3-7 qyrkúıek aralyǵynda elimizde Halyqaralyq «Uly dala joryǵy» marafon-báıgesi ótedi. Oǵan shet memleketterden 10-jýyq komanda qatysady. Otandyq komandalardyń sany 9. Qazirgi ýaqytta qatysýshylardy tirkeý aıaqtaldy. 

«JORYQ» at sporty federasıasynyń prezıdenti Baqytjan Turlybekovtiń aıtýynsha halyqaralyq «Uly dala joryǵy» marafon-báıgesiniń basty maqsaty – umyt bola bastaǵan jylqy tuqymdaryn qaıta jańǵyrtyp, olardyń áleýetin halyqaralyq deńgeıde nasıhattaý.

«Uly dala joryǵy» jobasynyń negizgi baǵyttarynyń biri – qoltýma jylqylardyń ekinshi tynysyn ashý. Úsh jydan beri ótkizilip kele jatqan Joryqtyń arqasynda qoltýma jylqylardyń baǵasy birneshe ese óskenine kýá boldyq. Buǵan deıin «Báıge aty», «Kókpar aty» degen túsinik bolsa, endi ol qatarǵa «Joryq aty» qosyldy», - dep atap ótti B.Turlybekov.

Halyqaralyq «Uly dala joryǵy» marafon-báıgesi Astanada ótetin 5-shi Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndarynyń bastaýy bolady. Sonymen qatar ózge memleketter kóshpendiler órkenıtiniń qazirgi úlgisin osy joryqtan kóre alady.

«Bul bastama aıasynda qazaq jylqylaryn sheteldik jylqy tuqymdarymen salystyryp, olardyń shydamdylyǵyn, uzaq qashyqtyqqa tózimdiligin, jalpy áleýetin kórsetemiz. Bul dodaǵa shetelden qarashaı, kabardın, arab, tatar, bashqurt, jańa qyrǵyz jylqy tuqymdary qatysady», - deıdi «JORYQ» at sporty federasıasynyń prezıdenti B.Turlybekov.

Baıraqty báseke Soltústik Qazaqstan oblysyndaǵy Botaı qonysynan bastalyp, Astana qalasynda aıaqtalady. Jarys bastalatyn Botaı qonysy kezdeısoq tańdalmaǵan, 44 jyl buryn arheolog-ǵalymdar sensasıalyq jańalyq ashty. Olar osy aýmaqtan 100-ge tarta artefaktiler taýyp, Soltústik Qazaqstan jerinde qambar ata túligi eń alǵash qolǵa úıretilgen degen tujyrym jasady.

«Botaı» memlekettik tarıhı-mádenı mýzeı-qoryǵynyń dırektory Qýanysh Shaqshaqovtyń aıtýynsha dál osy jerde jylqy sharýashylyǵynyń damyǵanyna dálel bolatyn arheologıalyq jádigerler kóptep tabylǵan.

Sondaı-aq, Botaı qonysynyń mańyna qazaq mádenıeti men dástúrin dáripteıtin úlken etno-aýyldyń qurylysy josparlanyp jatyr.

Eske sala keteıik, Respýblıkalyq «JORYQ» at sporty federasıasy Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq sport qaýymdastyǵynyń quramyna kiredi. Qaýymdastyq quramynda budan ózge «Kókpar», «Báıge», «Sadaq atý», «Teńge ilý», «Aýdaryspaq», «Jamby atý», «Qusbegilik», «Asyq atý» jáne t.b. federasıalar bar. QR Ulttyq sport qaýymdastyǵyn Islambek Saljanov basqarady.

Atap óteıik, 8-13 qyrkúıekte Astana qalasynda 5-shi Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndary ótedi. İs-sharaǵa 89 elden 2000-nan astam sportshy qatysady dep josparlanýda. 5-shi Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndarynyń Bas demeýshisi - ALAGEUM ELECTRIC, Oıyndardyń Bas seriktesi - Halyk Bank. Astanada ótetin Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndarynda barlyǵy 21 sport túrinen 97 medal jıyntyǵy sarapqa salynady.

«Astana Arena» stadıonynda ótken sharaǵa Ózbekstan Prezıdenti Shavkat Mırzıóev, Qyrǵyzstan Prezıdenti Sadyr Japarov, Túrikmenstan Halk Maslahatynyń tóraǵasy Gýrbangýly Berdimuhamedov, Tatarstan Respýblıkasynyń Raısy Rýstam Mınnıhanov, Saha Respýblıkasynyń basshysy Aısen Nıkolaev, Mońǵolıanyń burynǵy prezıdenti Enhbaıar Nambaryn, Dúnıejúzilik etnosport konfederasıasynyń prezıdenti Bilál Erdoǵan, sondaı-aq IýNESKO, AÓSSHK, BUU Dúnıejúzilik týrızm uıymy, Túrki memleketteri uıymy, TÚRKSOI, Túrki ınvestısıalyq qory, Túrki memleketteriniń Parlamenttik assambleıasy, Islam sport qaýymdastyǵy, Azyq-túlik qaýipsizdigi jónindegi Islam uıymynyń basshylary, Eýropa Odaǵynyń Ortalyq Azıadaǵy arnaıy ókili jáne basqa da resmı tulǵalar qatysty.

Dúbirli dodanyń ashylý saltanatynda qazaq jerin meken etetin túrli etnos ókilderiniń balalary Qazaqstan Respýblıkasynyń Týyn alyp shyqty. Budan keıin elimizdiń Ánurany shyrqaldy.

Qalyptasqan dástúr boıynsha jarysqa qatysýshy memleketter sportshylarynyń sherýi ótti. Bıylǵy Kóshpendiler oıyndaryna Azıadan, Eýropadan, Soltústik jáne Ońtústik Amerıkadan, Afrıkadan, sondaı-aq Avstralıadan sportshylar keldi.

