قىزىلوردا وبلىسى سىرىم اۋدانىندا ستۋدەنتتىك قۇرىلىس جاساعى جۇمىسىن باستادى. قازىرگى تاڭدا جىمپيتى، بۇلدىرتى، ولەڭتى جانە كوزدىعارا اۋىلدارىندا ءۇيى تاسقىنننان زارداپ شەككەن تۇرعىندار ءۇشىن 114 جاڭا باسپانا بوي كوتەرۋدە. قۇرىلىس جاساعىنداعى 50 ستۋدەنت جاز بويى قونىستويدى جاقىنداتۋعا ۇلەس قوسپاق. 

اۋىلداعى جۇمىسسىز جاستار ءۇشىن يگىلىكتى جوبانى ۇسىنعان - “اۋىل» حالىقتىق-دەموكراتيالىق پاتريوتتىق پارتياسى.  

بۇگىن جىمپيتىدا ەڭبەك ساربازدارىن سالتاناتتى قاتارعا قابىلداۋ شاراسى ءوتتى. شاراعا سىرىم اۋدانىنىڭ اكىمى جۇماگەلدى باتىرنيازوۆ، «اۋىل» پارتياسى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى قايرات ايتۋعانوۆ، باتىس قازاقستان وبلىسى قوعامدىق دامۋ باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى مەدكات قامبەتوۆ قاتىستى.

- “اۋىل” پارتياسىنىڭ جاڭا جوباسىنىڭ سىرىم اۋدانىندا باستاۋ العانىنا قۋانىشتىمىز. بۇل جوبا جاستاردى ەڭبەككە باۋلىپ، حالىقتىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن ىشتەن سەزىنىپ، وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىنىڭ ارتا تۇسۋىنە وڭىنان اسەر ەتەدى دەپ سەنەمىن. باسپاناسىز قالعان ازاماتتار جىلى ۇيالارىمەن تەزىرەك قاۋىشۋىنا تىلەكتەسپىز. حالقىمىزدىڭ ءار ازاماتى قولىنان كەلگەنشە وسى جولدا قىزمەت ەتسىن! - دەدى اۋدان اكىمى جۇماگەلدى باتىرنيازوۆ.

قۇرىلىس جاساعىنىڭ قارارىن كوماندير مەيرامبەك باتىرگەرەيەۆ تاپسىردى. بەلسەندى ستۋدەنت اسەت مىرزاعالييەۆ قاتارلاستارىن جاۋاپتى جۇمىس اتقارۋعا شاقىردى. 

ايتا كەتەيىك، “اۋىل” پارتياسىنىڭ جانىنداعى جاستار قاناتى توتەنشە جاعداي ۋاعىندا حالىقپەن بىرگە بولدى. 

- توتەنشە جاعداي جاريالانعان كۇننەن باستاپ وڭىرلىك پارتيا فيليالىنىڭ ۇجىمى جانە «اۋىل جاستارى» قاناتىنىڭ 70 - تەن استام ەرىكتىلەرى بوگەت جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە، اپات سالدارىن جويۋعا بارىنشا اتسالىستى. پارتيا تاراپىنان ەرىكتىلەر قۇرامى جاساقتالىپ، كەڭ كولەمدە گۋمانيتارلىق كومەك ۇيىمداستىرىلدى. ءبىزدىڭ جاستارىمىزدىڭ باستاماسىمەن وڭىرىمىزگە ەكى جۇك كولىگىمەن 25 توننادان استام گۋمانيتارلىق كومەك جەتكىزىلىپ، سۋ تاسقىنىنان زارداپ شەككەن تۇرعىندارعا تاراتىلدى. - دەيدى جاستار قاناتىنىڭ ءتوراعاسى داۋرەن راحىمبەك. 

جاس قۇرىلىسشىلار سالتاناتتى جيىننان كەيىن تىكە قۇرىلىس نىساندارىنا اتتانىپ، جۇمىس كۇنىن باستاپ تا كەتتى. سىرىم اۋدانىنىڭ اكىمى جۇماگەلدى جولدىباي ۇلى “اۋىل” پارتياسىنىڭ وكىلدەرىمەن بىرگە سالتاناتتى كىرپىش قالاۋعا قاتىستى. 

