ۆاليۋتا باعامى
  • USD -

    515.9
  • EUR -

    587
  • RUB -

    6.27
جاساندى ينتەللەك تۋرالى قازاقشا كىتاپ جارىق كوردى
فوتو: رەداكسيا 13 ناۋرىز 2025
جاساندى ينتەللەك تۋرالى قازاقشا كىتاپ جارىق كوردى

قازاقستاندا "جاساندى ينتەللەكت الىپپەسى" كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتءتى. ەڭبەك قارقىندىدامىپ كەلە جاتقان جاڭا سالا تۋرالى العاش رەتقازاق تءىلءىندە جازىلعان ءتۇپنۇسقا بولۋىمەنەرەكشەلەنەدى. ءىس-شارا بارىسىندا TurkAI – تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ جاساندى ينتەللەكتشىلەرقاۋىمداستىعىنىڭ قۇرىلعانى حابارلاندى. سونداي-اق سالالىق «AI-hub» كومپانياسى مەن ai-hub.kz سايتى تانىستىرىلدى.
 

الماتىدا وتكەن كىتاپتىڭ تانىستىرىلىمىناحالىقارالىق ساراپشىلار عالىمدار، زيالى قاۋىم، قوعام قايراتكەرلەرى، مەديا، ءبىلىم جانە تەحنولوگيا سالاسىنىڭ بەلگىلءى تۇلعالارى مەن ماماندارى قاتىستى.

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ«ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، جاساندى ينتەللەكتتەحنولوگياسىنىڭ تيءىمدءىلءىگءى جىل ءوتكەن سايىن ارتا ءتۇسپەك. سوندىقتان الدىمىزدا اۋقىمدى مءىندەتتەرتۇر. قازاقستان ەۋرازياداعى اسا ءىرءى سيفرلىق حابقااينالۋعا تيءىس. سيفرلىق دامۋ مءاسەلەسءىنە تىڭ، جاڭاشا كءوزقاراسپەن قاراۋ قاجەت»، دەگەنبولاتىن.

جالپى باستاماشى توپتىڭ ايتۋىنشا، ەلىمءىزدءىڭ دە اتالعان سالا كوشىنەن قالماۋى ءۇشءىن ەكءى جىلبۇرىن قازاق تءىلدءى اۋديتورياعا ارناپ ارنايى ەڭبەكجازۋعا كءىرءىسكەن. سالانى زەرتتەپ جۇرگەن كءىتاپ اۆتورى – جاساندى ينتەللەكت جانە IT تەحنولوگيا سالاسىنىڭ ساراپشىسى، جۋرناليست مەيىرجان اۋەلحان ۇلى"ەڭبەكباعدارلامالاۋدى بىلمەيتىن، ءبىراق AI مۇمكىندىكتەرىن زەرتتەپ، قولدانعىسى كەلەتىن ادامدارعا ارنالعان. جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى نەگىزگى ۇعىمداردى قاراپايىم تىلمەن تۇسىندىرەءدى. ءقازىردىڭ وزىندە سۇرانىس وتە جوعارى بولعاندىقتان، كىتاپتى ەكىنشى باسىلىمعا جىبەرىپ جاتىرمىز»،-دەدى.

بەلگىلى جۋرناليست، قالامگەر، پۋبليسيست ءارى ەڭبەكتىڭ رەداكتورى قاينار ولجاي جاساندى ينتەللەكت دەگەن نە دەگەن ساۋالعا تولىق جاۋاپ بەرەتىن كىتاپتىڭ ءوتە ساۋاتتى جازىلعانىن، قازاق وقىرمانىنا اۋاداي قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى. "ال جاساندى ينتەللەكتى قالاي جۇمساۋ كەرەك" دەگەندەر ءۇشءىن تولىق ءتاجءىريبەلءىك كۋرس قامتىلعان. وي ءىسءىندەگءى قولعاناتقا سان سالادا بەرىلەتءىن تاپسىرما (ونى "پرومپت" دەيدى ەكەن) تولىق ءتىزءىلگەن. شەكەسىنەنشەرتىپ الىپ قولدانا بەرەسىز»،-دەدى.

قازاق ۇلتتىق قىزدار پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتءىنءىڭ باسقارما تءوراعاسى – رەكتورى، كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تۇلەگى گءۇلميرا قانايبولسا، «ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا وزگەرىستەردى جاسايتىن بىردەن-بىر فاكتور تەحنولوگيا. اتالعان كىتاپ، وتاندىق عىلىم مەن ءبىلىم سالاسىنىڭ جاڭا وزگەرىستەرگە بەيىمدەلۋىندە ماڭىزدى قادام دەپ سانايمىن»،-دەدى.

سونداي-اق بەلگىلءى مەديا مەنەدجەر، قازاقستاننىڭ ەڭبەك ءسىڭىرگەن قايراتكەرءى نۇرجانجالاۋقىزى، بەلگىلءى ءادەبيەتتانۋشى عالىم ماماي اقەتوۆ، ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتءىنءىڭ جۋرناليستيكافاكۋلتەتءى دەكانى قانات ءاۋەسباي وزگە دە قاتىسۋشىلار ءوز لەبىزدەرىن ءبىلدىردى.  

