeldi aýylynda dúnıege keldi.

1980 jyly Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Memlekettik Ýnıversıtetin «jýrnalıs» mamandyǵy boıynsha bitirgen.

Eńbek jolyn qarapaıym jumysshydan bastady. Eki jyl Almaty qalasyndaǵy maqta-mata ıirý fabrıkasynda slesar bolyp jumys istedi. 1977-1978 jyldary aýdandyq «Órken-Rasvet» gazetinde aýdarmashy, 1979 jyldary Ulan aýdandyq atqarý komıtetiniń uıymdastyrý bóliminiń nusqaýshysy, 1979-1984 jyldary aýdandyq komsomol komıtetiniń 1-shi hatshysy, 1984-1988 jyldary aýdandyq partıa komıtetiniń uıymdastyrý bóliminiń meńgerýshisi bolyp qyzmet istedi.

1988-1990 jyldary Joǵary partıa mektebinde eki jyl kúndizgi bóliminde oqyp, «polıtolog», «sosıolog» degen mamandyqtarǵa ıe boldy. 1990-1992 jyldary aýdandyq baqylaý komıtetiniń tóraǵasy jáne basqa da jaýapty qyzmetterde boldy. 1992-1994 jyldary «Ulan Tańy – Ýlanskıe Zorı» gazetiniń bas redaktory bolyp jumys istedi. 1994-1998 jylǵa deıin Almaty qalasynda «Qazaqstan Televıdenıesi men Radıosy» korporasıasynda jaýapty qyzmetterdi atqardy.

1998 jyldyń basynda Jańa Elordamyzdyń tuńǵysh baspasóz hatshysy bolyp taǵaıyndaldy.

Saıasattanýshy retinde 2001 jyldan 2002 jylǵa deıin Respýblıkalyq Halyqtyq-patrıottyq «Meniń Qazaqstanym» qozǵalysynyń tóraǵasy boldy. 2002 jyldan 2004 jylǵa deıin Halyqaralyq Baspasóz Ortalyǵynyń basshysy bolyp jumys istedi.

2004 jyldan 2005 jyldar arasynda Qazaqstan Respýblıkasy Parlament Senatynyń bólim meńgerýshisi boldy.

2004 jyldan beri QR Ulttyq Sport Túrleri qaýymdastyǵynyń 1-shi vıse-prezıdenti, Ulttyq At Sporty Federasıasynyń prezıdenti. QR Jazýshylar Odaǵy, QR Jýrnalıser Odaǵynyń múshesi. QR Gýmanıtarlyq Ǵylymdar Akademıasynyń Akademıgi. Shyǵys Qazaqstan oblysy Ulan aýdanynyń Qurmetti azamaty. QR-nyń mádenıet qaıratkeri, QR-nyń eńbek sińirgen jattyqtyrýshysy.

2003–2005 jj. Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Senatynyń buqaralyq aqparatpen baılanys bóliminiń meńgerýshisi bolyp qyzmet etken. Qazir QR Ulttyqat sporty túrleri federasıasynyńprezıdenti bolyp qyzmet atqarady.

2. Toqaev Qasym-Jomart Kemeluly, 65 jasta

1953 jyly 17 mamyrda Almaty qalasynda týǵan.

2019 jylǵy 23 sáýirde "Nur Otan "partıasy" qoǵamdyq birlestigi usynǵan.

1953 jyly 17 mamyrda Almaty qalasynda týǵan. Ákesi – Kemel Toqaıuly Toqaev (1923-1986) Uly Otan soǵysynyń ardageri, belgili jazýshy, qazaq ádebıetiniń detektıvti-shytyrman oqıǵaly janrynyń negizin qalaýshy. Sheshesi – Turar Shabarbaeva (1931-2000) Almaty shet tilderi pedagogıkalyq ınstıtýtynda qyzmet etken.

Q.K.Toqaev 1975 jyly Máskeý memlekettik halyqaralyq qatynastar ınstıtýt bitirgen. KSRO-nyń Qytaı Halyq Respýblıkasyndaǵy elshiliginde dıplom aldyndaǵy taǵylymdamadan ótken. 1983-1984 jyldar aralyǵynda Beıjiń lıngvısıka ınstıtýtynda taǵylymdamadan ótti. 1992 jyly Reseı Federasıasy Syrtqy ister mınıstrliginiń Dıplomatıalyq akademıasyn támamdady.

Eńbek jolyn 1975 jyly KSRO-nyń Syrtqy ister mınıstrliginde bastap, Keńes Odaǵynyń Sıngapýr Respýblıkasyndaǵy elshiligine jumysqa joldanǵan. 1979 jyly KSRO Syrtqy ister mınıstrliginiń apparatyna oralady. 1984-1985 jyldar aralyǵynda KSRO Syrtqy ister mınıstrliginde qyzmet atqaryp, keıinnen Keńes Odaǵynyń Qytaı Halyq Respýblıkasyndaǵy elshiligine jiberildi. Onda 1991 jylǵa deıin ekinshi hatshy, birinshi hatshy jáne keńesshi laýazymdarynda qyzmet isteıdi.

1992 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary bolyp taǵaıyndalady. 1993 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Syrtqy ister mınıstriniń birinshi orynbasary boldy. 1994 jyly elimizdiń Syrtqy ister mınıstri bolyp taǵaıyndalady. 1999 jylǵy naýryzda Qazaqstan Respýblıkasy Premer-Mınıstriniń orynbasary boldy. 1999 jylǵy qazanda Parlamenttiń kelisimi boıynsha Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Jarlyǵymen Premer-Mınıstr bolyp taǵaıyndaldy. 2002 jylǵy qańtarda Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik hatshysy – Syrtqy ister mınıstri boldy. 2003-2007 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasynyń Syrtqy ister mınıstri. Bul qyzmette jahandyq ıadrolyq qarý-jaraqty taratpaý úderisine belsendi atsalysty.

