«Ukrinform» aqparat agenttiginiń habarlaýynsha, Kıev soty Ianýkovıchke "memleketke opasyzdyq jasaý, basqynshylyq soǵysqa kómektesti" degen baptar boıynsha aıyp taǵyp, 13 jylǵa sottady. Negizgi dálelderiniń biri Ianýkovıchtiń Reseı prezıdenti Vladımır Pýtınge Ýkraınaǵa ásker kirgizýdi surap jazǵan haty boldy. Syrttaı úkim kesilgen prezıdent 2014 jyldan beri Reseıde bas saýǵalap júr. Reseıdiń Bas prokýratýrasy ony qaıtarý týraly Ýkraınanyń suraýynan bas tartqan bolatyn.

sýret: ukrinform.ru

https://www.ukrinform.ru/rubric-polytics/2626411-anukovic-put-k-izmene-i-kak-s-etim-pokoncit.html

Ońtústik Koreıa men Soltústik Koreıanyń áskerı teketirespen ómir súrgenine alpys jyldaı ýaqyt ótipti. Tarıhtyń talaı jylynda eki eldiń bılik basyndaǵy basshylar men saıası toptar, túrli partıalar, sosıalısik pen kapıtalısik prınsıpterden turǵan eki qoǵam bir-birine qyrǵı-qabaqtyq tanytyp keldi. Bir prezıdent ketip, ekinshi prezıdent kelse de, ózinen buryn bılik tizginin ustaǵan saıasatkerdiń teketires saıasatyn ózgerissiz jalǵastyryp otyrý memlekettik saıası baǵyttyń eń basty baǵytyna aınalyp otyrdy.

Mine, sondyqtan bolar, koreı túbegi tek saıası ǵana emes, áskerı teketirestiń úlken alańyna aınaldy. Bir ult ekige bólindi, bir el ekige jaryldy, solaı eki rejımniń maqsat-múddesi jáne kelisýimen – soltústik pen ońtústik degen geografıalyq ataý alyp, sol ataýdyń negizinde Ońtústik pen Soltústik Koreıa dep bólip qarastyrylyp, 38 paralel degen áıgili syzyq oılap tabyldy. Sol syzyq jaı ǵana emes, koreı ultynyń qasiretine úńiletin syzyq bolyp tanyldy. Ol syzyq buzylmaıtyn da, talqandalmaıtyn da syzyq bolyp áli kele jatyr...

         Eki eldiń úzdiksiz áskerı teketiresi osy syzyqtyń eki jaǵynda jatqan aǵaıyndy eki eldiń arasynda uzaq jyl boıy jalǵasyp keldi. Eki syzyqtyń arǵy jáne bergi jaǵynda meken etken qos Koreıa, áıgili «Koreı soǵysynan» keıin ara-kidik bir-birine aıbar shegip, sus kórsetip, saıası jáne ıdeologıalyq úgit-nasıhattaryn jalǵastyra berdi. Apta men aı qurǵatpaı áskerı qaqtyǵystar bolyp turdy. Biz bilmeıtin nebir qaqtyǵys pen teketirester, úshinshi dúnıejúzilik soǵysqa aınalyp kete jazdaǵan oqıǵalar osy koreı túbeginde jıi-jıi paıda bolyp, damyl tappady. Tangýn degen bir atadan taraıtyn koreıler osylaı bir-birine qarý kezenip, jaýyǵyp, ómir baqı óshtesip ótemiz dep oılap pa edi? Árıne, joq...