كىتاپ تۋرالى بەلگىلى پەداگوگ ومىربەك شىنىبەك ۇلى دا «وسى كىتاپتى وقۋ-اعارتۋمينيسترلءىگءىنءىڭ ساراپشىلارى قاراپ شىعىپ، قوسار-الار تۇستارى بولسا، اۆتورمەن جۇمىس ءىستەپ، مەكتەپتەرگە تاراتۋ كەرەك. جاساندى ينتەللەكت ءداۋءىرءىندە ونى دۇرىس قولدانۋ، پرومپتاردى دۇرىسجازۋ ءادءىسءى ماڭىزدى دەپ ويلايمىن»،-دەپ سالالىق مينيسترگە ۇسىنىس جاساعان بولاتىن.  

كىتاپ ورتالىق ازيا ەلدەرءىندە جاساندىينتەلەكت سالاسىنا قاتىستى العاش شىققاندىقتان ءوزبەكستان، قىرعىزستان ەلدەرءىنەن اۋدارۋعاۇسىنىستار تءۇسكەن.

مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرءى، ءتۇركءى ءدۇنيەسءى جازۋشىلار وداعىنىڭ تءوراعاسى ۇلىقبەك ەسداۋلەتالەمدە ءقازىر ەڭ ماڭىزدى سالاعا اينالعان جاساندى ينتتەلەكت بويىنشا دا باۋىرلاس ەلدەردىڭ دە الاتىن ءوز ەنشىسى بار ەكەنىن ايتتى.

ءىس-شارا اياسىندا جاڭا قۇرىلعان «AI-HUB»كومپانياسىنىڭ ماقساتى ايتىلدى. ونىڭ باسشىسى ەرجانار اشەيحاننىڭ سوزىنشە، كومپانيا – جاساندى ينتەللەكت، IT، كيبەر ءجانە اقپاراتتىق قاۋءىپسءىزدءىك، اقپاراتتىق جءانە سيفرلىق تەحنولوگيالار، سونداي-اق بيوتەحنولوگيالاردى زەرتتەۋ مەن دامىتۋعاباعىتتالعان بءىرەگەي ۇيىمعا اينالۋدى كوزدەيدى.نەگىزگى ماقساتى وزىق تەحنولوگيالاردى تءۇرلءى سالالارعا ەنگءىزۋ، حالىقتىڭ سيفرلىق جءانەاقپاراتتىق ساۋاتىن ارتتىرۋ، سونداي-اق سالالىق ستارتاپتاردى قولداۋ.

جاساندى ينتەللەكتكە قاتىستى العاش رەت وقۋلىق باسىپ شىعارعان Ai-Hub publishing باسپاسى بولسا،الداعى ۋاقىتتا  جاراتىلىستانۋ، IT مەن جاساندىينتەللەكت سالاسىنا قاتىستى ءالەمدەگءى تانىمالكءىتاپتاردى قازاقشا اۋدارماق. سونىمەن قاتار، سالاعالىمدارى، ماماندارىمەن بءىرلەسە وتىرىپبالالارعا، وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەرگە ارنالعانوقۋلىقتار مەن ءادءىستەمەلەر ءازءىرلەۋدءى كءوزدەپ وتىر.سونداي-اق جاساندى ينتەللەكت تەرميندەرءىن جاساۋمەن ەنسيكلوپەدياسىن قازءىردەن باستاپ دايىنداۋدىقولعا الماق.

سونداي-اق «AI-HUB» كومپانياسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى نۇربولات نىشانبايەۆ ءتۇركءى مەملەكەتتەرءى جاساندى ينتەللەكت سالاسى وكىلدەرىنىڭ باسىن قوساتىن TurkAI قاۋىمداستىعى قۇرىلىپ، باۋىرلاس ەلدەرمەن بءىرلەسكەن جۇمىستاركءۇشەيتءىلەتىنى حابارلاندى. جيىنعا تۇركى ەلدەرىنەن جانە ەۋروپادان جاساندى ينتەلەكت سالاسىندا جۇمىس ءىستەيتءىن كومپانيا باسشىلارى ونلاين قاتىسىپ، ءوز پىكىرلەرىن ءبىلدىردى.  

تۇركيانىڭ Robotzade تەحنولوگيالىق كومپانياسى ديرەكتورى مەرت دوعان  تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ جاساندى ينتەللەكت اسسوسياسياسىنىڭ قازاقستاندا قۇرىلۋىنىڭ ءوزءى ماڭىزدى وقيعا دەپ اتاپ ءوتتءى. «تۇركى حالىقتارى اراسىنداعى بايلانىس تەك، ساياسات پەن ەكونوميكادا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ءبىلىم، عىلىم جانە تەحنولوگيا سالالارىندا دا وتە مىعىم بولۋى قاجەت دەپ سانايمىن. قازاق تىلىندە تۇڭعىش جاريالانىپ وتىرعان، «جاساندى ينتەللەكت الىپپەسى» ەڭبەگىمەن قۇتتىقتايمىن. بۇل كىتاپ، تۇتاس تۇركى دۇنيەسى ءۇشىن وتە زور ماڭىزعا يە»،-دەدى.

