قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەمەر-مينيسترى ولجاس بەكتەنوۆ الەمدەگى ءىرى مۇناي-حيميا كومپانيالارىنىڭ باسشىلارى – جۇڭگو مۇناي-حيميا كورپوراسياسىنىڭ (SINOPEC) پرەزيدەنتى دجاو دونگپەن جانە «سيبۋر» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگىنىڭ باسقارما ءتوراعاسى ميحايل كاريسالوۆپەن كەزدەستى. بۇل تۋرالى ۇكىمەتتىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى حابارلايدى.
باستى ماسەلە – قۋاتتىلىعى جىلىنا 1،25 ملن توننانى، ال جالپى قۇنى شامامەن $7،7 ملرد-تى قۇرايتىن الەمدىك قۋاتتاردىڭ 1%-نا تەڭ پوليەتيلەن ءوندىرۋ بويىنشا العاشقى ينتەگراسيالانعان گاز-حيميا كەشەنىن بىرلەسىپ سالۋ.
كەزدەسۋ بارىسىندا Sinopecء-تىڭ جوبا قاتىسۋشىلارىنىڭ قۇرامىنا كىرۋىن رەسمي تۇردە اياقتايتىن ءۇشجاقتى حاتتاماعا قول قويىلدى. وسىلايشا، زاۋىت يەلەرىنىڭ قۇرىلىمى كەلەسىدەي: قازمۇنايگاز – 40%، SINOPEC – 30%، سيبۋر – 30%.
ۇكىمەت باسشىسى جوعارى دەڭگەيدە ءونىم وڭدەۋگە باعىتتالعان جوبانىڭ ماڭىزدىلىعىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى.
ماسەلەن، «پوليەتيلەن» جوباسىن شيكىزاتپەن (ەتانمەن) قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن تەڭىز كەن ورنىندا گاز ءبولۋ كەشەنى (گبك) سالىنادى. گبك قۋاتتىلىعى جىلىنا 9،1 ملرد م3 قۇرعاق گاز وڭدەپ، ونىڭ ىشىندە جىلىنا 1،6 ملن توننا ەتان ءوندىرۋ كوزدەلىپ وتىر. ەتان ماگيسترالدىق قۇبىر ارقىلى تەڭىزدەن «كاراباتان» الاڭىنا («ۇيمت» اەا اۋماعى، اتىراۋ وبلىسى) دەيىن جىبەرىلەتىن بولادى، وندا پوليەتيلەن ءوندىرۋ زاۋىتى جۇمىس ىستەيتىن بولادى.
امەريكالىق ليسەنزيالانعان Chevron Phillips جانە Univation تەحنولوگيالارىن قولدانا وتىرىپ، 22-گە جۋىق پوليەتيلەن ماركاسىن شىعارۋ جوسپارلانىپ وتىر، ونىڭ 40%-ى - پرەميۋم كلاسس. ونەركاسىپتىك جانە تۇرمىستىق ماقساتتاعى قولدانۋدىڭ كەڭ اۋقىمى پوليەتيلەندى الەمدە ەڭ كوپ سۇرانىسقا يە پوليمەرگە اينالدىرادى.
بۇگىنگى تاڭدا پوليەتيلەن مەديسينا، پروتەزدەۋ، قورعانىس، تاماق ونەركاسىبى، قۇرىلىس، عارىش يندۋسترياسى جانە باسقا دا سالالاردا قولدانىلادى. پوليمەر تاۋارلاردىڭ كەڭ جەلىسىن وندىرۋدە: پلاستيكالىق توزۋعا ءتوزىمدى قۇبىرلاردان، قۇرىلىس ماتەريالدارىنان، دارى-دارمەكتەردەن، شپريستەر، پروتەزدەردەن باستاپ، عارىشكەرلەرگە ارنالعان ساۋىت-سايماندار مەن كيىمدەرگە، اۆتوموبيل بولشەكتەرىنە دەيىن قولدانىلادى. ماقساتتى نارىقتارعا قازاقستان، تمد ەلدەرى، جۇڭگو، تۇركيا جانە ەۋروپا ەلدەرى كىرەدى. بۇل رەتتە ىشكى تۇتىنۋ ءۇشىن وتكىزۋ باعاسى يمپورتتىق باعادان تومەن بولادى.
