Былтырдан бері еліміздің ақпараттық кеңістігінде Германияның АЭС-нан бас тартқаны туралы айтылып та, жазылып та жүр. 2023 жылы соңғы үш АЭС жабылғаны рас. Алайда оның шынайы себебіне келгенде алып-қашпа пікір тарауда. Ең кең тараған нұсқа 2011 жылы Фукусимадағы жарылыс әсер етті деген пікір. Шындығына келгенде мәселенің себебі бұдан да тереңде жатыр. Герман үкіметінің мұндай шешім қабылдауына қоғамдық пікір әсер етті ме, әлде белгілі бір саяси топтардың лоббистік әрекеті ме?

 Жалпыұлттық пікір деуге келмейді

2023 жылы сәуірде Германия билігі елдегі соңғы үш АЭС-ті жапты. Олар Бавариядағы  Isar 2, Баден-Вюртембергтегі Neckarwestheim 2 және Төменгі Саксониядағы Emsland атом электр станциялары. Билік соңғы үш АЭС-і 2022 жылы желтоқсанда жабуды жоспарлаған. Алайда Ресей мен Украина арасындағы қақтығыс басталып оны кейінге шегеруге тура келді. Былтыр Германияның вице-канцлері, әрі экономика және климат мәселелері бойынша министрі Р. Хабек Германияның атом энергиясынан бас тартуы түпкілікті шешім екенін мәлімдеген болатын.

ГФР Қоршаған ортаны қорғау және ядролық қауіпсіздік министрі Ш. Лемке атом энергетикасынан бас тарту Германияны әлдеқайда қауіпсіз ететініне сенімді. Ал «Жасылдар» партияның тең төрағасы Р. Ланг твиттерде ядролық энергетикадан шығу «жаңартылатын энергия көздері дәуіріне түпкілікті кіру» дегенді білдіреді деп мәлімдеді.

Дегенмен Германиядағы атом электр станцияларынан бас тартуға қоғамдық, жалпыұлттық пікір әсер етті деуге келмейді. Мысалы, соңғы үш АЭС жабылған тұста DPA ақпараттық агенттігінің тапсырысы бойынша YouGov институты сауалнама жүргізген. Сауалнамаға қатысқандардың 33% атом энергетикасынан бас тартпауды қолдаған. Ал 32% белгілі бір уақыттан кейін жабылсын деген. Тек 26% респондент қана түбегейлі жабуды дұрыс деп есептеген.

Парламенттегі партия электораты арасында да пікір біркелкі емес. «Жасылдардың» 56%, социал-демократтардың 31%, еркін демократтардың 12% ғана АЭС-і жабуды қолдаған. Солшылдардың 37%, христиандық партиялардың 16%, «Германияға балама» партиясының 6% ғана осы пікірде. Мұндай қарама-қайшылық жалпыұлттық пікір мен белгілі бір саяси топтардың лоббиі арасындағы текетірестен туындап отыр. Атап айтқанда «жасылдардың» ықпалы басым.  

«Жасылдар» қалай күшейді?

 ГФР парламенттік республика. Сондықтан саяси жүйеде парламенттің ықпалы басым. Мемлекеттің ішкі және сыртқы саясаты қай бағытта дамитыны билеуші және билік партияларының идеологиялық платформасына, күш балансына тәуелді. Сайлауда басымдыққа ие партиялар үкіметті жасақтайды. Қазіргі құрамы 2021 жылдан бері жұмыс істейді.

ГФР-ң Федеративті Үкіметі «Германияның социал-демократиялық партиясы», «Жасылдар» және «Еркін демократтар» партиялары мүшелерінен құрылған. Билеуші партия екеу – социал-демократтар мен жасылдар. Сондықтан канцлер қызметін Олаф Шольц (социал-демократ), ал вице-канцлерлікті  Роберт Хабек (жасылдар) жүзеге асырады. Үкіметтің құрамы жайлы толығырақ төмендегі кестеде көрсетілген. Кестеден үкімет құрамында канцлерді қоса алғанда 8 социал-демократ, вице-канцлерді қосқанда 5 жасылдар және 4 еркін демократтар бар екенін көреміз. АЭС-ке қарсылардың басым көпшілігі жасылдар партиясының өкілдері. 