ال ءوز كەزەگىندە بىرىككەن اراب امىرلىگىنىڭ AI Global كومپانياسى وكىلى اممارا افتاب «جاساندى ينتەللەكتى سالاسىندا العاشقى قازاق تىلىندەگى كىتاپتىڭ جاريالانۋى تۇتاس ايماق ءۇشىن وتە ماڭىزدى قادام. قازاقستاندا، قۇرىلىپ، تۇتاس اۋماقتى قامتۋدى ماقسات ەتىپ وتىرعان اI-Hub  كومپانياسىنا ساتتىلىك تىلەيمىن!»، -دەدى.   

شوتلانديانىڭ AI-Tech solution LTD كومپانياسىنىڭ باس ديرەكتورى روبەرت سيم: «سوڭعى جىلدارى، جاساندى ينتەللەكتى بۇكىل الەم بويىنشا ءومىردىڭ بارلىق سالالارىنا كىرۋدە. بىزگە  بىرلەسىپ كوپتەگەن جەتىستىكتەرگە جەتۋگە بولادى. الداعى ۋاقىتتا قازاقستاننىڭ AI-Hub كومپانياسىمەن ورتاق جوبالارىمىزدى جۇزەگە اسىراتىمىزعا سەنىمىم مول»،-دەدى.

ۇيىمداستىرۋشىلار الداعى ۋاقىتتا كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەرى استانا قالاسى مەن بارلىق وبلىس ورتالىقتارىندا وتەتىنىن حابارلادى.

 

RELATED NEWS
كاليفورنيا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، دوكتور تاناي ۇلى ەرتاي
07 قاراشا 2019
كاليفورنيا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، دوكتور تاناي ۇلى ەرتاي

 

اقش-قا قالاي باردىڭىز؟

2003-2005 جىلدارى ۇلانباتىر قالاسىندا موڭعوليا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە قارجى مامانى بويىنشا وقىپ، ءۇندىستان ۇكىمەتىنىڭ گرانتى بويىنشا 2005 جىلى جازدا پۋنە قالاسىنا اتتاندىم. 2005-2008 جىلعى وقۋ جىلدارىندا ءۇندىستاننىڭ پۋنە ۋنيۆەرسيتەتىنەن ءبىلىم الىپ، ونى قارجىگەر ماماندىعى بويىنشا ءتامامدادىم. سونىمەن ەلگە ورالىپ، 2009 جىلى اقپان ايىنا دەيىن ۇلانباتىر قالاسىنداعى كاپيتال بانكتە Financial Risk analyst ماماندىعى بويىنشا قىزمەت اتقاردىم. بۇل مەنىڭ العاشقى جۇمىس ورنىم بولدى.

2009 جىلى اقش-قا ماگيسترانتۋراعا اتتاندىم.  ءبىر قىزىعى سول،  ماگيسترانتۋرا وقۋىن تۋرا باستاي المادىم. ويتكەنى مەنىڭ ءۇندىستاندا بىتىرگەن باكالاۆر دەڭگەيدەگى ديپلومىم 3 جىلدىق بولىپ سانالادى ەكەن. ال ماگيسترلىك شارتى بويىنشا 4 جىلدىق جوعارى وقۋ ورنىن بىتىرگەن بولۋىم كەرەك. سوندىقتان اقش –تا تاعى باكالاۆرياتتا وقي باستادىم. ءبىراق پۋنە جانە موڭعوليا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە العان ساباق كرەديتتەردى كورسەتىپ، قۇجاتتار وتكىزدىم. مۇندا ءبىر جىل ءبىلىم الىپ، 2009-2010 جىلى الەۋمەتتىك عىلىمدارى (social science) ماماندىعى بويىنشا باكالاۆر ءبىتىردىم. سودان كەيىن ماگيستردى 2010-2012 جىلدارى ەكونوميكا سالاسى بويىنشا ءتامامداپ، ارى قاراي PhD دوكتور دارەجەسىن الۋ ءۇشىن 2012-2016 ارالىعىندا ءبىلىمىم مەن بىلىكتىلىگىمدى شىڭدادىم. جالپى العاندا،  PhD دوكتور دارەجەسىن العانعا دەيىن 13 جىل جوعارى ءبىلىم جولىندا تەر توكتىم دەسەم بولادى.

ءسىزدىڭ ماماندىعىڭىزدىڭ ەركەشەلىگى قانداي؟

«ءبىلىم ينەمەن قۇدىق قازعانداي» دەگەندەي ماماندىعىم ءبىلىم جولى بولعاندىقتان كوپ ۋاقىتىم ستۋدەتتەرگە وقيتىن دارىستەرگە دايىندالۋ مەن زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋمەن وتەدى. قازىرگى بۇكىل دۇنيە تەز وزگەرەتىن جاھاندانۋ زامانىندا بيزنەس پەن وركەنيەت الەمىندە نە بولىپ جاتقانىن ءجىتى باقىلاپ، ءبىلىپ وتىرۋ كەرەك. سوعان وراي ءبىلىم سالاسىندا اشىلعان جاڭالىقتار مەن ادىستەمەلىك تاسىلدەر، جۇمىستا قولدانىلاتىن جاڭا كومپيۋتەرلىك باعدارلامالاردى قاراستىرىپ، وقۋلىق كىتاپ جانە ماتەريالداردى وزگەرتىپ وتىرۋىمىز قاجەت. ودان تىس سوڭعى اكادەميالىق ماقالالاردى وقىپ، ءبىلىم جۇيەسىندە نە بولىپ، قالاي وزگەرىپ جاتقانىن باقىلاپ، زەرتتەۋ جۇمىستارىن دا سوعان قاراي سايكەستىرىپ جۇمىستاۋ كەرەك. اقش كوپ سالالارداعىداي اكادەميالىق ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا دا الدا كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ءبىرى. سوندىقتان وسى ەلگە دۇنيەجۇزىنەن ءبىلىمدى ادامدار كوپ كەلىپ، كوپتەگەن عىلىمي جينالىس، كونفەرەنسيالار وتكىزىپ وتىرادى. مەن دە جىلىنا 2-3 رەت وسىنداي كونفەرەنسيالارعا بارىپ قاتىسىپ تۇرامىن.

