Valúta baǵamy
  • USD -

    533.3
  • EUR -

    549.5
  • RUB -

    5.19
Bıyl 10 energıa blogy, 55 qazandyq jáne 45 týrbınany jóndeledi
10 mamyr 2024
Bıyl 10 energıa blogy, 55 qazandyq jáne 45 týrbınany jóndeledi

Premer-Mınıstr Oljas Bektenovtiń tóraǵalyǵymen ótken Úkimet otyrysynda jylytý maýsymynyń qorytyndysy men kelesi jylytý maýsymyna daıyndyq máseleleri qaraldy. Energetıka mınıstri Almasadam Sátqalıevtiń, ónerkásip jáne qurylys mınıstri Qanat Sharlapaevtyń, sondaı-aq ınfraqurylymnyń tozý deńgeıi joǵary birqatar oblystyń ákimderiniń baıandamalary tyńdaldy. Bul týraly Úkimettiń baspasóz qyzmeti habarlady.

Energetıka mınıstrliginiń bergen aqparatyna sáıkes, 2023-2024 jyldardaǵy kúzgi-qysqy kezeń kásiporyndarda iri apattarǵa jol berilmeı, turaqty rejımde ótti. Energetıka mınıstri Almasadam Sátqalıevtiń aıtýynsha, barlyq energıa kózderi negizgi jáne rezervtik otynnyń normatıvtik qorymen qamtamasyz etildi.

Osy jyldyń 4 aıynda óndirilgen elektr energıasynyń kólemi ótken jylǵy deńgeımen salystyrǵanda 4%-ǵa artty. Sonymen qatar elektr stansalarynda birqatar jóndeý jumystary 2023 jyldan beri aıaqtalmaı qalǵan.

Bıyl elektr stansalarynda 10 energıa blogyn, 55 qazandyqty jáne 45 týrbınany jóndeý josparlanǵan. Búgingi tańda 1 energoblokta, 1 qazandyqta jáne 4 týrbınada jóndeý jumystary aıaqtaldy. 2 energıa blogynda, 12 qazandyqta jáne 2 týrbınada ár túrli kezeńderde jóndeý júrgizilip jatyr.

Sondaı-aq jalpy uzyndyǵy 20,9 myń km bolatyn elektr berý jelilerin jáne 423 joǵary vóltty qosalqy stansany jóndeý josparlanǵan.

Ónerkásip jáne qurylys mınıstrliginiń aqparatyna sáıkes, jylýmen jabdyqtaý jelileriniń jalpy uzyndyǵy shamamen 13 myń km quraıdy, olardyń ortasha tozýy – 53%, shamamen 7 myń km aýystyrý qajet. Eń kóp tozǵan jeliler Pavlodar, Aqmola, Soltústik Qazaqstan, Qostanaı, Mańǵystaý jáne Qaraǵandy oblystarynda. Úkimet aldynda 2030 jylǵa qaraı tozǵan jylý jelilerin 43%-ǵa deıin tómendetý mindeti tur. Bıyl jylýmen jabdyqtaý jelileriniń 221 shaqyrymyn jóndeý josparlanyp otyr.

Buǵan qosa, jylý jelileriniń tozý deńgeıi óte joǵary, «qyzyl aımaqqa» jatqyzylatyn 12 qala belgilengen. 2023 jyldyń qorytyndysy boıynsha atalǵan qalalardaǵy jylý jelileriniń ortasha tozý deńgeıi 73%-dy quraıdy. Aldaǵy jylytý maýsymyn úzdiksiz ótkizý maqsatynda atalǵan 12 qalaǵa 47,2 km jóndeý josparlanǵan. 

Premer-Mınıstr Oljas Bektenov iri apattardyń bolmaýyna qaramastan, jylý kózderindegi tehnologıalyq buzýshylyqtardyń jıilep ketkenine nazar aýdardy. Osyǵan baılanysty Úkimet basshysy mınıstrler kabınetiniń aldyna birqatar mindet qoıdy.

«Úkimettiń keńeıtilgen otyrysynda Memleket basshysy aldymen apatty jaǵdaıda turǵan 19 jylý ortalyǵyn jańǵyrtý jumystaryn aıaqtaýdy tapsyrdy. Energetıka mınıstrligi ár obekt boıynsha maǵan apta saıyn baıandap otyrýǵa tıis. Bekitilgen merzimderdi ózgertýge bolmaıdy. Qys boıy jóndeý jumystaryn júrgizýge májbúr bolǵan Kentaý men Stepnogorskidegi jáne MAEK pen «Topar» GRES-indegi sıaqty kúrdeli jaǵdaıǵa jetkizbeý qajet. Jaz aılarynda kúsheıtilgen rejımde jumys isteý kerek. Eger jumystar merziminde aıaqtalmaı, sapasy tómendep ketetin bolsa, onda menshik ıelerimen qatar, ákimdikterge qatysty da sharalar qabyldanatyn bolady», — dedi Oljas Bektenov.