ءقازىر جاستار قوعامدىق پروسەستەرگە ارالاسپايدى دەگەن پىكىر ءجيى ايتىلادى. الەۋمەتتىك جەلىدە بەلسەندى، شىنايى ومىردە بەيجاي دەيدى. ءبىراق ءبىر ءسات ارتقا قاراساق، وتكەن عاسىرداعى قازاق جاستارىنىڭ بەينەسى – مۇلدە بولەك. ولار ۇرانمەن ەمەس، ىسپەن سويلەگەن. ولار ەركىندىك ءۇشىن كۇرەسكەن. ولار «جاس» دەگەن سوزگە جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەگەن.

XX عاسىردىڭ باسى. رەسەي يمپەرياسىنىڭ قىسپاعى، پاتشانىڭ جارلىعى، وتارلىق ەزگى. وسىنداي جاعدايدا قازاق جاستارىنىڭ العاشقى تولقىنى قالىپتاستى. 1905 جىلى قوياندى جارمەڭكەسىندە ايتىلعان الاش يدەياسى كەيىن جاستاردىڭ جۇرەگىندە جالىنعا اينالدى. 1910 جىلدارى ورىنبور، ۋفا، قازان قالالارىندا وقىپ جۇرگەن قازاق شاكىرتتەرى «جاس قازاق»، «جاس ازامات» سەكىلدى ۇيىمدارعا بىرىگىپ، ۇلتتىق سانا مەن ءتىلدى ساقتاۋ جولىندا كۇرەس جۇرگىزدى. ولار جازدى، اۋداردى، پىكىر تالاستىردى.

1917 جىلعى ريەۆوليۋسيادان كەيىن قازاق جاستارى ساياسات ساحناسىنا شىقتى. الاش قوزعالىسىنىڭ ىشىندە جاستار قاناتى بولدى. ءمىرجاقىپ، جۇسىپبەك، احمەتتىڭ قاسىندا جۇرگەندەر – جيىرمانىڭ ۇستىندەگى جىگىتتەر. ولار تەك گازەت شىعارعان جوق، اۆتونوميا جاريالاۋ، جەر-سۋ رەفورماسى، وقۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ سىندى ماسەلەلەردى كوتەردى. ياعني سول كەزدە-اق جاستار – قوعامنىڭ قوزعاۋشى كۇشى ەكەنىن دالەلدەدى.

1920–30 جىلدارى جاستار جاڭا جۇيەنىڭ – كەڭەستىك يدەولوگيانىڭ سورەسىندە ءجۇردى. بۇل – پارادوكس كەزەڭ. ءبىر جاعىنان – رەپرەسسيا، ءبىر جاعىنان – جاڭعىرۋ. سول داۋىردە «جاس قايرات»، «جاس الاش» ۇيىمدارى قۇرىلدى. جاستار كومسومولعا ءوتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى مەن ءوندىرىس ورىندارىندا بەلسەندىلىك تانىتتى. ءبىراق بۇل بەلسەندىلىك – ەركىندىك ەمەس، تاپسىرما اياسىندا جۇزەگە استى. الايدا سول ايادا ءجۇرىپ-اق ۇلتقا قىزمەت ەتكەن جاستار بولدى. ولاردىڭ كەيبىرى كەيىن اتىلىپ كەتتى، كەيبىرى ءۇنسىز قالدى، كەيبىرى بەيمالىم قالدى. ءبىراق ولاردىڭ جۇرەگىندە وت بولعانى انىق.

1941 جىل. سوعىس. بۇل – جاستاردىڭ ەرلىك جىلناماسى. قازاق جاستارى مايدانعا اتتاندى. ماسكەۋ تۇبىندەگى شايقاستا وققا قارسى شىن كەۋدەسىن توسقان باۋىرجان مومىش ۇلى 30-عا ەندى تولعان ەدى. اتاقتى مەرگەن ءاليا مولداعۇلوۆا – 18-دە، مانشۇك مامەتوۆا – 20-دا. ولار قاھارماندىقتى قالاممەن ەمەس، قارۋمەن جازدى. جاستاردىڭ بۇل بۋىنى وق پەن وتتىڭ اراسىندا ەلدى قورعادى. بۇل – ناعىز «مەن» ەمەس، «ەل» دەگەن ۇستانىم.