قاراپايىم وقىرماندارعا وپەراسيالىق تالداۋ، ماتەماتيكالىق ۇلگىلەۋ پروفەسسورى دەگەن دارەجەڭىزدى ءتۇسىندىرىپ بەرسەڭىز؟ ونىڭ بيزنەستى جۇرگىزۋدە ماڭىزى قانداي؟

نەگىزگى تاقىرىبىم – قانداي ءبىر ءونىمنىڭ ديزاين جانە ءوندىرىس پروسەسسىنەن باستاپ تۇتىنۋشىعا دەيىنگى جولىنداعى بارلىق ۇدەرىس جانە ءوندىرىس كەزەڭدەرىندەگى شىعىستى ازايتىپ، تيىمدىلىكتى (efficiency) كوبەيتۋ.  ياعني، قىسقاشا ايتساق، تۇتىنۋشىعا ءونىمدى ەڭ ارزان، ءبىراق ساپالى تۇردە جەتكىزىپ،  قامتاماسىز ەتۋ جولدارىن ىزدەستىرۋ. سول ناتيجەگە جەتۋ ءۇشىن ماتەماتيكالىق جانە داتا اناليتيكالىق مودەلدەردى شىعارىپ، ونى قولدانۋ بولىپ سانالادى.

قازىرگى ەركىن نارىقتىق ەكونوميكادا الەمدىك باسەكەلەستىككە تۇسەتىن كومپانيالارلار ءۇشىن ونىڭ ماڭىزى وتە زور.

مەن ماگيسترانتۋرا / MBA / وقىتۋلارىن قاداعالايتىن كوميسسيا مۇشەسى بولعاندىقتان ءبىراز ۋاقىتىمدى سوعان جۇمسايمىن.

ورتاشا تاۋلىكتىك جۇمىس كۇنىڭىز قالاي وتەدى؟

كوپ ۋاقىتىمدى  ۋنيۆەرسيتەتتە وتكىزەمىن. ءدارىس وقۋ، ساباق ۇيرەتۋ، ستۋدەنتتەرمەن بىرگە زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ دەگەن سياقتى. ونىڭ سىرتىندا ۋنيۆەرسيتەتتە ءارتۇرلى جۇمىستار اتقاراتىن كوميسسيالار بولادى. مەن ماگيسترانتۋرا / MBA / وقىتۋلارىن قاداعالايتىن كوميسسيا مۇشەسى بولعاندىقتان ءبىراز ۋاقىتىمدى سوعان جۇمسايمىن.

ەڭ كوپ قولداناتىن باعدارلامالارىڭىز قانداي؟

ءقازىر GitHub-تى كوپ قولدانامىن. سونىمەن قاتار ماماندىعىم بويىنشا ءبىر سالادا جۇمىس اتقاراتىن، ءبىراق باسقا جوعارى وقۋ ورىندارىندا  ءدارىس بەرەتىن ادامدارمەن  Slack ارقىلى الەۋمەتتىك جەلىدەگى توپتار سياقتى بايلانىس جاسايمىن.

جۇمىس كەڭسەڭىزدى سۋرەتتەپ بەرسەڭىز؟

 

 

ۋاقىت ۇنەمدەۋدىڭ ۇتىمدى ءتاسىلى نە؟

مەن كەلەر اپتادا ىستەيتىن جۇمىستاردى الدىمەن ويلانىپ، ءتىزىمىن جاساپ العان دۇرىس دەپ ويلايمىن. ەرتەڭگى كۇنى سول ءتىزىم ارقىلى جاسالعان  جوسپار بويىنشا جۇمىس اتقارساڭىز، ەڭبەگىڭىز ءونىمدى بولماق. ەگەر جوسپارىڭىز ءساتتى جۇزەگە اسسا، جۇمىسىڭىزدى اياقتاعان سوڭ ءلاززاتقا بولەنەسىز.

اتقارىلاتىن ىستەر ءتىزىمىن قايدا بەلگىلەپ،  قالاي جۇرگىزەسىز؟

ونلاين كۇنتىزبە مەن قابىرعاعا جاپسىرىپ قوياتىن قاعازداردى قولدانامىن.