         Búgin, qos Koreıa qandaı jaǵdaıda? Samıter jıilegenmen, qarym-qatynasy tolyq qalypqa kelmedi,  eki eldiń arasynda júz paıyz turmaq, bes paıyz senim tolyqtaı ornaǵan joq. Sonaý bir jyldary álemde «qyrǵı-qabaq soǵys» jyldarynyń salqyny bul eldi de shalǵany bar. Sonyń kórnisi osy eki eldiń arasynda áli de jalǵasyn taýyp kele jatyr. «Qyrǵı-qabaq soǵysy» bitti dep bireýler aıtady. Iá, bitken shyǵar, biraq koreı túbeginde onyń sońǵy kúnderi áli de jalǵasyn taýyp jatyr desek qatelese qoımaspyz. Óıtkeni, eki el «áne-mine birigemiz, beıbitshiliktiń astynda kún keshken týysqan elmiz» dep bir-birine senimdi túrde aıta almaıdy. Úmit bar, biraq kúdik anaǵurlym basymdaý. Sebebi beıbit kelisim-shartqa resmı túrde qol qoıǵan joq. Birigý prosesi júzege aspaı, toqtap tur. Osy sózderimizdiń dáleli retinde myna bir kórinisti taldap qarasaq.

2018 jyldyń 27 sáýir kúni qos Koreıa basshylary bas qosyp, beıbitshilik týraly sóz qozǵap, alǵash ret Soltústik Koreıanyń basshysy Ońtústik Koreıanyń jerine aıaq basty. Sol sátte eki eldiń arasyndaǵy keıbir kórinister qyraǵy mamandardyń nazarynan tys qalǵan emes. Sonyń biri eki eldiń qorǵanys mınıstrleriniń eki eldiń memleket basshylaryna bergen sálemdesýleri. Osy sálemdesýlerden áskerı teketirestiń qanshalyqty qatty, uzaq jáne eshbir elde kezdespeıtindeı deńgeıde ótkenin kóre alasyz.

Ońtústik Koreıanyń baspasózderi jabyla jazǵan bir mańyzdy kórinis osy. Ol eki eldiń áskerı salasyndaǵy uzaq teketiresterdiń kesirinen qatyp qalǵan qasań oı-kózqaras pen salqyndyqty, áskerı talap pen ustanymdy ańǵarýǵa bolady.

Sáýir aıynyń 27-shi kúni «Panmýnchjomda» ótken samıtte Ońtústik Koreıanyń prezıdenti Mýn Chje In Soltústik Koreıanyń qorǵanys salasynyń jetekshilerine jaqyndap, qolyn berip, amandasty. Sol sátte oǵan Soltústik Koreıanyń áskerı shendegi joǵarǵy laýazymdy adamy bas kıiminiń shekesine qolyn taqap, jyly  amandasyp, sóılesti. Mine, áskerı sana men mádenıet. Búkil álem biletin áskerı sálem berý. Alaıda Ońtústik Koreıanyń qorǵanys mınıstrine jaqyndaǵan Soltústik Koreıanyń kósemi Kım Chen Ynǵa Ońtústik Koreıanyń qorǵanys mınıstri áskerı qalyppen sálem bermedi. Iaǵnı, bas kıiminiń shekesine qolyn qoıyp, sálem berip amandaspady. Ol jáı ǵana qolyp berip amandasa saldy. Osy bir kórnis – kóp jaǵdaıdy baıandaıdy. Ońtústik Koreıanyń halyqaralyq qarym-qatynas salasynyń adamdarynyń pikirinshe, «Soltústik Koreıa áli de bizge jaý, áli de bizden dostyǵy jaraspaı otyrǵan el» dep qarastyrady. Sondaı túsinik Ońtústik Koreıanyń áskerı salasynda da qalyptasqan. Sondyqtan onyń basshysyna «áskerı tártippen sálem berý» - bul Ońtústik Koreıa áskerı salasynyń álsizdik baıqatýy dep qarastyrylýy múmkin. Sondyqtan áli de teketires bitpegendikten áskerı sala adamdary – qur jyly sóz ben jymıysqa, qol alysqa – ońaı berilýge bolmaıdy deıdi birqatar koreılik sarapshylar. Bir jaǵynan koreılik qyrsyqtyqtyń bir tamyry badyraıyp shyǵyp, kórinip qalǵandaı. Ne dese de sol burynǵy eski eki rejıimniń qaqqan synasy tereńdeý qaǵylǵanǵa uqsaı ma, alyna qoıýy eki talaı ekenin baıqatqandaı...