سوعىستان كەيىنگى جىلدارى جاستار ەلدى قالپىنا كەلتىرۋ ىسىندە بەلسەندى بولدى. تىڭ يگەرۋ، وندىرىستىك بريگادالار، كومسومول قۇرىلىستارى – بارىنە جاستار تارتىلدى. ولار كومسومولدىڭ جەتەگىندە بولعانىمەن، قۇرىلىس پەن ىستە تاباندى بولدى. سول كەزدەگى جاستاردىڭ ىشىندە ماسكەۋگە دەيىن بارىپ ءبىلىم الىپ، اۋىلعا ورالىپ، مەكتەپ اشقان ۇستازدار، تەحنيكا ەنگىزگەن اگرونومدار، شاحتاعا تۇسكەن ينجەنەرلەر بولدى. ياعني رۋحى سىنباعان، بەلى بۇگىلمەگەن بۋىن شىقتى.

1960–70 جىلدار. قازاق جاستارى رۋحاني سەرپىلىس ىزدەدى. بۇل – ءداۋىتوۆ، سەيىتوۆ، ەلەۋكەنوۆ، مۇقانوۆ سىندى جاس عالىمداردىڭ، قادىر، مۇقاعالي، تولەگەن، جۇمەكەن سىندى جاس اقىنداردىڭ ءداۋىرى. ولار جالاڭ ۇراننان شارشاپ، تەرەڭ سوزگە كوبىرەك دەن قويدى. سول تۇستا ادەبيەت – جاستاردىڭ مىنبەرى بولدى. ءبىر ولەڭ – ءبىر مايدان. ءبىر رومان – ءبىر كوتەرىلىس. اقيقاتتى ايتۋ وڭاي بولماعانىمەن، جاستار ونەر مەن ءبىلىم ارقىلى ءۇن قاتتى. «جاس ۇلان»، «جالىن» جۋرنالدارى جارىققا شىقتى. «ءبىلىم جانە ەڭبەك» جۋرنالى عىلىمدى قاراپايىم تىلمەن جەتكىزەتىن پلاتفورماعا اينالدى.

1986 جىل. جەلتوقسان. بۇل – قازاق جاستارىنىڭ جۇيەگە العاش رەت اشىق قارسىلىق بىلدىرگەن كەزەڭى. الماتىنىڭ الاڭىنا شىققان ستۋدەنتتەر – ساياسي شەشىمگە قارسى بولعان العاشقى بۋىن. قولىندا قارۋ دا، قالتاسىندا قاراجات تا جوق جاستار بيلىككە: «تاۋەلسىزدىك كەرەك!» – دەدى. مۇنىڭ ارتى قىسىممەن اياقتالدى. قان توگىلدى. ءبىراق رۋح سىنبادى. قايرات رىسقۇلبەكوۆ، ءلاززات اسانوۆا، ەربول سىپاتايەۆ – وسى ۇلتتىڭ سيمۆولىنا اينالدى. بۇل وقيعا – تاۋەلسىزدىكتىڭ تاڭى.

1990 جىلدار – وتپەلى كەزەڭ. جاستاردىڭ ءبىر بولىگى بازار جاعالادى، ەكىنشى بولىگى شەتەل اسىپ وقۋعا كەتتى. ءبىراق ولاردىڭ دا ىشىندە تۇلعالار شىقتى. 1991 جىلى قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعاندا، ونى مويىنداتۋ، سىرت ەلدەرمەن بايلانىس ورناتۋ، جاڭا كاسىپ باستاۋ، العاشقى مەديانى قۇرۋ – بارىنە جاستار قاتىستى. 1993 جىلى «بولاشاق» باعدارلاماسى باستالدى. مىڭداعان جاس شەتەلدە ءبىلىم الىپ، ەلگە ورالدى. سول بۋىن بۇگىندە ەل ەكونوميكاسى مەن مادەنيەتىندە بەلسەندى ءرول اتقارىپ وتىر.

2000 جىلداردان باستاپ جاستار ساياساتى جۇيەلەندى. «جاس وتان»، «جاسىل ەل»، «ديپلوممەن اۋىلعا» باعدارلامالارى ارقىلى جاستاردى قولداۋعا تالپىنىس بولدى. ءبىراق بۇل قولداۋ كوبىنە ناۋقانشىل سيپاتتا بولدى. شىنايى قوعامدىق بەلسەندىلىك ينتەرنەتكە كوشتى. جاڭا بۋىن جاڭا قۇرال ارقىلى پىكىر ءبىلدىردى. بلوگ، پودكاست، الەۋمەتتىك جەلى – جاڭا مىنبەرگە اينالدى. جاستار بۇرىنعىداي الاڭعا ەمەس، اككاۋنتقا شىقتى. بۇل – سيفرلى بەلسەندىلىك ءداۋىرى.

