«Agroónerkásip kesheni ekonomıkadaǵy basty qozǵaýshy kúshtiń birine aınalýǵa tıis. Bıznes te, memleket te osyǵan múddeli. Bul, eń aldymen, azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etý turǵysynan mańyzdy. Aýyldaǵy aǵaıynnyń turmysy da osy salaǵa tikeleı baılanysty», - Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev.
2024 jyly Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha salanyń jyl saıynǵy jetkiliksiz qarjylandyrý máselesi sheshildi.
Kóktemgi egis, egin jınaý jumystaryna jáne aýyl sharýashylyq tehnıkasynyń lızıńine qomaqty qarajat bólindi. Alǵash ret jeńildetilgen nesıelendirý kólemi jyldyq 5%-ben 580 mlrd teńgege deıin jetkizildi, al ótken jyldary bul kólem 160 mlrd teńgeden aspady. Qabyldanǵan sharalar fermerlerge barlyq qajetti agrotehnıkalyq sharalardy tolyq kólemde ótkizýge múmkindik berdi. Paıdalanatyn elıtalyq tuqymdardyń úlesi 7,1%-dan 9%-ǵa deıin ósti.
Qaryz alýshylardyń 90%-yn shaǵyn jáne orta sharýashylyqtar quraıdy. Olar damýǵa qajetti resýrstarǵa ıe boldy.
Nátıjesinde 2024 jyly Qazaqstan sońǵy 13 jylda alǵash ret dándi jáne burshaqty daqyldardan 26,7 mln tonna ónim jınady. Ósimdik sharýashylyǵyndaǵy óndiris kólemi 21,1%-ǵa jáne mal sharýashylyǵynda 3,2%-ǵa ósýi aýyl sharýashylyǵynyń jalpy óniminiń 13,7%-ǵa ulǵaıýyna yqpal etip, 8,3 trln teńgeni qurady.
Búginde Qazaqstannyń agroónerkásiptik kesheni 1,1 mln-nan astam adamdy jumyspen qamtamasyz etýde. Bul 4 mln-nan astam azamattyń qarjylyq ál-aýqatyna tikeleı áser etedi. Aýyl sharýashylyǵy mańyzdy ekonomıkalyq sektorǵa ǵana emes áleýmettik turaqtylyqtyń negizgi faktoryna aınalýda.
«Qazaqstannyń strategıalyq maqsaty – Eýrazıa qurlyǵyndaǵy basty agrarlyq ortalyqtyń birine aınalý. Osy maqsatqa qol jetkizemiz desek, eń aldymen, ónimdi joǵary deńgeıde óńdeýge kóshýimiz qajet», - QR Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev.
2024 jyldyń qorytyndysy boıynsha otandyq azyq-túlik óndirisi 3,2 trln teńgeni qurady, naqty kólem ındeksi 102,9% deńgeıinde qalyptasty.
Óńdelgen aýyl sharýashylyq ónimderiniń úlesi 40%-dy qurady. Memleket basshysynyń qaıta óńdelgen aýyl sharýashylyǵy óniminiń úlesin 70%-ǵa jetkizý jónindegi tapsyrmasyn oryndaý úshin 2028 jylǵa deıin aýyl sharýashylyq ónimin qaıta óńdeýdi damytý jónindegi keshendi jospar bekitildi. Onyń sheńberinde 2024 jyly 279,6 mlrd teńge somaǵa 286 joba paıdalanýǵa berildi. Ósimdik maıy men un óndirisin qosa alǵanda, ishki suranysty qanaǵattandyrýǵa ǵana emes, sonymen qatar eksporttyq áleýetti arttyrýǵa múmkindik beredi.
Keshendi jospar óńdeýshi kásiporyndardy qoljetimdi shıkizatpen qamtamasyz etýge jáne jeńildetilgen nesıeler berýge baǵyttalǵan. Bul óz kezeginde ekonomıkanyń ósýine jáne halyqtyń áleýmettik jaǵdaıyn jaqsartýǵa yqpal etetin bolady.