2007 jylǵy qańtarda Qazaqstan Respýblıkasy Parlament Senatynyń Tóraǵasy bolyp saılandy. 2008 jyly Qazaqstan Parlamentiniń joǵary palatasynyń spıkeri retinde EQYU Parlamenttik assambleıasynyń vıse-prezıdenti bolyp saılandy.

2011 jylǵy naýryzda BUU Bas hatshysynyń orynbasary, BUU-nyń Jenevadaǵy bólimshesiniń Bas dırektory, sondaı-aq Qarýsyzdaný jónindegi konferensıada BUU Bas hatshysynyń jeke ókili bolyp taǵaıyndaldy. Sonymen qatar Qarýsyzdaný jónindegi konferensıanyń Bas hatshysy laýazymyn atqardy. TMD-nyń jáne Shanhaı yntymaqtastyq uıymynyń Syrtqy ister mınıstrleri keńesiniń tóraǵasy bolyp saılandy.

2013 jylǵy 16 qazanda Qazaqstan Respýblıkasy Parlament Senatynyń Tóraǵasy bolyp qaıta saılandy.

2019 jylǵy 20 naýryzda Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti retinde ant qabyldady.

2007 jyldan bastap «Nur Otan» partıasynyń jáne osy partıanyń saıası keńesi búrosynyń múshesi. Qazaqstan Respýblıkasy Qaýipsizdik Keńesiniń múshesi. Tótenshe jáne Ókiletti Elshi. Saıası ǵylymdarynyń doktory. Dúnıejúzilik gýmanıtarlyq jáne jaratylystaný ǵylymdary akademıasynyń tolyq múshesi. Qaýipsizdik jónindegi Múnhen konferensıasy «Ǵulamalar keńesiniń» múshesi. Shenchjen ýnıversıtetiniń (QHR) jáne Reseı Federasıasynyń Syrtqy ister mınıstrligi Dıplomatıalyq akademıasynyń qurmetti profesory. Qazaqstannyń halyqaralyq qatynastar jónindegi keńesiniń qurmetti prezıdenti. Jeneva Dıplomatıa jáne halyqaralyq qatynastar mektebiniń qurmetti dekany. Reseı bıografıalyq qoǵamynyń tujyrymy boıynsha 2018 jyldyń «Jyl adamy» laýreattarynyń tizimine engen. 13 jyl boıy Qazaqstannyń ústel tenısi federasıasyn basqardy.

Halyqaralyq qatynastar máselelerine arnalǵan 10 kitaptyń avtory.

Qazaqstan Respýblıkasynyń jáne shet elderdiń kóptegen memlekettik nagradalarymen, sondaı-aq medaldarmen marapattalǵan.

Salamatty ómir saltyn ustanady. Kórkem shyǵarmalardy, saıası jáne memýarlyq baǵyttaǵy ádebıetterdi oqyǵandy unatady.

Ajyrasqan.

Uly – Tımýr.

3. Taspıhov Amangeldi Satybaldyuly, 59 jasta

1959 jyly 20 qarashada Batys Qazaqstan oblysy Kaztal aýdany Qýshankól aýylynda dúnıege kelgen.

2019 jylǵy 24 sáýirde«Qazaqstan Respýblıkasy kásipodaqtar Federasıasy» Respýblıkalyq kásipodaqtar birlestigi usyndy.

Taspıhov Amangeldi Satybaldyuly 1959 jyly 20 qarashada Batys Qazaqstan oblysynda dúnıege kelgen. Lenın atyndaǵy Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýtyn ınjener-mehanık mamandyǵy boıynsha bitirgen. Eńbek jolyn 1982 jyly Almaty kólik qurastyrý zaýytynda ınjener-tehnolog bolyp bastaǵan. Ár jyldary memlekettik qyzmette basshylyq laýazymdarda jumys atqaryp, bıznes-qurylymdarda da eńbek etken. Batys Qazaqstan oblystyq máslıhatynyń, sondaı-aq QR Parlamenti Senaty men Májilisiniń depýtaty bolǵan. 2019 jyldan bastap Batys Qazaqstan oblysy kásipodaqtarynyń aýmaqtyq birlestiginiń tóraǵasy. «Qurmet» ordenimen (2005 jyly), medaldarmen marapattalǵan. Úılengen, eki balasy bar.

4. Espaeva Danıa Mádıqyzy, 58 jasta

1961 jyly 5 naýryzda Aqtóbe oblysy Mártók aýdany Jaısań aýylynda dúnıege kelgen.

2019 jylǵy 25 sáýirde "Aq jol "Qazaqstannyń demokratıalyq partıasy" qoǵamdyq birlestigi usynǵan.

