2021 jyldyń qyrkúıeginde 7-shi shaqyrylǵan Parlamenttiń 1-shi sesıasyn ashqan Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev barlyq deńgeıdegi saılaý búletenderine «bárine qarsymyn» degen jazý engizý týraly bastama kótergen bolatyn.
«Saılaý búlletenine «bárine qarsymyn» degen baǵannyń engizilýi óte mańyzdy sheshim boldy...»,- dedi Prezıdent.
Bul saıası bastama sol jyly-aq júzege asyrylyp, zańmen bekitildi. Al 2022 jyly ótken kezekten tys Prezıdent saılaýynda, odan keıin byltyrǵy Parlament Májilisi depýtattaryn saılaýda daýys berý búlletenine «bárine qarsymyn» degen baǵan engizildi. Bul el turǵyndaryna ózderiniń azamattyq ustanymyn ashyq bildirýge berilgen úlken múmkindik edi.
Óıtkeni, buǵan deıingi saılaýlarda daýys berýshilerdiń keıbiri búletendegi tiziminen prezıdenttikke nemese Parlament depýtattyǵyna laıyqty kandıdatty ne partıany kórmese, onda búletenge qalamsappen kandıdattardyń bárine qarsy ekendigin jazyp ketetin-di. Al mundaı búletender jarasyz sanalady. Endi respýblıka turǵyndary «bárine qarsymyn» baǵanyn belgileý arqyly ózderiniń azamattyq ustanymyn bildirýge múmkindik alyp otyr.
Árıne, bul baǵannyń saılaý nátıjesine yqpal etýi múmkin emestigi sózsiz. Máselen, 2022 jyldyń 20 qarashasynda ótken Prezıdent saılaýynda 8 mln 300 myń adam daýys berse, sonyń 5 paıyzǵa jýyǵy ǵana «bárine qarsymyn» baǵanyn belgilegen. Al odan keıin 2023 jylǵy 19 naýryzda Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń segizinshi saılanymy depýtattaryn kezekten tys saılaý ótken bolatyn. Osy saıası naýqanda respýblıka boıynsha saılaýshylar tizimderine 12 035 578 azamat engizilse, onyń ishinde 6 517 360 adam daýys berýge qatysty. Daýys bergenderdiń ishinde 248 291 adam nemese daýys berýge qatysqan saılaýshylardyń 3,90 paıyzy ǵana «bárine qarsymyn» baǵanyn tańdaǵan. Degenmen, búletenge engizilgen dál osy baǵan aldaǵy saılaýlarda daýys berýshiler sanynyń artýyna yqpal etýi múmkin.
Jalpy, daýys berýge kelgen kez kelgen saılaýshynyń tizimdegi úmitkerlerge óziniń qarsylyǵyn aıqyn bildire alýy demokratıalyq qoǵamnyń aıqyn kórinisi desek te bolady. Iaǵnı, el turǵyndary saılaýǵa túsip jatqan kandıdattarǵa narazylyǵyn ashyq kórsetedi. Sonymen qatar daýys berý nátıjesinde «bárine qarsymyn» baǵanyn kórsetken adamdardyń sany bıilik úshin de, sarapshylar úshin de, saılaýǵa túsken kandıdattar úshin de óte mańyzdy. Osy baǵan arqyly kez kelgen kandıdat nemese saıası partıa ózderiniń saılaýaldy baǵdarlamasynyń halyqtyń kóńilinen qanshalyqty shyqqanyn ne shyqpaǵandyǵyn, onyń qanshalyqty tıimdi ekendigin bile alady.
Qoryta aıtqanda, saılaý búlletenine «bárine qarsymyn» baǵanynyń engizilýi saılaýshylardyń quqyqtaryn keńeıtip, saılaý prosesiniń ashyqtyǵyn arttyra túsýge septigin tıgizip otyrǵany anyq.