         Jalpy halyqaralyq deńgeıde áskerı salanyń kez-kelgen adamy ózge eldiń basshyna áskerı úlgide sálem berýi úlken etıka jáne qurmet. Bul buljytpaı oryndalatyn qaǵıda. Ońtústiktiń Koreıalyq qorǵanys salasynyń basshysynyń bul áreketin bireýler sógýde, endi bireýleri salqyndyqtyń áli de azdap bar ekenin atap ótýde. Degenmen, qoǵamda «sálem bere salsa, kemshilik bolmas edi» degen pikirler jıi aıtylyp jatty. Osy áreketti bir koreı baspasózi sókse, basqa bir koreı baspasózi jaqtap shyqty. Endi bireýleri maqtap shyqty. İshinde durys degeni de boldy, burys degeni de boldy. Qaı maman qalaı dep atasa da áskerı teketires jalǵasyp turǵan azıalyq eki eldiń qorǵanys salasynda keıbir-kezde osyndaı áreketterdiń kózge kórinip turýy – koreı máselesiniń tym tamyrlanyp, tym tereńdep ketkenin baıqatady. Eki eldiń arasynda beıbit kelisimge resmı qol qoıylmaı áskerıleri bir-birimen jyly amandaspasy anyq.    

Jalpy, tarıhqa úńilsek, Soltústik Koreıaǵa barǵan Ońtústik Koreıanyń alǵashqy eki prezıdenti Kım De Chjýn men No Mý Henǵa da áskerı shendi adamdar sálem bergen. Alǵashqysy 2000 jyly, al ekinshisi 2007 jyly memlekettik saparmen bardy. Sol kezde de Ońtústik Koreıanyń áskerı joǵarǵy shendi adamdary Soltústik Koreıanyń kósemine ádettegideı áskerı tártippen sálem bermedi. Mine, osyndaı tarıhı dálel men dáıekter eki el arasyndaǵy áskerı teketirestiń tamyry tym tereń tartyp ketkenin ańǵartady.

Kelesi bir qyzyqty kórinis — Amerıkanyń prezıdenti Donald Trampqa qatysty. Sıngapýr samıtinde ol Soltústik Koreıanyń áskerı sala adamdaryna áskerılershe sálem berdi. Sol sýreti Amerıkanyń basty buqaralyq aqparat quraldarynda jarıalanyp, úlken qyzyǵýshylyq týdyrdy. Tramptyń bul áreketin keleke qylyp kúlgen jáne synaǵan saıasatkerler barshylyq. Olardyń ishki oılary beseneden belgili. Biri saıası saýatsyzdyq dep qarasa, biri áskerı saýatsyzdyq dep qaraýy múmkin. Biraq tentek Tramp ne jasasa da nazardan tys qalmaıdy. Álemdegi uly dervajanyń lıderi osylaı áskerı salanyń mádenıetin saqtap jatqanda, Ońtústik Koreıanyń Qorǵanys mınıstri basshysynyń álgi is-áreketi áskerı salqyndyqtyń ketpegendigin odan ári aıqyndaı túse me? Donald Tramptyń isi tektilik pe álde taıazdyq pa, ony qalaı paıymdaýǵa bolady? Kim bilsin, bir jaǵynan onyń bul áreketi Soltústik Koreıanyń áskerı adamdaryna kórsetken qurmeti bolsa, ekinshi jaǵynan Soltústik Koreıalyqtarǵa óziniń qandaı qarýly prezıdent ekenin ázildep bolsyn baıqatýy shyǵar. Qalaı bolsa da Tramptyń tosyn áreketi – Soltústik Koreıanyń áskerılerine teketiresýdi ustaný emes, til tabysýdy ustaný kerektigin ańǵartqandaı kórindi. Odan basqa Qytaı eliniń lıderi de sálemin aıap qalmady. Sondyqtan, samıterdegi áskerılerdiń jıi boı kórsetýi álemdik saıasattaǵy áskerı teketirestiń qanshalyqty oryn alǵanynan búkil álemge kórsetip keledi. Iadrolyq qarý máselesi áskerı teketirestiń eń basty ıadrosy. Sondyqtan osy bir másele halyqaralyq deńgeıde sheshimin tappaı, teketirester tatýlyqqa bastamaıdy.