«مەملەكەت باسشىسى مۇناي-گاز سالاسىن دامىتۋدىڭ نەگىزگى باعىتتارىنىڭ ءبىرى رەتىندە كومىرسۋتەكتەردى تەرەڭ وڭدەۋدى بەلگىلەدى. ەكونوميكامىز ءۇشىن باسىمدىق – جوعارى دەڭگەيدە وڭدەۋ ءوندىرىسى – ەكسپورتقا باعدارلانعان تەحنولوگيالىق تىزبەكتە قوسىلعان قۇننىڭ جىلدام وسۋىمەن ءونىم شىعارۋ. باستاپقى شيكىزات – ەتان مەن ءۇشىنشى ساتىداعى قايتا وڭدەلگەن ءونىم – پوليەتيلەن اراسىنداعى قوسىلعان قۇن 20 ەسەگە، تونناسىنا $80-90-نان $1600-1800-عا دەيىن ارتادى. «پوليەتيلەن» جوباسى وڭدەۋ ونەركاسىبىنىڭ دە، جالپى ەل ەكونوميكاسىنىڭ دا دامۋىنا ەلەۋلى سەرپىن بەرەتىنى ءسوزسىز. ساراپشىلاردىڭ ەسەپتەۋلەرى بويىنشا، جوبانى ىسكە اسىرۋدان 2030 جىلعا قاراي ەلدىڭ جىو-گە قوساتىن ۇلەسى شامامەن 1،2%-عا باعالانادى»، — دەپ اتاپ ءوتتى ولجاس بەكتەنوۆ.
زاۋىت قۇرىلىسىن 2029 جىلعا دەيىن اياقتاۋ جوسپارلانۋدا. قۇرىلىس كەزەڭىندە 8 مىڭنان استام، پايدالانۋ كەزەڭىندە 850-گە جۋىق جۇمىس ورنى اشىلادى.
اتالعان جوبا ۇكىمەتتىڭ قولداۋىمەن جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانى اتاپ ءوتىلدى. زاۋىت ءتيىستى ينفراقۇرىلىممەن جانە ارنايى سالىق رەجيمىمەن قامتاماسىز ەتىلە وتىرىپ، ارنايى ەكونوميكالىق ايماق اۋماعىندا سالىناتىن بولادى. وسىعان بايلانىستى پرەمەر-مينيستر جوباعا قاتىسۋشىلاردىڭ نازارىن جەرگىلىكتى الەۋەتتى بارىنشا پايدالانۋ قاجەتتىگىنە اۋداردى.
«ءبىز مەملەكەت تاراپىنان ەل ەكونوميكاسى ءۇشىن ماڭىزدى جوبالاردى ىسكە اسىرۋدا جان-جاقتى قولداۋ كورسەتەمىز. سونىمەن قاتار سىزدەر جەرگىلىكتى قامتۋ ۇلەسىن ارتتىرادى دەپ كۇتەمىز . ول ءۇشىن وتاندىق وندىرۋشىلەردەن مىندەتتى تۇردە ساتىپ الىناتىن تاۋارلار مەن جابدىقتاردىڭ ءتىزىمىن انىقتاۋ قاجەت. ءبىز قازاقستاندىق مامانداردى وقىتۋعا جانە قۇزىرەتتەر بەرۋگە ەرەكشە كوڭىل ءبولۋىمىز كەرەك. ءبىز ءۇشىن جەرگىلىكتى كادرلاردى، ونىڭ ىشىندە جوباداعى باسشىلىق لاۋازىمدارعا بارىنشا تارتۋ ماڭىزدى. ءبىز باسقا بىرلەسكەن جوبالاردى ىسكە اسىرۋ كەزىندە دە وسىنداي تاسىلدەر كۇتەمىز»، — دەپ اتاپ ءوتتى پرەمەر-مينيستر.
سونىمەن، «پوليەتيلەن» زاۋىتىنان بولەك گاز ءبولۋ كەشەنى مەن ماگيسترالدىق قۇبىر سالۋ جوسپارلانعان.