Өткен ғасырдың 90 жылдарынан бері социал-демократтар мен жасылдар альянсы әрекет етуде. Жасылдар бір мезетте мұндай саяси ықпалға жетпеді. Олардың басты қолдаушылары атом энергетикасына қарсы әлеуметтік топтар 1960-70 жылдары пайда болды. 1986 жылғы Чернобыльдегі жарылыстан кейін жасылдар саяси күшке айнала бастады. Сөйтіп 90 жылдары социал-демократтармен альянс құрып, АЭС-н бас тарту идеясын ұсынған болатын. Алайда билеуші партиялар мен АЭС инвесорторлары арасында текетірес болып, оларды жабу ұзаққа созылды. Дегенмен арада компромисс болып, станцияларды біртіндеп жабу туралы тоқтамға келді. Бірақ бұл Германияның атом энергетикасынан түбегейлі бас тартты деген сөз емес. Сондай-ақ АЭС-нан бас тарту жалпыұлттық пікір деп те айта алмаймыз. Болашақта Германия АЭС-ке қайта оралуы мүмкін. 

Пердехан ШӘМШИЕВ,  сарапшы

Қазақстанда отбасылық тұрмыстық зорлық-зомбылық туралы заң күшіне енді

Президент Қасым-Жомарат Тоқаевтың балалар мен әйелдерге озбырлық  көрсетуге қатысты жазаны қатаңдату туралы қол қойған заңы ағымдағы жылдың 16-маусымынан бастап күшіне енді.  Құжатқа мемлекет басшысы 15-сәуірде қол қойған. Бұл өз кезегінде қоғамда қызу талқыға түсіп, әлі күнге дейін шуы басылмай келе  жатқан даулы мәселе.

Әйелдер мен балаларға зорлық-зомбылық көрсетуші жуан жұдырықтылардың жазасын қатаңдату туралы Заң күшіне енді, алдағы уақытта не өзгереді? Ендігі жерде нәзік жандылардың қауіпсіздігіне кепілдік бола ма? Мемлекеттің кез келген отбасының тірлігіне араласып, балалардың тәрбиесіне араласуға, тіпті қорлық көрген балаларды ата-аналарынан айырып алуға құқығы бар ма? Жаңа Заң еліміздегі зорлық-зомбылыққа  душар болушы нәзік жандылардың қатарын азайта ала ма? 

«Салтанат заңы»

Елімізде әр жылдары отбасында зорлық-зомбылық көретін нәзік жандылардың қатары көбеймесе, азайған емес. Оларды қорғауды көздеген Заң жобасы бес жыл бұрын әзірленгенімен, осы уақытқа дейін өз күшіне енбей келген. Аталған Заң жобасы парламент ғимаратына екі рет «бас сұғып», бес жыл бойы талқыланып, ағымдағы жылдың 15-сәуірінде экс-министр Қуандық Бишімбаев өзінің азаматтық некедегі әйелі Салтанат Нүкенованы қатыгездікпен өлтіргеннен кейінгі атышулы сот процесінен соң қабылданды. Сондықтан бұл құжат халық арасында  «Салтанат заңы» деп аталып кетті.

Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың отбасылық зорлық-зомбылыққа қарсы қол қойған Заңы шын мәнінде ұзақ уақыт талқыға түскен құжат. 2020 жылы ол Парламенттің төменгі палатасында болып, депутаттардың қарауына ұсынылған. Алайда, 2021 жылы оны  жақтаушылар мен  қарсыластарының  арасындағы қызу пікірталас шиеленісінен  соң заң жобасы Мәжілістен кері қайтарылды.

Заңды жақтаушылар мен қарсыластар

Осыдан кейін бірнеше жыл бойы аталған, заңды қабылдау тұрғысындағы мәселе БАҚ беттерінде арагідік қылаң беріп отырды. Бірақ екі жақтың текетіресі толастаған жоқ, әркім өз  ұстанымдарын дәлелдеп бақты.