Qos Koreıanyń qorǵanys salasy áli de bir-birimen qoıan-qoltyq aralasa qoımady. Aqparat almasý men áskerı tájirıbe almasý múldem joq. Amerıka men Ońtústik Koreıa áskerı jattyǵý júrgize bastasa Soltústik tarapy Seýldi synap, jıi eskertý jasap, halyqaralyq uıymdarǵa da narazylyqtaryn aıtyp, resmı málimdemeler jasap keldi. 2018 jyly ondaı sátter men qulaq túrgizetin oqıǵalar sál azdaý boldy. Oǵan Amerıka men Soltústik Koreıanyń qarym-qatynasynyń qalypty arnaǵa túsýi men Seýl men Phenánnyń til tabysa bastaýy sebep boldy. 2019  jyly Kım Chen Ynnyń Seýlge saparynan keıin áskerı salada qandaı ózgerister bolady? Eki eldiń arasyndaǵy temir torlar men mınaly alqaptar tolyq tazaryp, beıbit kelisimge qol jetkizýge baılanysty jumystar júzege asa ma, sondaı nıetterin dáleldeı me, joq pa ony ýaqyt kórsetedi. Sonda ǵana biz áskerı salada úlken ózgerister bastaldy jáne bul eki eldiń birigýine qatysty alǵy sharttar dep ataı alamyz.

Dastan AQASH - Shyǵystanýshy-koreıtanýshy, memlekettik jáne jergilikti basqarý salasy men halyraqaralyq qarym-qatynas mamany

Maqala «ULYS» dıdjıtal jýrnalynyń 2019 jyldyń qańtar aıyndaǵy sanynda jarıalanǵan.

Búgin memleket basshysy Qazaqstan azamattaryn Sırıadan evakýasıalaý jónindegi gýmanıtarlyq sharanyń aıaqtalýyna baılanysty málimdeme jasady. Bul týraly Aqordanyń baspasóz qyzmeti málimet taratty.

«Bıylǵy 6 qańtarda meniń tapsyrmam boıynsha quqyq qorǵaý organdary men Syrtqy ister mınıstrligi júrgizgen gýmanıtarlyq shara nátıjesinde Sırıadan 47 azamatymyz, sonyń ishinde 30 bala elimizge qaıtaryldy. Olar daǵdarys jaılaǵan elge aldanyp baryp, terrorısterdiń tutqynynda boldy. Qazaqstanǵa kelgen soń áıelder men balalarǵa memleket tarapynan barlyq kómek kórsetildi. Osyndaı aýyr jaǵdaıǵa ushyraǵan bul kinásiz jandardyń qýanyshynda shek joq. Olar bir aı boıy beıimdeý ortalyǵynda bolyp, qajetti medısınalyq kómek alady. Atqarylǵan jumys mundaı keleńsiz jaǵdaılardyń aldyn alýǵa septigin tıgizedi», — dedi. Sonymen qatar, Qazaqstan óz azamattaryna qaı jerde júrse de árdaıym qoldaý kórsetetinin atap ótken ol: «Bizdiń negizgi mindetimiz – elimizdiń qaýipsizdigin, halqymyzdyń bereke-birligi men tutastyǵyn qamtamasyz etý. Qaqtyǵys aımaǵynda eriksiz júrgen balalardy qaıtarý jónindegi jumystardy jalǵastyra beretin bolamyz», - dedi.

Qazaqstan azamattaryn Sırıadan qutqarý operasıasy «Jýsan» dep ataldy. 5-6 qańtarda júzege asqan shara týraly dokýmentaldi arnaı vıdeorolık  tómende, kóre alasyzdar.    

Sýret: akorda.kz, bnews.kz saıtynan alyndy.