Espaeva Dánıa Madıqyzy 1961 jyly 5 naýryzda dúnıege kelgen. Turmys qurǵan, eki balasy bar. Almaty esep-kredıt tehnıkýmyn (1982), Qazaq memlekettik Basqarý akademıasyn bitirgen, Almaty q-sy, (1993) (mamandyǵy «Ekonomıs»). Aqtóbe oblystyq máslıhatynyń depýtaty, Otbasy jáne áıelder isteri jónindegi komısıa múshesi (08.2008, 2012-2016 qaıta saılandy), «Aq jol» partıasy atynan Parlament Májilisi depýtattyǵyna kandıdat (05.02.2016), «Aq jol» partıasynan VI shaqyrylymdaǵy Parlament Májilisiniń depýtaty, QR Parlament Májilisiniń Qarjy jáne búdjet jónindegi komıtetiniń múshesi (24.03.2016 bastap). «Qurmet» ordeni (2011), QR Táýelsizdiginiń 20 jyldyǵy, «Úzdik qarjyger» medaldarymen marapattalǵan.

5. Raqymbekov Tóleýtaı Sataıuly, 54 jasta

1964 jyly 19 shildede Qaraǵandy oblysy Jańaarqa aýdany Atasý kentinde dúnıege kelgen.

2019 jylǵy 25 sáýirde "Aýyl "halyqtyq – demokratıalyq patrıottyq partıasy" qoǵamdyq birlestiginen usynyldy.

Tóleýtaı Rahymbekov 1964 jyly 19 shildede Qaraǵandy oblysynda dúnıege kelgen. Injener-mehanık, zańger mamandyǵy boıynsha Qazaq aýyl sharýashylyq ınstıtýtyn, E. A. Búketov atandaǵy Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. QazUǴA Akademıgi, ekonomıka ǵylymdarynyń doktory, qurylys magıstri.

Eńbek jolyn 1986 jyly Qazaq aýyl sharýashylyǵy ınstıtýtynyń kishi ǵylymı qyzmetkeri, aspıranty bolyp bastady.

1987-1989 J. J. – "Selhoztehnıka" Jańaarqa AB ınjeneri, sheberi, aǵa sheberi, aǵa ınjener-tehnolog»;

- Aýyl sharýashylyǵyn elektrlendirý ǴZI aspıranty;

- Jezqazǵan qalasynda birqatar komersıalyq qurylymdardy basqardy;

- Qaraǵandy oblysy Sátbaev qalasy ákiminiń orynbasary;

- Jezqazǵan memlekettik ýnıversıtetiniń dosenti;

2002-2006 jyldary-basqarma bastyǵy, AÓK jáne aýyldyq aýmaqtardy damytýdy taldaý jáne memlekettik retteý departamentiniń dırektory, aýyl sharýashylyǵy ónimderin qaıta óńdeý, keden-tarıftik saıasat jáne DSU departamentiniń dırektory, Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń Aýyl sharýashylyǵy ónimderi naryǵyn retteý departamentiniń dırektory;

- Qazaqstan Respýblıkasy Kólik jáne komýnıkasıa mınıstrligi Kólik saıasaty jáne halyqaralyq yntymaqtastyq departamentiniń dırektory;

2007-2009 jj. - " QazAgroInnovasıa "AQ prezıdenti;

2009 j. - QR Premer-Mınıstri orynbasarynyń keńesshisi;

2009 j. - TKSH "QazOrtalyǵy" AQ tóraǵasy»;

- Qaraǵandy oblysy ákiminiń orynbasary;

2011-2013 jj. – "TKSH QazOrtalyǵy" AQ tóraǵasy»;

"TKSH jáne qurylys Ulttyq palatasy" ZTB basqarma tóraǵasy»;

"Atameken" QR UKP Agrokompanıalar ortalyǵynyń dırektory»;

Premer-Mınıstrdiń orynbasary – Aýyl sharýashylyǵy mınıstriniń keńesshisi;

2017 jylǵy sáýirden shildege deıin-QR Aýyl sharýashylyǵy vıse-mınıstri;

2017 jyldyń qyrkúıek aıynan bastap "Qarjy" kafedrasynyń profesory. S. Seıfýllın.

2019 jyldan beri «Ulttyq agrarlyq ǵylymı-bilim berý ortalyǵy» KeAQ basqarma tóraǵasy.

"Qurmet" ordenimen, Qazaqstan Respýblıkasynyń Qurmet gramotasymen marapattalǵan.

Qaraǵandy oblystyq máslıhatynyń depýtaty (1999-2003). 2 medalmen, QR Qurmet gramotasymen marapattalǵan. Úılengen. Jubaıy - Rahymbekova Saltanat Temirqulqyzy. Qyzdary - Álıa (1987 jyly týǵan), Aıbota (1996 jyly týǵan).

6. Ahmetbekov Jambyl Aýjanuly, 58 jasta

1961 jyly 11 aqpanda Aqmola oblysy Qorǵaljyń aýdany Janteke aýylynda dúnıege kelgen.

"Qazaqstan Komýnıstik Halyq partıasy" qoǵamdyq birlestiginen 2019 jyly 26 sáýirde usynyldy.

