تالدىقورعان – ءبىر قاراعاندا تىنىش، سابىرى باسىم، جەتىسۋ ەمەس، جەتى سۋ اتىمەن تامىرلاسىپ جاتقان سالماقتى شاھار.
بۇل قالاعا سىرت كوزبەن قاراعاندا ءبارى مامىراجاي كورىنۋى مۇمكىن. ءبىراق تۇرعىن ءۇي ساياساتى دەگەن – كوزگە كورىنبەيتىن، تىنىسى تەرەڭ تىرشىلىك. ءبىر شاعىناۋداندا كران داۋىسى ەستىلسە، ءبىر كوشەدە پاتەر كىلتىن العان وتباسى قۋانىپ جاتادى. بىرەۋ جاڭا ۇيگە كوشىپ، جاڭا ءومىر باستايدى، بىرەۋ ءالى دە كەزەگىنىڭ جىلجۋىن توسىپ وتىر.
پاتەر كىلتى – كەز كەلگەن وتباسى ءۇشىن جاڭا ءۇمىتتىڭ سيمۆولى. ال ساياسات كىلتى – سول ءۇمىتتىڭ قانشالىق ورنايتىنىن، قانشالىق ۇزاققا سوزىلاتىنىن انىقتايتىن مەحانيزم. سوندىقتان تالدىقورعاننىڭ تۇرعىن ءۇي ساياساتىنا ءۇڭىلۋ – ءبىر قالانىڭ الەۋمەتتىك رەنتگەنىنە قاراۋمەن بىردەي.
جاڭا پاتەر – جاڭا تىنىس: 1283 وتباسىنىڭ ءومىرى وزگەرگەن جىل
2025 جىلى تالدىقورعاندا 1283 وتباسى جاڭا پاتەرگە قول جەتكىزدى. بۇل – قاعازداعى قۇر سان ەمەس. بۇل – مىڭنان اسا شاڭىراقتىڭ تاعدىرى وزگەردى دەگەن ءسوز. سول وتباسىعا جاڭا شاڭىراقپەن بىرگە جاڭا تىنىس، جاڭا جوسپار، جاڭا قورعان بەرىلدى.
جىل سوڭىنا دەيىن 1448 وتباسى باسپانالى بولادى دەگەن جوسپار بار. بۇل – ادەتتەگى ەسەپتىك كورسەتكىش ەمەس. بۇل – تۇرعىن ءۇي كەزەگىندەگى جۇزدەگەن وتباسىنىڭ ومىرىندە «قاشان؟» دەپ باستالاتىن سۇراقتىڭ «ەندى» دەگەن جاۋاپقا اينالۋى.
جالعا بەرىلەتىن تۇرعىن ۇيلەر، جاستارعا ارنالعان جەڭىلدەتىلگەن باعدارلامالار، الەۋمەتتىك ساناتقا باسىمدىق بەرۋ – بارلىعى قالاداعى تۇرعىن ءۇي ساياساتىنىڭ نەگىزگى تىرەكتەرىنە اينالعان.
ءبىراق تۇرعىندار بۇل جۇيەگە قاراپ، بىر-بىرىنەن سۇرايدى:
— «ۇيلەر سالىنىپ جاتىر، ال كەزەك شە؟»
— «جىلجىدى ما؟»
— «مەنىڭ كەزەگىمنىڭ تاعدىرى نە بولدى؟»
جاڭا ءۇيدىڭ ەسكى جارىعى: قۇرىلىس ساپاسى قاي دەڭگەيدە؟
تالدىقورعاندا بەرىلگەن كەيبىر جاڭا ۇيلەردەن انىقتالعان اقاۋلار – قوعامنىڭ تالقىسىنا ءجيى ءتۇستى. جاڭادان سالىنعان ءۇيدىڭ قابىرعاسى جارىلۋى نەمەسە ەسىك-تەرەزەسىنىڭ دۇرىس وتىرماۋى – ءبىر پاتەردىڭ عانا ماسەلەسى ەمەس. بۇل – جۇيەلىك قاتەلىك.
نەگىزگى سۇراقتار:
— ءۇيدى قابىلداۋدىڭ ناقتى مەحانيزمى بار ما؟
— قۇرىلىس ساپاسىن كىم باقىلايدى؟
— اقاۋ شىقسا، جاۋاپكەرشىلىكتى كىم ارقالايدى؟
— تۇرعىننىڭ قۇقىعى قالاي قورعالادى؟
بۇل سۇراقتاردىڭ جاۋابى – قۇرىلىستىڭ عانا ەمەس، ساياساتتىڭ دا ابىرويىنا تىكەلەي قاتىستى. ەگەر ءۇي ساپاسىز بولسا، كىلتتىڭ دە قۇنى تومەندەيدى. ال تومەندەيتىن – ادامداردىڭ سەنىمى.