Мәселен, заңның қабылдануын жақтаушылар отбасындағы зорлық-зомбылыққа қатысты қылмыстық кодекстің бірқатар баптарын мысалға алып, көптеген әйелдер мен балалардың отбасындағы озбырлық салдарынан жапа шегіп, қорғансыздықтың күйін кешіп отырғандарын алға тартуда.  Олардың бұл орайдағы  негізгі «көзірі» - статистика болатын.

Мәселен, 2022 жылы сол кездері Мәжіліс депутаты болған, бүгінде Қазақстандағы балалардың құқығы бойынша уәкілетті өкілі Динара Зәкиева төмендегідей мәліметтерді алға тартқан еді: 2021 жылы отбасылық озбырлық бойынша 1022 қылмыстық іс тіркеліп, 53 мың әкімшілік құқық бұзушылық орын алған.  2023 жылдың маусым айында Мемлекет басшысы Қ.К.Тоқаевтың өзі отбасылық-тұрмыстық саладағы озбырлық  деңгейінің артып отырғандығын ерекше атап өткен-ді.

«Кейінгі екі жарым жылдың бедерінде «үй агрессорлары» тарапынан 300-дей өлім оқиғасы орын алды. Денеге ауыр жарақат салудың 878, денсаулыққа орташа зиян келтірудің 808 оқиғасы тіркелді. 37 мың азамат әкімшілік жауапкершілікке тартылды», - деді ол  өзінің бір сөзінде.

Ал заңды қабылдауға қарсылық білдірушілер (арасында «Қазақстан ата-аналарының одағы» қоғамдық бірлестігінің өкілдері бар) мен бірқатар заңгерлер өз дәлелдерін  ұсынып бақты.

Қарсы жақтың пікірлерінше, бұл құжатта  заңдылық тұрғысынан алғанда бірқатар кемшіліктер мен шикіліктер бар секілді. Мәселен, тұрмыстары жақсы отбасылардың өзінен  әкесі құйрықтан бір тартқаны үшін, оларға түрлі міндеттерді жүктегені үшін-   (психологиялық қысым), тіпті қалталарында азын-аулақ шығындарға жұмсалатын қаржының  жетіспеушілігі үшін - (экономикалық қысым) баланы бірден айырып  алуға бола ма? Бұлардың пайымдары осындай.

Жұртшылық арасында аталған заң қаншалықты қажет деген сауалға әлі күнге дейін дау-дамай орын алуда. Бұл ретте оны жақтаушылар мен қарсыластар тарапынан түрлі аргументтер айтылды, әлі де айтылуда. Жоғарғы жақтағы мемлекеттік саладағы  лауазымды шенеуніктер қазақстандықтардың отбасылық өмірлеріне ешкім араласпайды, балаларын да тартып алуға ниеттерінің жоқ екендігін түсіндіріп бағуда.

Ата-ана қандай жағдайда ата-ана құқығынан айырылады?

 «Бүгінгі қолданыстағы «Неке және отбасы туралы» заңда отбасында қылмыстық  құқық бұзушылық байқалғанда ата-ана құқығынан айыру туралы норма бар. Бірақ біз жаппай бәрін бірдей ата-ана құқығынан айырудың мәнісін көрмей отырмыз. Мұндай жағдай ел тарихында болған емес. Жуырда ғана Президентіміз қол қойған аталған заң күшіне енген соң да бәрі бірдей  жаппай ата-ана құқығынан айрылады  деуге негіз жоқ. Бұл менің жеке пікірім», -  деген ойын білдіріпті Сенат спикері Мәулен Әшімбаев. 

Сенат спикері жаңа заңда биліктің қазақстандықтардың балаларын тартып алатын норманың қарастырылмағандығын да айтып өтті.