QKHP Ortalyq Komıteti Saıası Búrosynyń múshesi

Depýtat, QR Parlamenti Májilisindegi «Halyq komýnıseri» fraksıasy jetekshisiniń orynbasary

1961 jyldyń 11 aqpanynda Selınograd oblysy, Qorǵaljyn aýdany, Janteke aýylynda dúnıege kelgen

Bilimi: Selınograd aýyl sharýashylyǵy ınstıtýty (1983)

Qazaqstan menedjment, ekonomıka jáne boljaý ınstıtýty (1994)

Eńbek joly: Qorǵaljyn sovhozynyń mehanıgi (1983); Qazaqstan Kompartıasy Qorǵaljyn aýdandyq komıtetiniń ıdeologıa bóliminiń nusqaýshysy (1987-1990); Qazaqstan LKJO AK birinshi hatshysy (1990-1992); Qaraǵandy oblysy Teńiz aýdandyq ákimdigi mádenıet bóliminiń meńgerýshisi (1992-1994); Aqmola oblysy Qorǵaljyn aýdandyq ákimdigi jastar isi, týrızm jáne sport bóliminiń meńgerýshisi (1994-1995); Qorǵaljyn aýdandyq ákimdigi mádenıet bóliminiń meńgerýshisi (1995-1998); Aqmola oblystyq «Suńqar» áskerı-tehnıkalyq lıseıiniń vzvod komandıri, dırektordyń áskerı-tehnıkalyq daıyndyq jónindegi orynbasary (1998-2001); Aýdandyq bilim berý bóliminiń alǵashqy áskerı daıyndyq jáne sport jónindegi ádiskeri (2001-2005); Aýdan ákimi apparatynyń bas mamany, uıymdastyrý-baqylaý bóliminiń bastyǵy (2002-2005); 2012 jyldan bastap Qazaqstan Respýblıkasy Parlament Májilisiniń V, VI shaqyrylymynyń depýtaty (Áleýmettik-mádenı damý komıteti)

Partıalyq qyzmeti: QKHP Ortalyq komıteti apparatynyń jetekshisi (2005-2007); QKHP OK hatshysy; Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenttigine úmitker (2011)

7. Qosanov Ámirjan Saǵıdrahmanuly, 54 jasta

1964 jyly 13 mamyrda Qyzylorda oblysy Aral aýdany Sapaq stansıasynda dúnıege kelgen.

"Ult taǵdyry "Birikken ulttyq-patrıottyq qozǵalysy" qoǵamdyq birlestiginen 2019 jyly 26 sáýirde usynyldy.

Qosanov Ámirjan Saǵıdrahmanuly 1964 jyly 13 mamyrda Qyzylorda oblysy Sapaq aýylynda dúnıege kelgen. Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń jýrnalısıka fakúltetinde bilim alǵan.

1989 jyly ýnıversıtetti bitirgen soń “Sosıalısik Qazaqstan” gazetinde tilshi bolyp qyzmet atqarǵan.

1991 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń jastar isi jónindegi memlekettik komıtette qyzmet atqarǵan.

Ámirjan Qosanov 1964 jyly Qyzylorda oblysy Sapaq aýylynda dúnıege kelgen. Belgili saıasatker. Negizgi mamandyǵy jýrnalıs. 1994-1997 jyldary Ákejan Qajygeldın basqarǵan úkimettiń baspasóz hatshysy boldy. 1998 jyly Qajygeldın basqarǵan Qazaqstan Halyq partıasy tóraǵasynyń orynbasary, 2005 jyly Jalpyulttyq sosıal-demokratıalyq partıa tóraǵasynyń orynbasary qyzmetin atqardy. «Azat» jalpyhalyqtyq sosıal-demokratıalyq partıasynyń bas hatshysy boldy. 2009 jyly JSDP men Azat partıalary qosyldy. Partıa basshylyǵynda boldy. Keıin opozısıalyq uıymdardan kóńili qalǵan saıasatker ultshyldar qataryna qosyldy. 2018 jyldyń mamyr aıynda "Jańa Qazaqstan forýmy" qoǵamdyq uıymy qurylyp, oǵan "Ult taǵdyry", "Altynbek Sársenbaıuly qory", "Bolashaq" jastar qozǵalysy tárizdi birneshe qoǵamdyq uıym birikti. Ámirjan Qosanov qazir atalǵan uıymnyń múshesi.

8. Erǵalıev Talǵat Faızýllauly, 52 jasta

1966 jyly 15 shildede Aqmola oblysy Qorǵaljyń aýdany Janteke aýylynda dúnıege kelgen.

"Qazaqstan qurylysshylar odaǵy" zańdy tulǵalar birlestigi 2019 jyldyń 27 sáýirinde usynyldy.

1966 jyly Selınograd oblysynda týǵan. Agrotehnıkalyq ýnıversıtetti bitirgen, ınjener-mehanık. Oqytýshy bolyp jumys istegen jáne kásipkerlik qyzmetpen aınalysqan.

1991-1992 jj. – Qazaq memlekettik agrotehnıkalyq ýnıversıtetiniń oqytýshysy, ınjenerlik-pedagogıkalyq fakúlteti dekanynyń orynbasary.

1993-1999 jj. – saýda kompanıasynyń dırektory.

1999-2002 jj. – Qarashaǵanaq ken ornynda «AksaıInvestStroı» kompanıasynyń basshysy.

2004 jyly «Stroıklass» QK JSHS-in qurǵan, joba-menedjeri.

2010 jyldan beri «Aq jol» Qazaqstan Demokratıalyq partıasy Ortalyq keńesiniń óńirlik saıasat boıynsha hatshysy.

2012-2016 jyldary besinshi shaqyrylǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty, «Aq jol» Qazaqstan Demokratıalyq partıasynyń múshesi, partıalyq tizim boıynsha saılanǵan.

2017 jyldan beri "Qazaqstan qurylysshylar odaǵy" zańdy tulǵalar birlestiginiń tóraǵasy.

Úılengen, úsh balasy bar

9. Álıev Jumataı, 66 jasta

1952 jyly 20 maýsymda Jambyl oblysy Sarysý aýdany Baıqadam aýylynda dúnıege kelgen.

"Halyq demografıasy" qoǵamdyq birlestigi 2019 jyldyń 26 sáýirinde usynyldy.