15 مىڭ كىسى – 15 مىڭ تاعدىر: كەزەك نە دەپ تۇر؟
ءقازىر تالدىقورعاندا تۇرعىن ءۇي كەزەگىندە 15 مىڭنان اسا ادام تۇر. بۇل – ءبىر اۋداننىڭ حالقىنا تەڭ سوما. ءار ادامنىڭ ارتىندا – ءوز تاريحى، ءوز ماسەلەسى، ءوز ءۇمىتى بار.
كەزەك جىلجىسا – سەنىم ارتادى.
كەزەك جىلجىماسا – رەنىش كوبەيەدى.
قالا تۇرعىندارىنىڭ ەڭ ءجيى ايتاتىن ءوتىنىشى – اشىقتىق:
— كەزەك قالاي جۇرەدى؟
— قانداي ساناتتار باسىمدىققا يە؟
— پاتەر ءبولۋ پروسەسى قانشالىقتى ءادىل؟
تۇرعىن ءۇي كەزەگى – بۇل تەك ءتىزىم ەمەس. بۇل – الەۋمەتتىك ادىلەتتىلىكتىڭ بار-جوعىن كورسەتەتىن لاكمۋس قاعازى.
جاڭا ءۇي سالۋ – قالانىڭ جارتى جۇمىسى عانا
تالدىقورعانداعى جاڭا ۇيلەردىڭ ارتىندا ۇلكەن ينجەنەرلىك جۇكتەمە تۇر:
– جىلۋ جۇيەسى،
– سۋ ينفراقۇرىلىمى،
– ەلەكتر قۋاتى،
– جولدار،
– قوعامدىق نىساندار.
جاڭا شاعىناۋدان سالۋ – تەك ءۇي سالۋمەن بىتپەيدى. ءبىر ءۇي – ءبىر وتباسىنىڭ تىنىسى. ءبىر اۋدان – تۇتاس قالانىڭ تامىرى. ەگەر سول تامىر تولىق تارتىلماسا، جاڭا ۇيلەر ەسكى ماسەلەلەردىڭ ورتاسىنا ءتۇسىپ قالۋى مۇمكىن.
بۇگىندە قالادا جاڭا قۇرىلىستاردىڭ قارقىنى مىقتى. ءبىراق ينفراقۇرىلىم دا ءدال سول قارقىنمەن ءجۇرۋى كەرەك. ايتپەسە، پاتەر كىلتى بەرىلگەنىمەن، تىنىش ءومىر كىلتى بەرىلمەي قالۋى ىقتيمال.
ارا تارتاتىن – اقپارات. قول ۇستاتاتىن – ساياسات
بيلىك سوڭعى جىلدارى تۇرعىن ءۇي ساپاسىن باقىلاۋ، مەردىگەر ۇيىمداردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن كۇشەيتۋ، ينجەنەرلىك جۇيەلەردى جاڭارتۋ باعىتىندا ناقتى قادامدار جاسادى. بۇل – دۇرىس باعىت.
ءبىراق تۇرعىننىڭ كوكەيىندەگى سۇراق بىرەۋ:
«بۇل وزگەرىس تۇراقتى بولا ما؟»
ساياساتتا ەڭ قيىن نارسە – ۋادە بەرۋ ەمەس.
ەڭ قيىن نارسە – سول ۋادەنى كۇندەلىكتى ومىردە سەزىندىرۋ.
ال تۇرعىن ءۇي – ۋادەنىڭ ەڭ تەز كورىنەتىن جانە ەڭ تەز جوعالاتىن جەرى.
قورىتىندى: تالدىقورعاننىڭ ءۇنى دە، ءۇيى دە كوتەرىلىپ كەلەدى
تالدىقورعان — توقىراپ تۇرعان قالا ەمەس. بۇل — وزگەرىپ جاتقان قالا. قيىندىقتارى بار، ءبىراق قوزعالىسى بار. ۇيلەر سالىنىپ جاتىر، كەزەك جىلجىپ جاتىر، ينفراقۇرىلىم دامىپ جاتىر، ساپانى باقىلاۋ كۇشەيىپ جاتىر.
بۇل — شىنايى پروگرەسس.
بۇل — كورىنبەيتىن، ءبىراق سەزىلەتىن قوزعالىس.
بۇل — تالدىقورعاننىڭ جاڭا داۋىرگە اياق باسۋى.
پاتەر كىلتى – وتباسىنىڭ قۇلپى.
ساياسات كىلتى – قوعامنىڭ قۇلپى.
ەكى قۇلىپتىڭ دا اشىلۋى – قالا دامۋىنىڭ باستى شارتى.
بۇگىن تالدىقورعان تۇرعىن ءۇي ساياساتىنىڭ سىن ساتىندە تۇر.
ەرتەڭ ول وسى ءساتتى مۇمكىندىككە اينالدىرا الۋى ابدەن مۇمكىن.
تالدىقورعاننىڭ ەرتەڭى بيىكتەي بەرەدى.
ۇيلەرى كوتەرىلەدى.
ءۇمىتى دە كۇشەيەدى.