Jylý kózderin sapaly ári ýaqytyly jóndeý úshin Úkimet tarapynan qajetti qoldaý kórsetilýde. Premer-Mınıstr Kentaý, Rıdder jáne Qyzylorda qalalaryndaǵy jylý kózderin jańǵyrtýǵa rezervten 16 mlrd teńge bólý týraly qaýlyǵa qol qoıdy, sondaı-aq Kókshetaýdaǵy jylý qazandyqtaryn jóndeýge 816 mln teńge bólindi. Qalǵan ótinimder boıynsha jumys jaqyn arada aıaqtalady.

Sonymen qatar energetıkalyq sektordyń ınvestısıalyq tartymdylyǵyn arttyrý úshin qosymsha ózgertýler engizildi. «Tarıfti ınvestısıaǵa aıyrbastaý» baǵdarlamasy sheńberinde bıyldyń ózinde qoldanystaǵy stansalardy jóndeý men jańǵyrtýǵa shamamen 327 mlrd teńge tartý josparlanyp otyr. 

«Qarjy birinshi kezekte ábden tozyǵy jetken obektiler men jelilerdi jóndeýge jumsalýǵa tıis. Energetıka, Ónerkásip mınıstrlikteri men ákimdikterge qýat kózderindegi, jylý jáne elektr jelilerindegi jaǵdaıǵa muqıat taldaý júrgizip, qosymsha jóndeý jumystarynyń kólemin aıqyndaýdy tapsyramyn. Nátıjesi týraly baıandańyzdar. Bul rette, respýblıkalyq, jergilikti búdjetterden jáne ınvestısıalyq baǵdarlamalar aıasynda qarjylandyrýdyń tepe-teńdigin qamtamasyz etý qajet. Qazir negizinen respýblıkalyq búdjet qarajaty jumsalýda», — dep tapsyrma berdi Úkimet basshysy. 

Ákimderge Ulttyq ekonomıka mınıstrligimen birlesip, monopolısermen jumys júrgizip, qarjylandyrý boıynsha eń ońtaıly tetikterdi usyný tapsyryldy.

Premer-Mınıstr Úkimettiń jergilikti jerlerdegi jumystardy baqylaýdy kúsheıtkenine nazar aýdardy.

«Jóndeý jumystarynda qaýipter bar. Jergilikti jerlerde barlyq ákimderdiń jumysyn kórip otyrmyz. Mysaly, Mańǵystaý oblysynda MAEK-tiń 2-shi Jylý ortalyǵyndaǵy qazandyqty jóndeý jumystary 8-qańtardan beri áli kúnge deıin bastalǵan joq. Ulytaý oblysy da Jezqazǵan Jylý elektr ortalyǵynyń qazandyǵyn jóndeýge kirisken joq. Ákimder, sizderge aıtarym: jylytý maýsymy boıynsha shtab jumystaryna atústi qaraýdy doǵaryńyzdar. Obektilerge ózderińiz shyǵyp, jóndeý jumystarynyń barysyn tikeleı baqylaýǵa alý kerek. Sonymen qatar bizdiń elimizde jylý energıasy óte kóp ysyrap bolady, ol keıbir óńirlerde 20%-ǵa deıin jetedi. Bul jylý men energıany únemdeý tásiliniń durys emes ekenin kórsetedi. Bizde «Energıany únemdeý týraly» zań bar jáne barlyq talaptar bekitilgen. Olardyń saqtalýyn qatań baqylaý qajet. Men óńirlerge saparym kezinde Prezıdent tapsyrmalarynyń oryndalýyn tikeleı ózim tekseretin bolamyn. Jylý ortalyqtaryn, qazandyqtar men jylý jáne elektr jelilerin qalypty jaǵdaıǵa jetkizý kerek. Ásirese, sý tasqynynan zardap shekken óńirlerge basa kóńil bólý qajet», — dedi Oljas Bektenov.