Qujattar QR OSK-ǵa 2019 jylǵy 28 sáýirde usynylǵan.

1952 jyly 20 maýsymynda Jambyl oblysynda dúnıege kelgen. Lenıngradtyń memlekettik ýnıversıtetin, Almaty halyq sharýashylyǵy ınstıtýtyn támamdaǵan, fılosof, ekonomıs. Fılosofıa ǵylymynyń doktory, profesor, Qazaqstan Respýblıkasy ÁǴA akademıgi, HAA akademıgi.

Ýnıversıtetti bitirgennen keıin Almaty memlekettik dárigerler ınstıtýtynda muǵalim bolyp eńbek etken. 1977-1982 jyldary – QLKJO Almaty qalalyq komıtetiniń nusqaýshysy, QLKJO Frýnze aýdandyq komıtetiniń ekinshi hatshysy, QKP Alataý aýdandyq partıa komıtetiniń nusqaýshysy qyzmetterin atqarǵan. 1982-1983 jyldary – Almaty qalalyq sút zaýytynda aǵa tehnolog-ınjener, bas ınjenerdiń orynbasary. 1983-1997 jyldary – Almaty sáýlet jáne qurylys ınstıtýtynda aǵa muǵalim, Almaty mal dárigerlik ınstıtýtynyń áleýmettik-ekonomıka pánderi kafedrasynyń meńgerýshisi, QazMAÝ gýmanıtarlyq daıarlaý ortalyǵy basshysy. 1997-2001 jyldary – Ortalyq-Azıa ýnıversıtetiniń rektory, prezıdenti. 2001-2008 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Ákimshiliginiń Qazaqstan halyqtary Assambleıasy hatshylyǵynyń meńgerýshisi, Qazaqstan halqy Assambleıasy tóraǵasynyń orynbasary. 2008-2012 jj. – Ortalyq-Azıa ýnıversıtetiniń qamqorshy keńesiniń tóraǵasy, profesor, «Turaqty Qazaqstan» qoǵamdyq qorynyń basshysy. 2012-2016 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májlisiniń Depýtaty. Qazaqstan halqy Assambleıasynan saılanǵan.

III, II dárejeli «Barys» ordenderiniń ıegeri.

RELATED NEWS

Qazaqstan

09 sáýir 2019

MUZDYQTARDYŃ ERÝİ — ORTALYQ AZIADAǴY SÝ PROBLEMASYN KÚRDELENDİREDİ

Sońǵy kezde ózenderge aǵatyn quıylatyn sýdyń kólemi ulǵaıdy dep qýanatyn adamdardy jıi kóremiz. Alaıda, mamandar buǵan qaıǵarady. Sebebi, muzdyqtardyń jyldam erýi saldarynan sýdyń kólemi artýda. Ortalyq Azıa aımaǵynda Araldyń tartylýyna qatysty, Ámýdarıa men Syrdarıanyń durys, tıimdi paıdalanbaýy men salada jańa tehnologıalardyń bolmaýynan tys aımaqta sýǵa qatysty taǵy bir problema bar. Ol sońǵy jyldary Tán-SHán men Pamır taýlaryndaǵy muzdyqtardyń jyldam erı bastaýy. Oǵan klımattyń jylynýy men Araldan ushqan tuzdy shań-tozań qatty áser etýde.

Araldy Qutqarý Halyqaralyq Qorynyń Qazaqstandaǵy atqarýshy dırektory Bolat Beknıazdyń aıtýynsha, Syrdarıa men Ámýdarıa sý keletin jaǵy bizdiń muzdyqtar ǵoı. Onyń kólemi azaıyp jatyr, keıbir jerde 50, keı jerde 40 % kemigen. Klımattyń ózgerýine baılanysty negizgi sýdyń kólemi azaıyp jatyr. Tájikstan Respýblıkasy Ǵylym akademıasy Sý problemalary, gıdroenergetıka jáne ekologıa ınstıtýtynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri Bahrom Mamadalıev, Usaq muzdyqtar joǵalýda. Bul sýdyń azaıýyna ákeledi, búkil elderdegi ózen sýlarynyń ekologıalyq ahýaly nasharlaıdy. Sońy sý resýrstarynyń jetispeýshiligi men tapshylyǵyna ulasady. Iaǵnı tutas eldi-mekender sýsyz qalyp, halyq arasynda aýrý-syrqaý artady degen sóz.