«Бұл дұрыс түсінік емес, біз көпшілікке, қоғамға аталған заңның ата-аналық құқықтан айыруға бағытталмағандығын түсіндіруге тиіспіз. Ол тек әйелдерді қорғауға, нәзік жандылардың құқығы мен қауіпсіздігін сақтауға арналған», - дейді Мәулен Әшімбаев. Спикердің бұл пікіріне Қазақстанның  адам құқығы жөніндегі  уәкілетті  өкілі Артур Ластаев та қолдау білдіруде.

Жағдай жақсарса игі еді...

Баланың бағын тайдырып, әйелдің сағын сындыратын осындай келеңсіз жайттар айрандай ұйып отырған бүтіндей бір отбасының тағдырын тас-талқан етіп, көп жандарды азап пен  тәлкекке салады. Құзырлы орган өкілдері тұрмыстық зорлық-зомбылық ішімдік, мүлікті бөлісе алмау, қызғаныш сынды себептерге байланысты өрбитіндігін алға тартады. Сонымен қатар, ерлі-зайыптылар арасындағы кикілжіңнің үшінші жақтың от тастап отыруынан да ушыға түсетіндігі анықталған. Соңында отбасындағы ауыр моральдік-психологиялық, физикалық, экономикалық және сексуалдық озбырлықтардан зардап шегетін нәзік жандылар мен балалар екен.

БҰҰ-ы Қазақстанда жыл сайын 500-дей әйел ұрып-соғу мен зорлық-зомбылықтың құрбаны болатындығын анықтапты. Бұл тарапта арнайы зерттеу жұмысы да жүргізілген. Сараптама нәтижесі көрсеткендей, ауыр қылмыстардың 30-40 пайызы «отбасы, ошақ қасында» орын алады. Мұны  аталған халықаралық ұйымның өкілдері  растап  отыр.  

Қоғамдық сана өзгермейінше, зорлық-зомбылық азаймайды

 Нақты айтсақ, мейлі әйел, мейлі ер азамат немесе бала болсын, адам құқықтарының аяққа тапталмауы аса маңызды. Қысым көрген, таяқ жеген, қорлық көрген нәзік жандылар  мен балалардың мәселесі үйдегі зорлық-зомбылық тоқтағанда ғана шешіледі. Ол үшін қоғамдық сана өзгеруі керек. Азаматтардың таным-түсінігіне қозғау салу қажет. Олардың отбасына, жарына және балаларына деген махаббаттарын сөзбен ғана емес күнделікті өмірде өздерінің іс-әректтерімен, қамқорлықтарымен дәлелдеп өмір сүруге қалыптастыру қажет. Отбасының тірегі, отағасы өздері екенін үлкен жауапкершілікпен сезіндіру керек.  Осыған орай Қазақстанда отбасы институтының беделін арттыру бағытында жүйелі жұмыстар жүргізілуде. Бұл жұмыстар алдағы уақытта өз нәтижесін берері анық. Ал жаңа заң әйелдер мен балалардың құқығын қорғай ала ма? Көп көкейіндегі түйткілді сауал осы...

Еуразиялық интеграция институтының талдамалық тобы Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың 4-5 қарашада Францияға жасаған мемлекеттік сапарына қатысты талдау жасады. Ulys оқырмандарға талдаудың толық мәтінін жариялайды.

 ****

Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың Францияға мемлекеттік сапары ұзақ мерзімді екіжақты ынтымақтастықты дамыту үшін жаңа іргелі негіз қалыптастырды. Екі мемлекеттің көшбасшылары арасындағы қол жеткізілген уағдаластықтар біздің теңгерімді көпвекторлы дипломатиямыздың еуропалық құрамдас бөлігін нығайтады, елге қосымша күшті инвестициялардың келуін қамтамасыз етеді және әлеуметтік-экономикалық әлеуетті арттырады. Сапар нәтижелеріне сүйене отырып, еларалық қатынастардың орнықты дамуы үшін кемінде бес негізгі трендті бөліп көрсетуге болады.

Бірінші тренд – екі президенттің өзара сенімін тереңдету және дипломатиялық қатынастардың тарихи өсуіне ұмтылу.