جۇمىسىڭىزدىڭ وڭ جانە كەرى اسەرلەرى؟

ۋنيۆەرسيتەت كەلەشەك ماماندىق جەتىلدىرەتىن ورتا بولعاندىقتان ونىڭ ماڭىزى زور. ستۋدەنتتەرگە ءدارىس بەرۋ ادىستەمەسىن جەتىلدىرۋ ءۇشىن كوپ تەر توگۋ قاجەت. سوڭعى كەزدە جاڭالىق بولىپ ەنىپ جاتقان بيزنەستىك امال-تاسىلدەردى ۇنەمى قاداعالاپ، سول ارقىلى زەرتتەۋ تاسىلدەرى مەن وقۋ مازمۇنىن ۇنەمى وزگەرتىپ وتىرعان ءجون. سوندىقتان دا بۇرىڭعى وقۋ جۇيەسىنە قاراعاندا قازىرگى كەزدىڭ جوعارى وقۋ ورىندارى ديناميكالىق سەرپىندى وزگەرىس جاساپ كەلەدى. سوعان ىلەسۋ ءۇشىن ۇنەمى وزگەرىستە بولۋ جاعىمەن ەرەكشەلىكتە دەپ ويلايمىن.

وقۋ، ءبىلىم ارقىلى ادام ءوزىن-وزى ۇنەمى دامىتىپ وتىراتىندىقتان جۇمىسىمنىڭ كەرى اسەرى جوق. ءبىراق جاساعان جۇمىس، ىستەگەن ارەكەتتەرىڭنىڭ جەمىسىن ۇزاق ۋاقىتتان كەيىن سەزىنەسىڭ. مىسالى ءبىر اكادەميالىق ماقالا جازعانعا 1-2 جىل ۋاقىت الادى. ونى اكادەميالىق جۋرنالدارعا جىبەرگەن سوڭ ولار تەكسەرىپ كورۋ ءۇشىن 1 جىلدان استام ۋاقىت كەتەدى. ياعني ءبىر ماقالا ەڭ از دەگەندە 2 جىلدا باسپاعا ارەن شىعادى.

ءسىز نەنى ىستەۋگە شەبەرسىز؟

ەشتەڭە. ءبىراق بىلمەگەن جانە ۇيرەنگىم كەلگەن نارسەنى جۇيەلى تۇردە تەز ارادا ۇيرەنىپ، اتقارۋعا ەبىم بار.

ءقازىر قانداي جۇمىسقا نازار اۋدارىپ جاتىرسىز؟

قازىرگى جاعدايدا لوجيستيكا /تاسىمال/ جانە تۇتىنۋشى سۇرانىسىن قامتاماسىز ەتۋ سالاسىنا زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدەمىن. دالىرەك ايتقاندا، تۇتىنۋشى كەرى قايتارعان تاۋارلاردى ەڭ قىسقا مەرزىمدە از شىعىنمەن قالاي رەتتەۋ جونىندە ماتەماتيكالىق مودەلدەر جاساپ جاتىرمىن.

كىتاپ كوپ وقيسىز با؟ ءدال ءقازىر قانداي كىتاپ نەمەسە ماقالا وقۋداسىز؟

ماماندىعىما قاتىستى كىتاپتار مەن ماقالاردى كوپ قارايمىن. سوڭعى ۋاقىتتا جاقىندا عانا ەكونوميكا سالاسىندا نوبەل سىيلىعىنا يە بولعان ءۇش عالىمنىڭ ەڭبەكتەرىن وقىپ ءجۇرمىن.

ءسىزدىڭ مىنەزىڭىز تۇيىق پا الدە اشىق پا؟

كوبىنەسە اشىقپىن دەپ ويلايمىن.

ءسىز قانشا ۋاقىت ۇيىقتايسىز؟

شامامەن 7 ساعات ۇيىقتاۋعا تىرىسامىن.

جۇمىس كەزىندە مۋزىكا تىڭدايسىز با؟ قانداي اۋەندەرگە اۋەسسىز؟

كوپ مۋزىكا تىڭدامايمىن. ءبىراق ارەدىك جۇمىس بارىسىندا باياۋ كلاسسيكالىق اۋەندەردى تىڭداۋدى ۇناتامىن.

ءسىزدى جۇمىستان تىس ۋاقىتتا قايدان تابۋعا بولادى؟

جۇمىستان تىس ۋاقىتتا تازا اۋادا جۇرگەندى جاقسى كورەمىن. سوندىقتان ءدال وسى جەردە بولامىن دەپ ايتا المايمىن.

كىمنەن، نەدەن كۇش قۋات الاسىز؟

مەن ءۇشىن ەڭ باستىسى جانە ماڭىزدىسى  – انامنىڭ تىلەك، دۇعالارى. اتا-انانىڭ بالاسىنا جاساعان باتا، دۇعالارى قابىل بولادى دەگەندەي قيىن ساتتەردەن جاقسىلىقپەن وڭاي وتكەن جاعدايلاردى ولاردىڭ دەمەۋلەرى دەپ تۇسىنەمىن.

ومىردەن العان ەڭ جاقسى عيبراتىڭىز…

قۇدايعا شۇكىر، توسىن وقيعالار بولعان جوق. الايدا قولىڭدا باردىڭ ءقادىرىن بىلگەن ءجون.