Ortalyq Azıa elderi taıaý jyldary úlken problemaǵa aınalatyn osy máselelerdi qazirden sheshýi tıis. Alaıda biraýyzdyq tanytqannan góri bas-basyna bı bolýǵa asyq. Taǵy bir úlken problema — sýdyń basyndaǵy elder tipti ózenderdi basy bútin óz menshigi retinde kórýge kóshken. BUU-nyń keme júrmeıtin halyqaralyq sý arnalaryn paıdalaný quqyǵy týraly konvensıasynyń (Nú-Iork, 1997 j.) 5-babynyń 2-tarmaǵynda «Sýdyń boıyndaǵy memleketter halyqaralyq aǵyn sýdy ádiletti jáne parasatty túrde paıdalanýǵa, ıgerýge jáne qorǵaýǵa qatysady. Mundaı qatysýǵa, osy Konvensıada qaralǵan sýdy paıdalaný quqyǵy sondaı-aq ony qorǵaý men ıgerý máselesinde yntymaqtasýǵa qatysty mindetter de jatady» dep taıǵa tańba basqandaı jazylǵan. Túrkıa Respýblıkasy Áleýmettik ınovasıa zertteý ortalyǵynyń úılestirýshisi, profesor Jemal Zehır bul máselege qatysty bylaı deıdi: «Transshekaralyq sýlardy halyqaralyq quqyq sý basyndaǵy elderdiń basy bútin óz menshigi retinde qoldanýyna ruqsat bermeıdi. Bul óte mańyzdy. Iaǵnı Qazaqstanǵa aqqan Syrdarıa men Ámýdarıany basqa memleketter óz quqyqtaryn shekten asyra paıdalanyp, basqara almaıdy. Qazaqstannyń qajetteligin eskerýi tıis ári kelissóz jasaýlary kerek. Aýmaǵyn basyp ótetin úshin olardy qoldanýlaryna haqtary bar, biraq shekten asyra paıdalana almaıdy». Taǵy bir túrkıalyq ǵalym Hasret Chomak ta, «1997 jyly shyqqan BUU-nyń kelisimine saı, transshekaralyq jáne shekara mańy ózenniń basynda otyrǵan elder sý saıasatyna ózgeris jasaýda ony paıdalanatyn ózge memleketterdiń múddesine kesiri tıý yqtımaly joǵary bolsa, kem degende alty aı buryn olarǵa habar berip, ruqsatyn alýy tıis. Sýdyń bastaýy bizden shyǵady, men oılaǵanymdy isteımin, qalaǵanymsha qoldanamyn degen túsinik bolmaıdy. Sebebi halyqaralyq uıymnyń qujaty osyny muqıat eskertedi» dedi.

Rasynda da, tabıǵatta sý men jel adamdar syzǵan shekaralarǵa moıynsunbaıdy. Bir elden ekinshi elge vıza, pasport almastan emin-erkin óte beredi. «Bul sý meniki» deýge eshbir memlekettiń haqy joq. Árıne, qoldaný quqyna, qajettilikterin óteý quqyna ıe. Alaıda halyqarlyq quqyq kórshińizdiń de quqyna zardap etpeńiz, qajet bolǵanda, oǵan da sý beresiz deıdi. Sondyqtan birige otyryp kelisý kerek, múmkindik bolsa, ortaq sý qoımalaryn jasaý kerek. Energıa máselesin de birigip sheshý qajet.

Araldy Qutqarý Halyqaralyq Qorynyń Qazaqstandaǵy bólimshesiniń sý resýrtary jónindegi departamentiniń basshysy Ámirhan Kenshimov, Eki konvensıa bar. Bireýi 1992 jyly qol qoıylǵan Helsınkı konvensıasy. Ol jaqsy jumys istep tur. 45-ten astam el múshe. Onyń ishinde: biz de múshemiz, Ózbekstan da múshe. Biraq ony Qyrǵyzstan moıyndamaı otyr, Tájikstan moıyndamaı otyr. Sodan keıin baryp 1997 jylǵy Nú-Iork konvensıasy bar. Basynda sharty bolǵan 35 memleket moıyndaǵannan keıin kúshine enedi dep, byltyr kúshine endi. 35 memleket moıyndady. Biz oǵan kirgen joqpyz, Ózbekstan oǵan kirgen.

Máselen, Qyrǵyzstan «Qambar Ata» sý elektr stansasyn, Tájikstan bolsa «Rogýndy» salýǵa shetel ınvestorlaryn izdeýde. Biraq, mundaı jobalarǵa úshinshi elderdiń qarjy salýy qaýipti. Sý máselesin basqarý úderesine sheteldikterdi aralastyrý alańdatpaı qoımaıdy. Erteń oıynǵa aınaldyryp júrmeı me? Sondyqtan Orta Azıa elderi sý elektr stansalaryn birigip salýy kerek. Qyrǵyz Respýblıkasynyń Aýylsharýashylyǵy jáne melıorasıa eks-mınıstri Chyngysbek Ýzakbaev, Búgin ınvestorlar kerek dep jatamyz, biraq shetten kelgenderden men qorqamyn. Ashyq aıtaıyn Qyrǵyzstanda qazirgi kezde ekonomıkalyq aýhal nashar. «Qambar Ata-1» men joǵary Naryn sý elektr stansalaryn qurýǵa Qytaı eki alaqanyn ysqylap daıyn otyr. Kel men aqsha bereıin dep. Al orystar Reseı de bizdiń eń jaqyn dos memleket. Olar da suqtanyp otyr. Endigári Orta Azıadan shyqpaımyn dep Tramp ta qatty aıtyp jatyr. Olar bul aımaqtan eshqashan shyqpaıdy, óıtkeni olardyń árbiriniń osy jerde óńirlik saıasaty men múddesi bar.

Al Túrkıadaǵy «Hydropolitics association» halyqaralyq uıymynyń prezıdenti Dýrsýn Iyldyzdyń kózqarasy: «Orta Azıada energıa máselesin sý problemasymen qatar sheshý qajet. Áıtpese, tek sýdyń jaıyn retteý ońaıǵa soqpaıdy. Sebebi, Keńes dáýirinde ekonomıkanyń sý kóp qoldanylatyn salalary damytyldy. Mysaly, Ózbekstandy sýǵa asa muqtaj tikeleı egistikke táýeldi sala etti. Sýdyń joǵary jaǵynda ornalasqan qyrǵyz ben tájik energıasy joq bolǵan soń sýdan energıa alýǵa umtylsa, kerisinshe sýarmaly alqaby kóp tómendegi elder sýǵa muqtaj boldy».