Máseleni qaraý qorytyndysy boıynsha Úkimet basshysy birqatar naqty tapsyrmalar berdi:

Energetıka, Ónerkásip mınıstrlikteri men óńir ákimdikterine jylytý maýsymyna daıyndyq boıynsha barlyq is-sharalar josparyn 15-mamyrǵa deıin bekitý qajet. Ortalyq, soltústik jáne shyǵys óńirlerde 15-qyrkúıekke deıin, al qalǵan óńirlerde 15-qazanǵa deıin barlyq ınjenerlik ınfraqurylym men turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq obektileriniń jańa jylytý maýsymyna tolyq daıyn bolýyn qamtamasyz etý kerek.

Ónerkásip, Energetıka mınıstrlikteri men óńir ákimdikterine barlyq jylý kózderin otynmen ýaqytyly qamtamasyz etý qajet. Komýnaldyq-turmystyq kómir qoryn jaz kezinde jınaqtap alý jumysyn jandandyrý kerek.

Sondaı-aq áleýmettik blok mınıstrlikterine mamandar tapshylyǵy bar jylý jáne elektr energetıkasy salasyn kadrlarmen qamtamasyz etý máselesin pysyqtaý tapsyryldy. Ol úshin Eńbek, Ǵylym jáne Oqý-aǵartý mınıstrlikteri osy saladaǵy eńbek naryǵynyń aǵymdaǵy jaǵdaıyna tolyq taldaý júrgizip, qajet bolsa tıisti mamandyqtarǵa granttardyń sanyn kóbeıtý kerek.

«Oqý oryndary joǵary bilikti ınjenerlerdi, energetıkterdi, gıdrotehnıkterdi, energoaýdıtorlardy, elektrıkterdi jáne basqa da mamandardy daıarlap shyǵarýy tıis. Buǵan qosa, aǵa býyn kadrlardyń bilimi men tálim-tájirıbesin jastarǵa berý máselesin qamtamasyz etý kerek. Elimizdiń tynys-tirshiligine qajetti barlyq júıelerdiń turaqty jumysy osyǵan baılanysty», — dep atap ótti Oljas Bektenov.

RELATED NEWS
Keseldiń kóbi kómirden kelip jatqanyn qashan túsinip, moıyndaımyz - Damır Aspan
29 qyrkúıek 2024
Keseldiń kóbi kómirden kelip jatqanyn qashan túsinip, moıyndaımyz - Damır Aspan
Fransıada 56 AES bar. Bul týraly bloger Damır Aspan jelidegi paraqshasynda jazdy, dep habarlaıdy Ulys.
"Astanadaǵy Qyzylorda oblysy ónimderiniń jármeńkesi qyzyp tur-aý. Sapaly ónimderi de, alar jurt ta, aqyldasatyn dúnıe de kóp eken. Mysaly, Syr óńiriniń sońǵy jyldary elektr energıasyn tutynýdyń ósýi baıqalady. Aımaqta turǵyn úıler, áleýmettik jáne ónerkásiptik nysandardyń kóptep ashylýymen baılanysty árıne. Biraq, jelidegi tok qýatynyń shamamen 20% tómendeýine ákelgeni de bar. Qoldanystaǵy jylý-elektr ortalyqtarymen (tes) salystyrǵanda áldeqaıda artyq bolatyn atom elektr stansıasy máseleni sheshe alar edi. Biraq, biraz jurt aıqyn pikirdi qabyldaǵysy kelmeıdi ǵoı, moıyndamaı. AES-ten bas tartqan Germanıany alǵa tartyp jaǵadan alady)) Ok, jaqsy delik, al basqa elder she? Dál qazir álemniń 40 elinde 200-den astam atom reaktory jumys istep tur. Energıany ýrannan alatyn AQSH, Fransıa, Qytaı, Shveısarıa, Belgıa aqymaq emes shyǵar? Fransıa demekshi, "jerimiz baıtaq, bizdiń elge 5 Fransıa syıady" dep jaıshylyqta keýde soǵatyndar da osy ózderiń emes pe?! Taǵy bir mysal, Óskemen, Temirtaý qalalarynda boldyńyzdar ma osy? Úırenisken halqy bolmasa, syrttan kelgen adamǵa aýasymen tynystaýdyń ózi qıyn. Elimizde osyndaı 10-ǵa jýyq qalanyń aýasy las eken, bul jaqtardaǵy zaýyt-fabrıkalardan shyǵyp jatqan kúkirt oksıdiniń konsentrasıasy óte joǵary. Sonyń kesirinen jergilikti jurt túrli aýrýlarǵa ushyraıdy. Atyraýda da osy jaǵdaı baıqalady. Jas analar she, keler urpaqqa budan keler qaýip joq dep oılaısyz ba? AES áli salynbady, onda bul máseleler qaıdan kelip jatyr, keseldiń kóbi kómirden kelip jatqanyn qashan túsinip, moıyndaımyz? Bul jaǵyn qarastyrdyńyzdar ma? Qysqasy, referendýmǵa baryp durys tańdaý jasańyz, ol 6 qazan kúni, al oǵan deıin kúrish alýǵa jármeńkege kelińiz", - deıdi Damır Aspan.
Jel jáne sý elektr stansalarynyń ekonomıkalyq jáne ekologıalyq tıimdiligi qandaı
08 sáýir 2024
Jel jáne sý elektr stansalarynyń ekonomıkalyq jáne ekologıalyq tıimdiligi qandaı