Президент Қ. К. Тоқаевтың 2023 жылы Эмманюэль Макронның Қазақстанға жасаған сапарынан кейінгі Францияға сапары екі ел арасындағы нығайып келе жатқан стратегиялық әріптестіктің символына айналды және дипломатиялық өзара түсіністіктің шыңына баса назар аударды. Кездесулердің дәйектілігі және көшбасшылар арасындағы жеке сенімнің көрсетілуі Қазақстан мен Францияның өзекті мәселелерге ортақ мүдделер мен көзқарастарды іздеуге деген ұмтылысын көрсетеді.

Э. Макронның Мемлекет басшысына көрсеткен кең пейілді және оң қабылдауы Қазақстанның халықаралық аренадағы позициясын нығайту үшін, сондай-ақ бейбітшілік пен тұрақтылыққа ұмтылуды қоса алғанда, БҰҰ жарғысында бекітілген қағидаттарға бірлескен міндеттемені көрсету үшін маңызды. Қ. К. Тоқаев халықаралық беделге ие дипломатиялық бэкграундқа ие тәжірибелі саясаткер ретінде Франциямен байланыстарды кеңейтуді Қазақстанды Орталық Азиядағы Еуропаның негізгі серіктесі ретінде бекіту мүмкіндігін қарастырады. Э. Макрон, өз кезегінде, Еуропалық Одақтан тыс тұрақты және сенімді одақтастарды іздейді, ал біздің аймақ өзінің экономикалық әлеуеті мен стратегиялық жағдайымен Францияға жаңа ауқымды мүмкіндіктер ұсынады.

Көшбасшылар арасындағы сенім бұл динамиканы күшейтеді. Бірлескен бейресми іс-шаралар (француз Президентіне сыйға тартылған қазақтың тазы тұқымының иттерімен серуендеу, үстел теннисі ойыны) Қ. К. Тоқаев пен Э. Макронның экономикалық және дипломатиялық қатынастарға қызығушылық танытып қана қоймай, жеке өзара түсіністік орнатуға ұмтылатындығын көрсетті. Сонымен қатар, мұндай сәттер жеке сенімге негізделген ынтымақтастық үшін берік негіз жасайды, бұл әсіресе қазіргі саясатта маңызды.

Кездесу қорытындысы бойынша Президент Қ. К. Тоқаев өзінің мемлекеттік сапарының мазмұны мен қабылдау жылулығынан терең әсер алғанын мәлімдегені – Мемлекет басшысы саяси контексте жеке эмоцияларын ашық білдіретін сирек жағдай. Өз кезегінде, Париж еуропалық әлемнің көшбасшысы және дәстүрлі батыс құндылықтарының сақтаушысы болып қала отырып, келіссөздердің тиімділігін жоғары бағалады және Астанада жаһандық бітімгершілік бастамаларды ілгерілетуде сенімді пікірлес адам ретінде көреді.

Осылайша, мемлекеттік сапарлармен алмасу жаңа экономикалық және саяси бастамаларға жол ашып қана қоймай, көшбасшылардың жеке байланыстары шешуші рөл атқаратын елдеріміз арасындағы болашақ стратегиялық қатынастардың негізін қалады. Бұл дәстүр жоғары ықтималдықпен жалғасады: Президент Қ. К. Тоқаев Э. Макронды келесі 2025 жылы мемлекеттік сапармен Қазақстанға келуге тағы да шақырды.

Екінші тренд – Қазақстан экономикасына болашақ француз инвестицияларының перспективасын айтарлықтай арттыру.

Бүгінгі таңда Франция Қазақстанға салынған көлемі 19,5 млрд долларды құрайтын инвестор елдер тізімінде алтыншы орында тұр. Қазақстандық көшбасшы мен негізгі француз бизнес-ойыншыларының қатысуымен инвестициялық дөңгелек үстел инвестициялардың негізгі бағыттарын анықтауға мүмкіндік берді. Мәселен, сирек жер металдары, атом энергетикасы, мұнай өндіру және мұнай өңдеу, су ресурстары мен жылумен жабдықтауды басқару, агроөнеркәсіп, цифрландырудың медициналық технологиялары салалары неғұрлым прогрессивті болып табылады. Мұнда екі тарап жаңа АЭС салу жөніндегі халықаралық консорциумды қоса алғанда, француз компанияларының қазақстандық атом энергетикасын дамытуға қатысуына ерекше назар аударды.