Demek, sýdyń basyndaǵy elderdiń de, sońyndaǵy elderdiń de múddesi tolyq úılesim tabýy kerek. Sonda ǵana másele tolyq sheshimin tabady. Bul úshin ortaq sý bankin qurý — tıimdi joldardyń biri. Qyrǵyz Respýblıkasynyń Aýylsharýashylyǵy jáne melıorasıa eks-mınıstri Jýmakadyr Akeneevtiń pikirinshe, Birigip sý banki túzilse, ol bank Saýd Arabıasy sıaqty qarjyly eldermen kelissóz jasap, sizder sý qubyryn tartyp berińizder deý kerek. Odan soń sý qubyry arqyly ózimizden asqan sýdy olarǵa satyp, túsken aqshany sý máselesin sheshýge paıdalansaq bolady. Araldy toltyrýymyz kerek, halqymyz jaqsy sý ishýi kerek. Óıtkeni, densaýlyǵy jaqsy adamnyń ómir súrýi uzarady.

Sý bankisin qurý úshin árbir eldiń óziniń kvotasy bolady. Sý energetıkalyq resýrtarǵa keıbir jerlerde osy kvotalardy almastyrý qajet. Quqyqtyq suraqtardy retteý jeke máselesi turaqty dıalogty qajet etedi. Jyldyń ár túrli maýsymynda energetıkalyq resýrstardy retteý men paıdalaný taǵy da osy máseleler boıynsha turaqty jumys qajet etedi. Bundaı bastamany 2003 jyly Qazaqstannyń tuńǵysh Prezıdenti Nursultan Nazarbaev usynǵan bolatyn. Ol sýdy jetkizip berýshi elder men tutynýshy elder arasynda dıalog bola alatyn sý-energetıkalyq konsorsıýmyn qurýdy bastama etip kóterdi. Biraq Ortalyq Azıa memleketteri ol kezde daıyn bolmady dep esepteımin. Óıtkeni sý men energetıka birge júrse, ár memleket odan paıda tabady. Sol úshin onyń bári bir konsorsıýmnyń qolynda bolý kerek. Gıdroenergetıka, sý máselesi bári bir basqarmada bolý kerek. Sonda ár memleket óz paıdasyn kóredi.

Qazir transshekaralyq sý baseınderinde qazir mynadaı ótkir máseleler tur: sý resýrstarynyń azaıýy, balyq qorynyń azaıýy, sýarmaly jer ónimdiliginiń kúrt túsýi, bıoresýrstardyń joǵalýy, muzdyqtardyń degradasıaǵa ushyraýy, sel qaýipiniń artýy men shólderdiń ulǵaıýy sonymen qatar ózen saǵasyndaǵy ormandardyń degradasıaǵa ushyraýy. Sondyqtan transshekaralyq ózender máselesin bes memleket birige otyryp jýyq arada jedel sheshýi tıis.

Álemdegi sý problemalaryn sheshken elderge qarasaq, olardyń erekshelikteri Orta Azıa memleketterinde de bar. Ol uqsas mádenıet. Eýropaǵa qarasaq ta, Amerıka men Kanada arasyndaǵy baılanysty alsaq ta, bir-birlerine uqsas, tili bir adamdar. Túbi de bir, mádenıeti de. Bir otbasynyń múshesi sıaqty. Orta Azıa aımaǵyndaǵylar Keńes Odaǵy kezinde de birge ómir súrdi. Sondyqtan tarıhı-mádenı baılanystar tereń, dini bir, adamdary bir-birine óte jaqyn. Máseleniń sheshilmeýine eshbir negiz joq. Biraq aımaq kóshbasshylaryna saıası erik-jiger kerek. Olar bastaryn báıgege tigýi tıis. Sebebi, kórshiniń qajettiligin óteseń ǵana, seniń de máseleń sheshimin tabady.

«Sýdyń tilin bilgen utady, sýdyń tilin bilmegen qurtady». Aımaqta gıdroenergetıkalyq saıasat shatqaıaqtap tur. Sýdy durys bólisip, basqara almaǵandyqtan kóp dúnıeden utylyp otyrmyz. Máselen, sý-energetıkalyq saıasatyndaǵy áriptestikke nemquraılylyqtyń saldarynan Orta Azıa elderi jylyna 1,7 mıllıard AQSH dollarynan aıyrylady. Iaǵnı bul aımaq elderi jalpy ishki óniminiń 3 paıyzy. Ortalyq Azıa sý energetıkasynyń birtutas saıasatsyz problemany sheshe almaıdy. Bul tek atalǵan elderdegi ózara áriptestik arqasynda ǵana qol jetetin dúnıe. Qazirgi kezde bul másele pisip jetildi. Sý máselesin sheshetin de kezeń jetti.

Ózbekstan basshysy, Qyrǵyzstan basshysy aýysty. Ortalyq Azıa basshylarynyń bir-birimen baılanysy artyp, biraz problemalar sheshildi. Endi aımaq basshylary zardaby aýyr bolatyn sý problemasyn jedel birigip, aqyldasa otyryp qolǵa alýy tıis. Áıtpese, kóp dúnıeden kesh qalamyz.

Erjan QALYMBAIULY, jýrnalıs

Qazaqstan

05 aqpan 2019

KEZEKTEN TYS PREZIDENTTİK SAILAÝ BOLMAIDY

N.Nazarbaev: Konstıtýsıaǵa sáıkes Prezıdent kezekten tys saılaý ótkizý jóninde málimdeme jasaýǵa quqyly, biraq ondaı jaǵdaı bola qoımas. Sondyqtan, tynyshtyq saqtap, kúndelikti jumyspen aınalysa berý kerek.