جەتىستىككە جەتۋ ءۇشىن نەگە ءمان بەرۋ كەرەك؟ جاستارعا قانداي كەڭەس بەرەسىز؟

كەيدە كەجەگەڭىز تارتىپ تۇرسا دا، ۇنەمى تالاپتانۋ كەرەك. نەگىزى كوپ جەتىستىككە جەتكەن ءبىلىمدى ادامدار مەن كاسىپكەرلەردىڭ بارلىعىنىڭ ءساتتى ساتتەرىنەن گورى ساتسىزدىكتەرى كوپ بولعان. كوپشىلىگىمىز سياقتى بىرنەشە قۇلاعان سوڭ ءتۇسىپ بەرە سالماعان. قايتا تاۋەكەل ەتىپ، تالاپتانا بەرگەن. سول ءۇشىن قاراپ جاتپاي، اركەز ارەكەتتە بولۋ قاجەت.

كەلەسى قوناققا كىمدى ۇسىنىپ، جۇمىس ىستەۋ تاسىلىمەن تانىسقىڭىز كەلەدى؟

Rio Tinto كومپانياسىندا مەنەدجەر بولىپ جۇمىستايتىن جەڭىس ۇلى باۋىرجاندى ۇسىنىس ەتەمىن.

«جايلى مەكتەپ» جەكە مەنشىك ءبىلىم وشاقتارىمەن باسەكەلەسە الا ما؟
09 قىركۇيەك 2024
«جايلى مەكتەپ» جەكە مەنشىك ءبىلىم وشاقتارىمەن باسەكەلەسە الا ما؟

بيىل شىلدەنىڭ باسىندا استاناداعى «جايلى مەكتەپكە» بالاسىنىڭ قۇجاتىن وتكىزۋگە كەلگەن اتا-انالار تۇننەن باستاپ كەزەككە تۇرىپ، دۇربەلەڭ تۋىنداتقان بولاتىن. مۇنىڭ استارىندا ەلورداداعى مەكتەپ تاپشىلىعى جاتقانىمەن، نەگىزگى  ماسەلە بالاسىن «جايلى مەكتەپتە» اۋىستىرعىسى كەلەتىن اتا-انالاردىڭ كوپتىگىندە ەدى. وسىعان قاراپ ەل ىشىندە «جايلى مەكتەپتەردىڭ» جارناماسى جاقسى جۇرگەنىن كورۋگە بولادى. بۇل جوبانىڭ وپەراتورى – «Samruk-Kazyna Construction» اكسيونەرلىك قوعامى. ەگەر وپەراتور قۇرىلىس پەن جابدىقتاۋ جۇمىستارىنىڭ ساپاسىن ويداعىداي باقىلاي السا، شىنىمەن دە «ءبىلىم وشاعى» دەگەن اتقا لايىق نىساندار ەسىگىن ايقارا اشادى. بۇلاي دەيتىنىمىز، اتالعان مەكتەپتەردىڭ  مەملەكەت ەسەبىنەن سالىنعان وزگە مەكتەپتەردەن بىرنەشە ارتىقشىلىعى بار. 