Búginde elimizdiń aýmaǵynda jalpy qýaty 1 409 MVt bolatyn 59 jel elektr stansıasy jumys isteıdi. Olar elimizdiń túrli óńirlerinde, atap aıtqanda Almaty, Aqmola, Jambyl, Túrkistan, Qostanaı, Aqtóbe, Mańǵystaý jáne Jetisý oblystarynda ornalasqan. Jel elektr stansıalarynyń dál osy oblystarda ornalasýy atalǵan aımaqtardaǵy jeldiń úlken áleýetiniń bolýymen baılanysty ekendigi sózsiz.

Energetıka mınıstrligi Jańartylatyn energıa kózderi departamentiniń bas sarapshysy Nurjan Djakanov respýblıka aýmaǵynda salynatyn bir jel elektr stansıasynyń quny kóptegen faktorǵa baılanysty ekendigin aıtady.

«JES qurylysynyń quny ornalasatyn jeri, ınfraqurylymǵa qoljetimdilik, topografıa jáne geologıa, logıstıka syndy kóptegen faktorǵa baılanysty ekendigi túsinikti. Degenmen, álemdik tájirıbege súıener bolsaq, qýattylyǵy 1 MVt bolatyn stansanyń quny ortasha eseppen 1 mıllıon AQSH dollaryn quraıdy. 2023 jyldyń qorytyndysynda elimizdegi barlyq jel elektr stansıasy 3 824,99 mln kVt-saǵ elektr energıasyn óndirdi. Qazaqstandaǵy jańartylatyn energetıka sektory elektr energıasyn óndirýdiń jyl saıynǵy ósimin kórsetip otyr. Jalpy, ótken jyldyń qorytyndysynda jańartylatyn energetıkanyń úlesine elimizde óndirilgen barlyq elektr energıasynyń shamamen 6 paıyzy tıesili bolǵanyn atap ótýge bolady», - dedi ol.

Mınıstrlik bas sarapshysynyń dereginshe, 2018 jyldan bastap jańartylatyn energıa kózderi jobalaryn iske asyrý úshin irikteý aýksıondyq tetik boıynsha ótedi. Sonyń arqasynda JEK jobalaryn irikteý prosesi ashyq ári túsinikti bola tústi. Sondaı-aq sońǵy tutynýshylarǵa tarıfterdiń áserin barynsha azaıtýǵa múmkindik berdi. Osylaısha 2023 jylǵy saýda-sattyq qorytyndysynda JEK jobalary boıynsha eń tómengi baǵa belgilendi. Iaǵnı, 1 kVt/saǵat úshin  10,38 teńgeni qurady.

«2027 jylǵa deıin elektr energıasyn biryńǵaı satyp alýshymen jasalǵan sharttarǵa sáıkes, elimizdiń túrli óńirinde qýaty 470 MVt bolatyn 12 jel elektr stansıasyn iske qosý josparlaǵan. Budan basqa, ótken jylǵy aýksıondyq saýda-sattyq qorytyndysy boıynsha jalpy qýaty 410 MVt bolatyn taǵy 7 JES jobasy irikteldi. Olardyń ishinde qýattylyǵy 1 GVt bolatyn iri jobalardyń birin Jetisý oblysynda, Jońǵar qaqpasynda salý kózdelgen. Qazirgi ýaqytta elektr stansıasy salynatyn alańynda jel ólsheý jumystary júrgizilip jatyr. Qurylystyń bastalýy 2025 jylǵa, al 1-kezeńdi iske qosý 2029 jylǵa josparlanǵan. Tolyq paıdalanýǵa berý merzimi - 2030 jyl», - dedi Nurjan Djakanov.

Sonymen qatar ol elimizdiń aýmaǵynda jumys istep turǵan sý elektr stansıalaryna qatysty málimettermen de bólisti.