قورىتىندى. قازاق جاستارى ءار كەزەڭدە دە ەل تاعدىرىنىڭ شەتىندە ەمەس، ورتاسىندا بولدى. كەيدە قارۋمەن، كەيدە قالاممەن، كەيدە ءۇنسىز ەرلىكپەن كۇرەستى. ولاردىڭ قايسارلىعى – وتكەننىڭ تاريحى عانا ەمەس، بۇگىنگىگە ۇلگى. سەبەبى تاريحتا ەسىمى قالعان جاستار – ەرىككەننەن ەمەس، ەرىكپەن كۇرەسكەندەر. ال قازىرگى جاستار ءۇشىن ول رۋح – باعدارشام.

سەبەبى ءار بۋىن – ءوز ءداۋىرىنىڭ كۋاسى عانا ەمەس، كەلەسى داۋىرگە جول اشاتىن كوشباسشى. قازاق جاستارى ءبىر عاسىر بۇرىن دا سونداي بولعان. بۇگىن دە سونداي بولۋعا لايىق.

«جاستار بەلسەندى ەمەس» دەگەن ءسوزدىڭ الدىندا «قانداي جاعداي جاسالدى؟» دەگەن سۇراق تۇرۋى كەرەك. سەبەبى تاريحتا جاستار ەشقاشان بەيجاي بولماعان. ولاردىڭ ءۇنىن ەستيتىن قۇلاق قانا كەرەك.

ءبىر عاسىر بۇرىنعى بۋىن وتتى ەدى. ەندەشە، سول وت بۇگىنگى بۋىندا جالعاسۋى ءتيىس. ويتكەنى ۇلتتىڭ شامى – جاستىڭ شىراعىندا.

بۇگىن استانادا «ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ ورتالىعى» جانە ق ر مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن قازاقستاننىڭ ەكولوگيالىق قورى ىسكە اسىراتىن «كاسىپكەرلىكتى دامىتۋدى مەملەكەتتىك جانە جەكە قولداۋ شارالارى تۋرالى اۋىلدىق اۋماقتارداعى جاستاردىڭ حاباردار بولۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋ» ەكى جىلدىق جوباسىنىڭ اياقتالۋىنا ارنالعان باسپا ءسوز كونفەرەنسياسى ءوتتى.  جوبا ەلىمىزدىڭ اۋىلدىق وڭىرلەرىندەگى جاستار اراسىندا كاسىپكەرلىك بەلسەندىلىكتى ارتتىرۋ باعىتىنداعى ماڭىزدى قادام بولدى.

جوبا نەگىزگى مىندەتتەردى شەشۋگە باعىتتالعان، سونىڭ ىشىندە:

1. جاستاردىڭ كاسىپكەرلىك بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ: NEET (جۇمىسسىزدار نەمەسە ديپلومى جوق ازاماتتار) جاستاردى بيزنەس جۇرگىزۋ نەگىزدەرىنە جانە جۇمىس ىزدەۋگە ۇيرەتۋ ماڭىزدى مىندەت بولدى. جوبانى ىسكە اسىرۋ بارىسىندا قازاقستاننىڭ 17 ءوڭىرىن قامتىعان كوپتەگەن وقىتۋ ءىس-شارالارى وتكىزىلدى.

2. كەدەرگىلەردى زەرتتەۋ: جوبا جاستاردىڭ بيزنەستى اشۋداعى كەدەرگىلەرىن انىقتاۋعا باعىتتالعان زەرتتەۋلەر جۇرگىزدى. بۇل زەرتتەۋلەر جاستاردىڭ قول جەتىمدى قولداۋ شارالارى تۋرالى حاباردارلىعىن ارتتىرۋعا نەگىز بولدى.

3.اقپاراتتىق بۇرىشتاردى قۇرۋ: جۇمىسپەن قامتۋ جانە كاسىپكەرلىكتى مەملەكەتتىك قولداۋ تۋرالى ماتەريالداردى قامتيتىن ارنايى اقپاراتتىق بۇرىشتار قۇرىلدى. بۇل بۇرىشتار وقۋ ورىندارى مەن قوعامدىق ورتالىقتاردا قول جەتىمدى بولدى، جاستارعا قاجەتتى اقپارات بەردى.