Búgin Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń Konstıtýsıalyq Keńeske ótinish bildirýine qatysty málimdeme jasady. Málimdemeniń mátini akorda.kz saıtynda jarıalandy.

Prezıdenttiń sózinshe, Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasyn qabyldaǵan 1995 jyldan bastap búginge deıin Konstıtýsıalyq Keńeske 220 ótinish joldanypty. Sonyń 22-sin Prezıdent jóneltipti.

«Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıalyq Keńesi týraly» zańǵa sáıkes, Konstıtýsıalyq Keńes Konstıtýsıaǵa resmı túsindirme berýge quqyly. Zańnamada olqylyqtardyń oryn alýy – bolyp turatyn jaǵdaı. Mysaly, Konstıtýsıada Prezıdentti almastyrý joldary aıqyndalmaǵan, sondaı-aq onyń óz erkimen otstavkaǵa ketý jaǵdaıy qarastyrylmaǵan. Mundaı normalar álem elderi konstıtýsıalarynyń bárinde bar. Bul aspektilerdiń ózektiligi zor ekenin eskerip, men Konstıtýsıalyq Keńesten osy erejeni túsindirýdi suradym»,-deıdi N.Nazarbaev. Sonymen qatar búginde qoǵamdy saılaý máselesi men tranzıt jaıy qyzyqtyratynan toqtalǵan ol: «Biraq, bul taqyrypqa qatysty jurtty dúrliktirýdiń qajeti joq. Ata zańymyzda, «Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti týraly» Konstıtýsıalyq zańda saılaý ótkizýdiń tártibi men ýaqyty, ókilettiliktiń aıaqtalý merzimi anyq jazylǵan. Konstıtýsıaǵa sáıkes Prezıdent kezekten tys saılaý ótkizý jóninde málimdeme jasaýǵa quqyly, biraq ondaı jaǵdaı bola qoımas. Sondyqtan, tynyshtyq saqtap, kúndelikti jumyspen aınalysa berý kerek»,-dedi.

Esterińizde bolsa, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń QR Konstıtýsıalyq Keńesine ótinish joldaǵany týraly Keńestiń saıtynda aqparat shyqqan bolatyn. Onda «2019 jylǵy 4 aqpanda Respýblıkanyń Konstıtýsıalyq Keńesi Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N.Á. Nazarbaevtyń Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýsıasynyń 42-babynyń 3-tarmaǵyna resmı túsindirme berý týraly ótinishin konstıtýsıalyq is júrgizýge qabyldady. «Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıalyq Keńesi týraly» Konstıtýsıalyq zańyna sáıkes, atalǵan ótinishti Konstıtýsıalyq Keńestiń otyrysynda qaraý úshin qajetti materıaldardy daıyndaý jumysy júrgizilýde», -dep jazylǵan edi habarlamada.

Qazaqstan

16 tamyz 2022

Separatızm úshin Petropavlda erli-zaıyptylar 5 jylǵa sottaldy

Petropavlda eldiń bútindigin buzýdy nasıhattap, ultaralyq alaýyzdyq týdyrǵan erli-zaıyptylar 5 jylǵa sottaldy.

QR Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń Soltústik Qazaqstan oblysy boıynsha departamentiniń málimetinshe, Petropavl qalalyq soty áleýmettik jeli arqyly ultaralyq alaýyzdyqty týdyrǵan erli-zaıyptyǵa qatysty qylmystyq isti qarap, úkim shyǵardy. Kúıeýi men áıeli endi aldaǵy 5 jyldy qylmystyq-atqarý júıesiniń ortasha qaýipsizdiktegi mekemesinde ótkizedi.

Byltyr jeltoqsan aıynda Petropavl turǵyndary Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń SQO boıynsha departamentiniń jáne SQO Polısıa departamentiniń ekstremızmge qarsy is-qımyl basqarmasy qyzmetkerleriniń kózine túsken. Erli-zaıypty áleýmettik jelide jáne YouTube arnasynda Soltústik Qazaqstan oblysyn jáne Petropavldy Reseıdiń quramyna berý qajettigi jaıynda qaıta-qaıta jazyp, aıtyp, osylaısha eldiń tutastyǵyn buzýdy nasıhattady. Óńirdegi jáne jalpy eldegi túrli ult ókilderi arasynda, jalpy qoǵamda ultarazdyq týdyrdy.

«Petropavl qalalyq soty qylmystyq isti 20 mamyr kúni qarady. Separatıstik áreketi bar qylmystyq is birneshe sot otyrysynda qaraldy. Sottalýshylardyń kinási dáleldendi. Tıisti taldaý júrgizildi. İsti Ulttyq qaýipsizdik komıteti tergedi. Osyǵan uqsas qylmystar 2018 jyly, 2019 jyly da qaraldy. Onda da kináliler sottaldy. Jalpy, QR Qylmystyq kodeksiniń 180-baby 2-bóligi boıynsha 5 jyldan 10 jylǵa deıin jaza qarastyrylǵan. Jazany óteýdiń basqa balamasy joq. Sondaı-aq, ekstremıstik qylmys bolǵandyqtan, shartty túrde merziminen buryn bosatylmaıdy», - deıdi Petropavl qalalyq sotynyń sýdıasy Almas Jumaǵazın.

inform.kz

Jańalyqtar

26 shilde 2024