«Qazirgi ýaqytta elimizde jalpy qýaty 269,605 MVt bolatyn 39 shaǵyn elektr stansıasy jumys isteıdi. Olar negizinen Almaty, Túrkistan oblystarynda jáne Jetisý oblysynda ornalasqan. 2023 jyldyń qorytyndysy boıynsha atalǵan gıdroelektrostansıalar 993,87 mln kVt/saǵat óndirdi», - dedi bas sarapshy.

Onyń aıtýynsha, 2023 jyldyń qorytyndysynda qýattylyǵy 257 MVt bolatyn 26 GES iriktelip alyndy. Bul stansıalar 2028-2029 jyldary paıdalanýǵa berilmek. Jalpy, elimizde gıdroelektrostansıalar úshin shekti aýksıondyq baǵa 1 kVt/saǵat úshin 41,23 teńgeni quraıdy.

«Jel jáne sý elektr stansıalarynyń, jalpy jańartylatyn energetıka sektorynyń birqatar artyqshylyǵy bar. Onyń ishinde ekologıalyq jáne ekonomıkalyq ta. Máselen, JEK negizindegi elektr stansıalary parnıktik gazdar shyǵaryndylaryn nemese elektr energıasyn óndirýmen baılanysty basqa lastaýshy zattardy shyǵarmaıdy. Bul aıtarlyqtaı ekologıalyq áser beredi. Sonymen qatar, qurylys pen ornatýdan keıin elektr stansıalarynyń operasıalyq shyǵyndary tómen bolady. Jańa jumys oryndaryn ashýǵa septigin tıgizedi. Munan bólek, or ornalasqan aımaqtarǵa ınvestısıa da tartady», - dedi Nurjan Djakanov.

Foto: yandex.kz

AES qurylysy:  Qytaı tarapymen kelissózder júrgizilýde
27 jeltoqsan 2024
AES qurylysy: Qytaı tarapymen kelissózder júrgizilýde

QR prezıdentiniń keńesshisi – baspasóz hatshysy Berik Ýálı Egemen Qazaqstan gazetinde jarıalanǵan maqalasynda  elimizde salynatyn AES qurylysy týraly aıtty, dep habarlaıdy Ulys.

Prezıdent AES qurylysyna baılanysty «Bul Táýelsiz Qazaqstannyń búkil tarıhyndaǵy eń iri jobaǵa aınalady. Atom elektr stansasyn salý – uzaqmerzimdi joba. Atalǵan bastama elimizdiń ornyqty damýyn onjyldyqtarǵa ilgeriletedi, sondaı-aq ınjenerler shoǵyry men ártúrli beıindegi mamandar legin daıarlaýǵa jaǵdaı jasaıdy. Demek onyń paıdasyn qazirgi jastarymyz ben bolashaq urpaq kóredi», dep atap ótken bolatyn.

Referendýmnan keıin Qasym-Jomart Toqaev Fransıa Respýblıkasyna memlekettik sapary aıasynda osy eldiń prezıdenti Emmanúel Makronmen jáne Qazaqstanǵa memlekettik saparmen kelgen Reseı prezıdenti Vladımır Pýtınmen AES qurylysy týraly pikir almasty. Qazirgi ýaqytta Qytaı tarapymen osy baǵytta kelissózder júrgizilip jatyr. Iaǵnı birneshe jylǵa sozylatyn megajobany júzege asyrý atom ónerkásibinde mol tájirıbesi bar iri kompanıalardan quralǵan halyqaralyq konsorsıýmǵa júk­teledi.

Jýyrda memleket basshysy Energetıka mınıstri Almasadam Sátqalıevti qabyldap, elimizde salynatyn atom elektr stansasynyń qurylysyn jedeldetýdi tapsyrdy.

Biz týraly
ulys.kz — aqparattyq, saraptamalyq jáne tanymdyq baǵyttaǵy materıaldardy beredi.
 
Mýltımedıalyq joba zaman talabyna saı jasalǵan. Qazaqstannyń aqparattyq naryǵyn sapaly
kontentpen qamtamasyz etýge úles qosýǵa baǵyttalǵan. Mundaǵy saraptamalyq, tanymdyq
maqalalar san salany qamtıdy. Geostrategıa, geoekonomıka, geosaıasat, halyqaralyq
qatynastar men eldiń ishki-syrtqy saıasaty, ekonomıka, jahanda bolyp jatqan tektonıkalyq
ózgerister men trend taqyryptar ulttyq múdde turǵysynan tereń taldanyp qazaq
oqyrmandaryna jetkiziledi. Ortalyq Azıa men Túrki álemine erekshe kóńil bólinedi.