جوبا اياسىندا اقمولا، قاراعاندى، قىزىلوردا جانە قوستاناي وبلىستارىندا كوشپەلى دارىستەر مەن سەمينارلار ۇيىمداستىرىلىپ، وعان ءار وبلىستان 200-دەن استام ادام قاتىستى. سونداي-اق NEET جاستارى اراسىندا ۇزدىك بيزنەس-يدەياعا بايقاۋ وتكىزىلدى، وعان 55 ءوتىنىم قاتىستى. فينالعا شىققان ون ادام ءوز يدەيالارىن ۇسىنۋ مۇمكىندىگىنە يە بولدى، بۇل ولاردىڭ ءوز ءىسىن اشۋعا دەگەن ىنتاسىن ايتارلىقتاي ارتتىردى.

20 جاس ءۇشىن SMM نەگىزدەرى بويىنشا قارقىندى كۋرس ۇيىمداستىرىلدى، ونىڭ قورىتىندىسى بويىنشا بارلىق قاتىسۋشىلار سەرتيفيكاتتارعا يە بولدى. ولاردىڭ ۇشەۋى ولاردىڭ كاسىبي ءوسۋى مەن دامۋىنا ىقپال ەتىپ، ءارى قاراي تالىمگەرلىك ەتۋ ءۇشىن تاڭدالدى.

جوبا اقپاراتتىق قولداۋعا دا نازار اۋداردى. قولداۋ شارالارى تۋرالى بروشيۋرالار، پاراقشالار مەن بەينەروليكتەر ازىرلەنىپ، تاراتىلدى، Instagram جانە TikTok الەۋمەتتىك جەلىلەرىندە 56 000-نان استام قولدانۋشىلاردى قامتىدى. جىل باسىنان بەرى سەنىم تەلەفونى قۇرىلىپ، وعان 115 ادام كەڭەس سۇراعان. سونداي-اق حوستينگ مەرزىمى ۇزارتىلىپ، جاس كاسىپكەرلەرگە ارنالعان اقپاراتتىق-كەڭەس بەرۋ ورتالىعىنىڭ تۇراقتىلىعى قامتاماسىز ەتىلدى.

جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋلەر مەن تالداۋ ناتيجەلەرى بويىنشا اۋىل جاستارىنىڭ مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارى تۋرالى حاباردار بولۋىن ارتتىرۋ بويىنشا ۇسىنىستارى بار ەسەپ قۇراستىرىلدى. بۇل قۇجات ەلىمىزدىڭ 8 وڭىرىندە تانىستىرىلىپ، الداعى ۋاقىتتا كاسىپكەرلىكتى قولداۋ سالاسىنداعى جۇمىستاردىڭ نەگىزى بولماق.

«ءبىزدىڭ جوبا جاستاردىڭ كاسىپكەرلىك سالاسىنداعى مەملەكەتتىك جانە جەكە قولداۋ مۇمكىندىكتەرى تۋرالى حاباردارلىعىن ارتتىرۋداعى ماڭىزدى قادام بولدى. الىنعان ءبىلىم مەن داعدىلار جاستارعا ءوز بيزنەسىن اشۋعا عانا ەمەس، ءوز يدەيالارىن ءىس جۇزىندە جۇزەگە اسىرۋعا دا كومەكتەسەدى دەپ ۇمىتتەنەمىز»، — دەپ اتاپ ءوتتى قازاقستاننىڭ ەكولوگيالىق قورىنىڭ پرەزيدەنتى ايگۇل ابدۋالييەۆا.

قازاقستاننىڭ ەكولوگيالىق قورى ءوز الدىنا تۇراقتى ەكونوميكانى جانە بەلسەندى ازاماتتىق قاتىسۋدى دامىتۋعا باعىتتالعان ءورشىل ماقساتتار مەن مىندەتتەر قويا وتىرىپ، جاستاردى كاسىپكەرلىكتە قولداۋ جونىندەگى جۇمىستى جالعاستىرادى.

جوبا بويىنشا قوسىمشا اقپارات پەن ماتەريالدار الۋ ءۇشىن كورسەتىلگەن كونتاكتىلەر بويىنشا بىزگە حابارلاسىڭىز.

بايلانىس اقپاراتى: نازەركە +7 708 931 0789