Сонымен қатар, Қазақстан қорында құны 46 трлн доллардан асатын бес мыңнан астам барланбаған кен орындары бар ірі инвесторларға белсенді қызығушылық танытатыны белгілі. Бүгінде Қазақстан Еуропалық Одақ экономикасы үшін өмірлік маңызы бар 34 шикізаттың 19-ын өндіріп жатыр.

Бұл факторлар өзара іс-қимылдың жинақталған тәжірибесін және қолданыстағы тетіктерді ескере отырып, бүгінде Қазақстанда 200-ден астам адам тұратын француз капиталы бар компаниялар үшін кең мүмкіндіктер ашады. Жоғары деңгейде, оның ішінде бизнес өкілдерімен өткізілген кездесулердің нәтижелілігі Қазақстандағы, әсіресе өнеркәсіптік сегменттегі француз компаниялары мен технологиялары санының өсуін болжауға мүмкіндік береді.

Үшінші тренд – сауда-экономикалық әлеуетті және экспорттық тауар желісін кеңейту.

Қазіргі уақытта Қазақстан мен Францияның сауда-экономикалық ынтымақтастығы Еуропа мен Орталық Азияның өңіраралық қатынастары саласында оң үрдістер орнатуда, сондай-ақ осы өңірлер мемлекеттерінің белсенді саяси диалогын қолдау үшін тұрақты негіз болып табылады.

2023 жылы Қазақстан мен Францияның сауда айналымы 2022 жылға қарағанда 14,7% өсіммен 4,2 млрд долларды (экспорт – 2,9 млрд, импорт – 1,3 млрд) құрады. Ал биылғы жылы былтырғы көрсеткішке 9 айдың ішінде қол жеткізілді, бұл елдер арасындағы сауда қатынастарын нығайтудың прогрессивті тенденциясын анықтауға мүмкіндік береді.

Қазақстан-француз саудасының көлемі Францияның Орталық Азиямен сауда қатынастарының 80%-ын құрайтынын атап кеткен жөн, бұл Қазақстанды Францияның өңірдегі негізгі сауда серіктесі ретінде анықтайды.

Францияға қажетті мұнай мен уранды жеткізе отырып, Қазақстан оның энергетикалық қауіпсіздігін нығайтуға ықпал етеді және осыған байланысты біздің еліміз сенімді әріптес беделіне ие болды. Сонымен қатар, Франция Қазақстанға сапалы машина жасау өнімін жеткізуші ретінде қажет, ол оған деген қажеттілікті жабып қана қоймай, қазақстандық индустрияның технологиялық жабдықталуын арттырады.

Францияға сапары барысында Қазақстан Президенті Қ. К. Тоқаев сауда-экономикалық ынтымақтастықтың жаңа дәуірінің триггерлері болатын француз бизнесінің «капитандарымен» кездесуде екі елдің экономикалық өзара іс-қимылының перспективалық бағыттарын белгіледі. Бұл жаңа буындағы үнемді электровоздар өндірісі, жел энергетикасы, су ресурстары мен жылумен жабдықтауды басқару, көлік бағыттарын жаңғырту, агроөнеркәсіптік кешенді, IT-технологиялар саласын дамыту.

Жалпы, Қазақстан мен Францияның дамыған және тұрақты сауда-экономикалық қатынастары екі ел үшін де өмірлік қажеттілік болып табылады, бұл олардың ұзақ мерзімді перспективада нығаюы мен дамуының кепілі болып табылады.

Төртінші тренд – білім беру векторын кезең-кезеңімен жеделдету.

Президент Қ. К. Тоқаевтың Елисей сарайындағы француз көшбасшысы Э. Макронмен келіссөздері білім беру саласындағы ынтымақтастықты жаңа кезеңге шығарды.