ۇلتتىق جوبا باستالعان كەزدە وقۋ-اعارتۋ ءمينيسترى بولعان اسحات ايماعامبەتوۆ «جايلى مەكتەپ» ۇلتتىق جوباسى بويىنشا سالىناتىن مەكتەپتەردىڭ بۇعان دەيىن سالىنعان مەكتەپتەردەن 8 ايىرماشىلىعىن اتاعان ەدى.
«ءبىرىنشى – باستاۋىش جانە جوعارى سىنىپ وقۋشىلارى مەكتەپ عيماراتىنىڭ جەكەلەگەن بلوكتارىندا وقيدى. سايكەسىنشە، ولاردىڭ ءوز وقۋ كابينەتتەرى، اجەتحانالارى، سپورتزالدارى بولادى. ەكىنشى – بالالاردىڭ قاۋپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە جاعداي جاسالادى. بەينەباقىلاۋ، دىبىستىق دابىل سياقتى قاۋىپسىزدىك نىساندارى ورناتىلادى. كەلەسى – وقۋشىلارعا ىڭعايلى بولۋ ءۇشىن وقۋ قۇرالدارىن، اۋىستىراتىن كيىمدەرىن ساقتايتىن جەكە شكافتار، كىتاپ وقۋىنا، دەمالۋىنا، شىعارماشىلىق الەۋەتىن دامىتۋعا ءتيىستى جاعدايلار قاراستىرىلعان. ءتورتىنشى – مەكتەپ ەڭ زاماناۋي فيزيكا، حيميا، بيولوگيا، روبوتوتەحنيكا سياقتى كابينەتتەرمەن قامتاماسىز ەتىلەدى. ءار كابينەتكە ءتيىستى ەكراندار ورناتىلىپ، مەكتەپتىڭ كەز كەلگەن جەرىنەن جوعارى جىلدامدىقتى ينتەرنەتكە قوسىلۋ مۇمكىندىگى بەرىلەدى»، - دەدى ول.
اتالمىش مەكتەپتەردە ەرەكشە مۇقتاجدىعى بار بالالارعا بارىنشا جاعداي جاسالعان.
«التىنشى – سپورتزال ماسەلەسى. مىسالى، قازىرگى كۇنى 1 200 وقۋشىعا ارنالعان مەكتەپتە كوبىنە ءبىر سپورتزال عانا قاراستىرىلعان. وندا تاڭەرتەڭگى 8.00-دەن كەشكە دەيىن ءبىر ۋاقىتتا 4-5 سىنىپ ءۇشىن دەنە شىنىقتىرۋ ساباعى وتەدى. ال جايلى مەكتەپتەردە بالالاردىڭ جاس ەرەكشەلىگىنە بايلانىستى بىرنەشە سپورتزال قاراستىرىلعان. جەتىنشى – جاڭا مەكتەپتەردە مۇعالىمدەرگە دە بارلىق جاعداي جاسالادى. مۇعالىمدەردىڭ كابينەتتەرى، كاسىبي زونالار، قوسىمشا ءبىلىم بەرۋگە ارنالعان نەمەسە جيىن وتكىزۋ زالدارى، ءار قابينەتتە ينتەرنەتكە قوسىلعان جەكە كومپيۋتەرلەرى بولادى. سەگىزىنشى – جايلى مەكتەپتەر community ورتالىعىنىڭ ءرولىن اتقارادى. اسىرەسە، بۇل اۋىلدىق جەرلەرگە قاتىستى. وعان قوسا، مەكتەپتەر بالالاردى ەڭبەككە باۋلۋ ءۇشىن رەسۋرستىق ورتالىق قىزمەتىن اتقارادى»، - دەگەن بولاتىن اسحات ايماعامبەتوۆ.
جالپى 2023-2025 جىلدار ارالىعىندا وڭىرلەر مەن رەسپۋبليكالىق باعىنىستاعى قالالاردا 369 جايلى مەكتەپ سالۋ جوسپارلانعان. وسىنىڭ ارقاسىندا 740 مىڭنان استام وقۋشىنى ەكى اۋىسىمداعى ورتا بىلىممەن قامتاماسىز ەتەدى دەگەن ءسوز.  
بيىل جەلتوقسان ايىنا دەيىن 208 مەكتەپتى قولدانىسقا بەرۋ كوزدەلگەن. قالعان  151 مەكتەپ 2025 جىلدىڭ اياعىنا دەيىن سالىنىپ ءبىتۋى كەرەك.  ونىڭ سىرتىندا استانا جانە الماتى قالالارىندا 10 مەكتەپ مەملەكەتتىك-جەكە مەنشىك ارىپتەستىك اياسىندا ساتىپ الۋ ارقىلى اشىلادى. جوسپارداعى 369 «جايلى مەكتەپتىڭ» 44%-ى اۋىلداردا سالىنادى.
قازان ايىنداعى مالىمەتتەرگە سەنسەك، ۇلتتىق جوبا قولعا الىنعاننان بەرى ەلدە 31 جايىل مەكتەپ قولدانىسقا بەرىلگەن. ول نىسانداردا 109 مىڭنان استام وقۋشى ءبىلىم الىپ ءجۇر. 1 قىركۇيەكتىڭ وزىندە عانا 20 مەكتەپ اشىلعان. 
جوبانىڭ جالپى بيۋدجەتى 2،38 ترلن تەڭگە دەپ بەلگىلەنگەن. ونىڭ ىشىندە اقمولا وبلىسىنا 35،1 ملرد تەڭگە، اتىراۋ وبلىسىنا 22،1 ملرد تەڭگە، قاراعاندى وبلىسىنا 23،3 ملرد تەڭگە، قوستاناي وبلىسىنا 15،2  تەڭگە، الماتى قالاسىنا 63،2 ملرد تەڭگە، استانا قالاسىنا 118،6 ملرد تەڭگە بەكىتىلگەن. 
بۇل قاراجاتتىڭ باسىم بولىگى ۇلتتىق قوردان الىناتىنىن ايتۋ كەرەك. قالعانى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن تارتىلادى. بىلتىر  499،9 ملرد تەڭگە جۇمسالسا، بيىل 976،7 ملرد تەڭگە يگەرىلۋى كەرەك. ال كەلەسى جىلعا 909،4 ملرد تەڭگە قاراستىرىلعان.
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ 2022 جىلعى جولداۋىنان باستاۋ العان بۇل ۇلتتىق جوبا ەلدەگى اپاتتى مەكتەپتەر مەن ءۇش اۋىسىمدى جويۋ ءۇشىن، مەكتەپ تاپشىلىعىن سەيىلتۋ ءۇشىن قولعا الىنعان بولاتىن. 
بۇل ءبىر جاعىنان جەكە مەنشىك مەكتەپتەر مەن مەملەكەتتىك مەكتەپتەردىڭ تەحنيكالىق جابدىقتالۋىنداعى ايىرماشىلىقتى ازايتۋعا دا سەپتىگىن تيگىزەدى. ويتكەنى عيماراتتىڭ ساۋلەت جانە تەحنيكالىق كورسەتكىشتەرى حالىقارالىق ستاندارتتارعا ساي جاسالعان.  سوعان قاراي قۇرىلىستىڭ قۇنى دا قىمبات. 
300 ورىندىق جايلى مەكتەپتەردىڭ قۇنى 3،8 ملرد تەڭگەنىڭ اينالاسىندا بولسا، 2000 ورىندىق مەكتەپتەردىڭ قۇنى 10،8-11 ملرد تەڭگەگە دەيىن بارادى. 
وسىنشا قاراجات جۇمساپ سالىنعان مەكتەپتەردىڭ ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋعا قالاي ىقپال ەتەتىنىن، نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەبى، Haileybury، «ميراس»، TAMOS Education، Kazakhstan International School سياقتى ايگىلى جەكە مەنشىك مەكتەپتەرمەن قانشالىقتى باسەكەلەس بولاتىنىن ۋاقىت كورسەتەدى. 
ەڭ باستىسى، بۇل جوبا زاماناۋي مەكتەپتىڭ قازاقستاندىق ستاندارتىن قالىپتاستىرا الدى. ەندى جەكە مەنشىك مەكتەپ سالعىسى كەلگەن ينۆەستورلار باسەكەگە قابىلەتتى بولۋ ءۇشىن «جايلى مەكتەپتىڭ» كورسەتكىشتەرىنەن كەم مەكتەپ سالا المايدى دەگەن ءسوز. 
ونىڭ سىرتىندا ۇلتتىق جوبانىڭ ارقاسىندا مەكتەپ تاپشىلىعى جويىلىپ قانا قويماي، 100 مىڭ ۋاقىتشا، 145 مىڭ تۇراقتى جۇمىس ورنى اشىلادى.