Saltanatty jıynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev arnaıy sóz sóılep, álemdik aýqymda ótip jatqan aıryqsha mańyzdy is-sharaǵa qatysý úshin Qazaqstanǵa kelgen baýyrlas memleketterdiń basshylaryna, mártebeli meımandarǵa jáne sportshylarǵa shynaıy alǵysyn jetkizdi.

Prezıdent kóshpendiler órkenıeti dúnıejúzi tarıhynda óshpes iz qaldyrǵan órkenıet ekenin aıryqsha atap ótti.

– Uly dala kóshpendileri ejelden baıtaq Eýrazıany meken etken. Olar jahandyq damý úderisine túbegeıli ózgeris ákeldi, sol zamandaǵy ozyq tehnologıanyń ıesi boldy. Kóshpendiler bes myń jyl buryn jylqyny qolǵa úıretti. Dúnıeni dúbirletken salt attylar mádenıetin qalyptastyrdy. Qýatty qarý-jaraq pen ǵajaıyp zergerlik buıymdar jasap shyǵardy. Saq dáýiriniń Altyn adamdary – sonyń aıqyn dáleli. Qazaq jerinen ál-Farabı, Qoja Ahmet Iasaýı syndy ǵulamalar shyqqan. Olar ilim-ǵylymnyń damýyna orasan zor úles qosty. Bizdiń babalarymyz alyp memleketter qurdy, úlken qalalar saldy. Uly dalada Otyrar, Túrkistan, Taraz, Saraıshyq sıaqty sáýletti shaharlar boı kóterdi. Kóshpendi jurt batys pen shyǵysqa kópir bolyp, túrli mádenıettiń jaqyndasýyna áser etti. Osy jerde ejelgi Ǵun ımperıasy, odan soń Túrik qaǵanaty saltanat qurdy. Olardyń dańqty jolyn Altyn Orda men Qazaq handyǵy jalǵastyrdy, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Memleket basshysy Kóshpendiler oıyny babalar amanat etken qasterli murany kózdiń qarashyǵyndaı saqtap, jas býynǵa tabystaý maqsatynan týǵan biregeı joba ekenin aıtty.

– On jyl buryn osy jarysty alǵash uıymdastyrǵan qyrǵyz baýyrlarǵa alǵys aıtamyn. Bul – ulttyq sport túrlerinen ótetin álemdegi eń iri doda. Ony Kóshpendiler olımpıadasy deýge bolady. Bul oıyndar dala órkenıetin jer jahanǵa pash etedi. Sport – ózara qurmet pen syılastyq sımvoly. Sporttyń basty mısıasy – halyqtar dostyǵyn nyǵaıtý. Qazaqstan búkil álemge beıbitshilik pen kelisim mekeni retinde tanymal. Elimizde túrli etnos ókilderi tatý-tátti ómir súrip jatyr. Biz alys-jaqyn sheteldiń bárimen tyǵyz baılanys ornattyq. Basqa memleketter de ózara dostyq qatynasta bolǵanyn qalaımyz. Sondyqtan Kóshpendiler oıyndary yntymaǵymyzdy bekemdeı túspek, – dedi Prezıdent.

Tórtkúl dúnıeni jaılaǵan kóshpendiler órkenıetiniń baı mádenıeti men taǵylymdy tarıhyn, salt-dástúrin pash etip, adamzat balasyn ortaq úıimiz – Jer anany saqtaýǵa úndegen ashylý saltanaty birneshe epızodqa ulasty.

Sonymen qatar saltanatty jıynda V Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndaryn uıymdastyrý komıtetiniń tóraǵasy Roman Sklár, Dúnıejúzilik etnosport konfederasıasynyń prezıdenti Bilál Erdoǵan sóz sóıledi.

Astanada ótetin 5 Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndary qarsańynda kókpardan Qazaqstan ulttyq quramasy Almaty oblysynda oqý-jattyǵý jıyndaryn ótkizip jatyr.

Ulttyq quramanyń bas bapkeri Aqylbaı Mankeevtiń aıtýynsha, osy oqý-jattyǵý jıyny aıasynda qyrkúıekte ótetin oıyndarǵa qatysatyn jylqylar daıyndalyp jatyr. Barlyǵy 40 jylqynyń ishinen myqtylary iriktelip alynady. Onyń sózinshe, komanda daıyndyǵy qazir jaqsy deńgeıde. Ulttyq quramaǵa Qyrǵyzstan men Ózbekstannan kelgen komandalar myqty qarsylas bola alady.

«Eki aıdan beri 5-shi Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndaryna belsendi daıyndalyp jatyrmyz. Elimizdiń namysyn abyroımen qorǵaımyz dep úmittenemiz. Osyndaı mańyzdy sporttyq jarystyń elimizde ótip jatqany bizge úlken jaýapkershilik júkteıdi. Birinshi oqý-jattyǵý jıynynda ózimizdiń kúsh-qaıratymyzǵa basa mán bersek, endi jylqylardy daıyndap jatyrmyz», dedi kókpardan Ulttyq qurama múshesi Ádilet Mamyt.

Esterińizge sala keteıik, Respýblıkalyq kókpar federasıasy Ulttyq sport túrleri qaýymdastyǵynyń quramyna kiredi. Sonymen qatar, qaýymdastyq quramynda Báıge, Jamby atý, Aýdaryspaq, Sadaq atý, Qusbegilik, Asyq atý, Teńge ilý, JORYQ jáne t.b. federasıalar bar. Al qaýymdastyqty belgili kásipker, mesenat, Altyn Qyran Foundation qoǵamdyq qory qamqorshylyq keńesiniń tóraǵasy Islambek Saljanov basqarady.