Францияның жоғары білім беру жүйесі әлемдік рейтингтерде жетекші орынға ие екенін атап өткен жөн. Бүгінгі таңда 34 француз университеті QS World University Rankings халықаралық рейтингінің қатарына кіреді. Француз ғылыми мектептері дәстүрлі түрде математика, физика, химия және инженерия сияқты салаларда заң шығарушы болып табылады. Ел Нобель сыйлығының лауреаттарының саны бойынша әлемде төртінші орында тұрғанын атап өту жеткілікті.

Парижде қол қойылған уағдаластықтар Қазақстанда Абай атындағы ҚазҰПУ базасында Лотарингия университетінің филиалын ашуды, «Люмьер» университеттік орталығын құруды, сондай-ақ Астана мен Алматыда қазақ-француз мектептерін салуды көздейді. Бізді жоғары еуропалық білім беру стандарттарының қазақстандық академиялық ортаға одан әрі интеграциялануы күтеді. Бұл жобалар қазақстандық-француздық білім беру серіктестігінің тиімділігін көрсетеді және жаңа келісімдер қолданыстағы білім беру байланыстарын органикалық түрде дамытады.

Білім беру саласында Франциямен ынтымақтастықты кеңейту қазақстандық білім беру жүйесі үшін бірқатар маңызды артықшылықтарға ие. Бұл оқытудың озық әдістемелеріне және ғылыми әзірлемелерге қол жеткізу, еуропалық білім беру кеңістігімен жақындасу, халықаралық еңбек нарығында отандық мамандардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру, ғылыми-зерттеу әлеуетін дамыту. Осылайша, қазақстан-француз білім беру ынтымақтастығының мемлекеттік деңгейге шығуы адами капиталды дамыту стратегиясын іске асырудағы және білім беру жүйемізді жаңғыртудағы маңызды қадам болып табылады.

Бесінші тренд – мәдени-гуманитарлық бағытты нығайту.

Президент Қ. К. Тоқаевтың Францияға сапары барысында мәдени-гуманитарлық байланыстарды нығайту бойынша айтарлықтай жұмыстар атқарылды. Әлемге әйгілі Гиме ұлттық азиялық өнер мұражайында «Қазақстан. Ұлы Дала қазынасы» көрмесінің ашылуы маңызды оқиғаға айналды.

1889 жылы негізі қаланған Гиме мұражайы Жапония, Қытай, Үндістан, Корея, Пәкістан және т. б. бірегей экспонаттарды қоса алғанда, шығыс елдерінің ең үлкен өнер коллекцияларының бірін ұсынады. Париждегі қазақстандық көрме еліміздің мәдени мұрасын тануға және оның дамуына оң әсер етеді. Осы тұрғыда Астанадағы француз тарапының өзара экспозицияларын болжауға болады, соның арқасында біздің азаматтар әлемдік өнердің аса құнды заттарымен танысуға мүмкіндік алады.

Мәдени-гуманитарлық ынтымақтастықты кеңейту жөніндегі басқа да негізгі бастамаларға Ә.Марғұлан атындағы археология институты мен Ұлттық алдын алу археологиялық зерттеулер институты (INRAP) арасындағы археология саласындағы ынтымақтастық туралы келісім хаттамасына қол қою жатады. Бұл құжатты екі тараптың білім мен мәдени құндылықтармен алмасуды тереңдетуге бағытталған қосымша байланыс нүктелерін іздеуге деген міндеттемесінің мысалы ретінде қарастыруға болады.

Осылайша, өзара іс-қимылдың жаңа аспектілері Қазақстан мен Франция арасындағы қарым-қатынастардың ұзақ мерзімді негізде жалпы дамуын ынталандырады. Нақты нәтижелерге қол жеткізу үшін жоғары деңгейде сенімгерлік қатынастар құру, ірі инвестициялар тарту, сауда қатынастарының өсуі және тұрақты гуманитарлық ынтымақтастықты нығайту негіз болады.