«بولاشاق» باعدارلاماسىنىڭ تالاپتارى وزگەردى
21 قاڭتار 2025
«بولاشاق» باعدارلاماسىنىڭ تالاپتارى وزگەردى

«بولاشاق» حالىقارالىق ستيپەندياسىن تاعايىنداۋ ءۇشىن ۇمىتكەرلەردى ىرىكتەۋ جاڭا قاعيدالارى بەكىتىلدى، دەپ حابارلايى عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگى.

2025 جىلعى 17 قاڭتارداعى قاۋلى العاشقى رەسمي جاريالانعان كۇنىنەن كەيىن كۇنتىزبەلىك ون كۇن وتكەن سوڭ قولدانىسقا ەنگىزىلەدى.

«بولاشاق» حالىقارالىق ستيپەندياسىن تاعايىنداۋ ءۇشىن ۇمىتكەرلەردى ىرىكتەۋدىڭ جاڭا قاعيدالارىندا سۇرىپتاۋ تەتىكتى ەنگىزۋ ارقىلى كونكۋرستىق ىرىكتەۋدى جاڭارتۋ كوزدەلگەن. وسىلايشا، وسى جاڭاشىلدىققا سايكەس قاجەتتى بالل سانىن جيناماعان ۇمىتكەرلەر كەلەسى تۋرعا جىبەرىلمەيدى.

مەملەكەتتىك قىزمەت اپپاراتىن ودان ءارى جاقسارتۋ ماقساتىندا «مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر» كاتەگورياسى ەنگىزىلدى. بۇل كاتەگوريا بويىنشا مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەرگە «ماگيستراتۋرا» باعدارلاماسىنا قاتىسۋ ءۇشىن ءتىل كۋرستارىنان ءوتۋ مۇمكىندىگى ۇسىنىلادى.

سونداي-اق باعدارلاما تۇلەكتەرى ەڭبەك ءوتىلىمىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى مۇشە حالىقارالىق ۇيىمداردا، مىسالى، بۇۇ، يۋنەسكو، شىۇ جانە تمۇ سياقتى ۇيىمداردا وتەۋ مۇمكىندىگى قاراستىرىلعان.

كونكۋرستىق ىرىكتەۋ ءۇشىن قاجەتتى قۇجاتتار تىزبەسىنە ۋاجدەمەلىك حات ەنگىزىلدى. بۇدان باسقا، كونكۋرستىق ىرىكتەۋدەن وتە الماعان ۇمىتكەرلەرگە سول كۇنتىزبەلىك جىلى كونكۋرسقا قايتا قاتىسۋ قۇقىعى بەرىلەدى.

جالپى بۇل وزگەرىستەر «بولاشاق» حالىقارالىق ستيپەندياسىن جەتىلدىرىپ، ەلىمىزدىڭ ءارتۇرلى سالالارىندا بىلىكتى ماماندار دايارلاۋعا باعىتتالعان.

ءبىز تۋرالى
ulys.kz — اقپاراتتىق، ساراپتامالىق جانە تانىمدىق باعىتتاعى ماتەريالداردى بەرەدى.
 
مۋلتيمەديالىق جوبا زامان تالابىنا ساي جاسالعان. قازاقستاننىڭ اقپاراتتىق نارىعىن ساپالى
كونتەنتپەن قامتاماسىز ەتۋگە ۇلەس قوسۋعا باعىتتالعان. مۇنداعى ساراپتامالىق، تانىمدىق
ماقالالار سان سالانى قامتيدى. گەوستراتەگيا، گەوەكونوميكا، گەوساياسات، حالىقارالىق
قاتىناستار مەن ەلدىڭ ىشكى-سىرتقى ساياساتى، ەكونوميكا، جاھاندا بولىپ جاتقان تەكتونيكالىق
وزگەرىستەر مەن ترەند تاقىرىپتار ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنان تەرەڭ تالدانىپ قازاق
وقىرماندارىنا جەتكىزىلەدى. ورتالىق ازيا مەن تۇركى الەمىنە ەرەكشە كوڭىل بولىنەدى.