2023 jyldyń qorytyndysy boıynsha qabyldanǵan sharalardyń nátıjesinde 11 taýar túri boıynsha ishki naryq 100%-ǵa (bıdaı uny, tuz, nan, kúrish, makaron, kúnbaǵys maıy, kartop, qoı eti, sıyr eti, sábiz, qıar) qamtamasyz etildi. Al 13 azyq-túlik taýarlary boıynsha qamtamasyz etilýi 80%-dy (taýyq jumyrtqasy, jylqy eti, qyzanaq, sút, qaraqumyq jarmasy, qyryqqabat, burysh, pıaz, asqana qyzylshasy, ashytylǵan sút ónimderi, maı, alma) quraıdy.
Importqa táýeldilikti azaıtý maqsatynda 2027 jylǵa deıin jalpy somasy 2,1 trln teńgeni quraıtyn 570 jobany iske asyrý josparlanǵan. Bul aýyldardaǵy áleýmettik ınfraqurylymdy jaqsartý men ómir súrý deńgeıin kóterý úshin qosymsha múmkindikter beredi.
Sonyń ishinde mal sharýashylyǵy salasynda – 152,1 mlrd teńgege 105 joba, sút-taýarly fermalar salý boıynsha – 263 mlrd teńgege 101 joba, qus sharýashylyǵynda – 397,7 mlrd teńgege 31 joba, qaıta óńdeý salasynda – 582,6 mlrd teńgege 108 joba josparlanǵan.
AÓK-ke ınvestısıalar tartý ekonomıkalyq ósýge yqpal etip, aýyldyq eldi mekenderde ınfraqurylymdy damytýdy yntalandyrady.
Astyq óndirisi men eksportyn ulǵaıtý agrarlyq sektor ókilderiniń tabysyn arttyrady.
Memleket basshysynyń aýyl sharýashylyǵynyń eksporttyq áleýetin nyǵaıtý týraly tapsyrmasy sheńberinde dástúrli ótkizý naryqtaryn saqtaý, eksportty ártaraptandyrý boıynsha jumystar jalǵasýda.
Qazaqstan óńirdegi astyqtyń iri eksporttaýshysy jáne jyl saıyn shamamen 8-9 mln tonna astyq eksporttaıdy. Onyń 6,5-7,5 mln tonnasy bıdaı quraıdy. 2024 jyly 8,1 mln tonna eksporttaldy.
Ortalyq Azıa elderi, Aýǵanstan, Qytaı, Túrkıa, Iran, Italıa sıaqty dástúrli naryqtar, barlyǵy 24 el. Iran men Ázerbaıjanǵa jóneltýler jandandyryldy.
Memlekettik saıasattyń mańyzdy qadamdarynyń biri - «Aýyl amanaty» baǵdarlamasy. Baǵdarlama aýyl turǵyndarynyń ómir súrý deńgeıin kóterýge arnalǵan jáne jalpy áleýmettik mýltıplıkatıvti áser beredi: árbir jańa agrojoba jumyssyzdyq deńgeıin tómendetýge yqpal ete otyryp, aýylda jańa jumys oryndaryn ashady.
Baǵdarlama aıasynda 2023 jyldan bastap 16,4 myńnan astam jumys orny quryldy.
2024 jyly 744 jańa jumys ornyn qurýmen 6,5 mlrd teńgege 580 mıkrokredıt berildi. 3,6 mlrd.teńgege 145 aýyl sharýashylyǵy kooperatıvi qarjylandyryldy.
Azyq-túlik qaýipsizdigi men dándi daqyldardyń ónimdiligi Qazaqstan halqynyń ekonomıkasy men ál-aýqatyna mýltıplıkatıvti áser etedi. Qaıta óńdeý ónerkásibiniń, áleýmettik salanyń, halyqaralyq saýdanyń, aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn óndirýdiń damýyna serpin beredi.
Memleket eldiń azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etý, eńbek ónimdiligin, otandyq ónimniń halyqaralyq naryqtardaǵy básekege qabilettiligin arttyrý jónindegi jumysty jalǵastyrýda.