بۇگىنگى بالا – كەشەگى بالادان بولەك. ول ەندى تەلەديداردىڭ الدىندا مۋلتفيلم كۇتىپ وتىرمايدى. ونىڭ الدىندا YouTube تۇر. TikTok تۇر. Netflix تە بار. ءبىراق ءبىر سۇراق كوكەيدە: بۇل پلاتفورمالار بالاعا نە ۇيرەتىپ جاتىر؟ قازاق بالاسىنىڭ ساناسىن كىم قالىپتاستىرىپ جاتىر؟ مىنە، ءدال وسى سۇراققا جاۋاپ ىزدەۋ – ۋاقىت تالابى.
ساندار سويلەسىن: دۇنيەجۇزىندە بالالار كۇنىنە ەكران الدىندا 30 پايىز ۋاقىتىن وتكىزەدى ەكەن. ءۇشتىڭ ءبىر بولىگى. ول ەكراننان نە كورسە، سونى كوكىرەگىنە توقيدى. وركەنيەتتى ەلدەر وسىنى الدەقاشان تۇسىنگەن. ماسەلەن، جاپونيا بالاسىنا ۇلتتىق ءداستۇر سىڭىرگەن انيماسيا جاسايدى. اقش – تانىمدىق سەريالمەن تاربيەلەيدى. جۇڭگو – پاتريوتتىق مۋلتفيلم كورسەتەدى. بۇل ەلدەر ەكراندى تەك ويىن-ساۋىق ەمەس، يدەولوگيا قۇرالى دەپ قابىلدايدى. ءبىز شە؟
بىزدە قازاق تىلىندەگى بالالار كونتەنتى ءالى دە تاپشى. بالالار YouTube-تا ورىسشا، اعىلشىنشا سويلەپ، سونى جاتتاپ ءوسىپ كەلەدى. قازاقشا مۋلتفيلم ىزدەگەن اتا-انا تابا الماي سابىلادى. قازاق بالاسى قازاقشا ەرتەگى تىڭداۋعا ەمەس، شەتەلدىك سۋپەرقاھارماندارمەن تاڭ اتقىزىپ ءجۇر. ۇلتتىڭ رۋحاني شەكاراسىن قورعاۋ وسى ەكراننان باستالۋى كەرەك ەدى...
ايتسە دە، ءۇمىت بار. سوڭعى جىلدارى وتاندىق كونتەنتتە قوزعالىس بايقالادى. 2010 جىلى قۇرىلعان «Balapan» ارناسى قازاقشا مۋلتفيلم مەن باعدارلامالار شىعارىپ، بالالاردىڭ جۇرەگىن جاۋلاپ ۇلگەردى. ءبىر زەرتتەۋدە ءتىپتى «Balapan» شەتەلدىك Nickelodeon مەن TiJiء-دى ارتتا قالدىرعان. دەمەك، ءوزىمىز دە جاساي الامىز.
2022 جىل – بالالار جىلى بولدى. ۇكىمەت ناقتى قادامعا باردى. الەمدىك كونتەنتتى قازاقشا دىبىستاۋ قولعا الىندى. سپانچ بوب، قۇتقارۋشى كۇشىكتەر، ءقاۋىپتى گەنري... بارلىعى قازاقشا سويلەدى. بۇل – ستراتەگيالىق بەتبۇرىس. ءتىل ۇيرەتۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى جولى – قىزىقتى مازمۇنمەن بەرۋ.
ءبىراق ماسەلە مۇنىمەن بىتپەيدى. وتاندىق انيماسيانىڭ 80%-ى – مەملەكەتتىك قارجىعا تاۋەلدى. جەكە ينۆەستور از. سەبەبى بۇل سالا تابىس اكەلۋى باياۋ، تاۋەكەلى كوپ. سوندىقتان مەملەكەت قولداۋدى توقتاتپاۋ كەرەك.
كونتەنت جاساۋشىلار دا قاراپ وتىرعان جوق. YouTube-تا Torghai TV، Shańyraq سەكىلدى ارنالار قازاقشا ءان مەن الىپپە ۇيرەتىپ ءجۇر. مىسالى، Torghai TVء-دىڭ «ايۋ» ءانىن 85 ميلليوننان استام ادام كورگەن. بۇل – اۋديتوريا بار ەكەنىن بىلدىرەدى. ءبىراق ساراپشىلار عىلىمي، ءتىل ۇيرەتەتىن ماتەريالدار ءالى دە از دەيدى. ەندەشە، بۇل – كەلەسى قادام.
پلاتفورمالار دا كوبەيىپ جاتىر. Qzone اتتى قازاقشا ستريمينگ پلاتفورما ىسكە قوسىلدى. بالالارعا ارنالعان فيلمدەر، اۋديوقويىلىمدار، دۋبلياجدالعان مۋلتفيلمدەر – ءبارى ءبىر جەردە. بۇل – مەدياكەڭىستىكتەگى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋ جولىنداعى ماڭىزدى باستاما.
الەم نە ىستەپ جاتىر؟ اقش-تىڭ يۋتا شتاتى اتا-انانىڭ رۇقساتىنسىز الەۋمەتتىك جەلىگە كىرۋگە تىيىم سالدى. فرانسيا – مەكتەپتە سمارتفون قولدانۋعا تىيىم سالدى. ۇلىبريتانيا – زياندى كونتەنتكە ايىپپۇل سالادى. قىرعىزستان – ءتىپتى TikTok-تى تولىعىمەن بۇعاتتادى. ال ءبىز شە؟
قازاقستان دا قاراپ وتىرعان جوق. TikTok-پەن كەلىسىمگە كەلىپ، 13 جاسقا تولماعانداردىڭ اككاۋنتىن جويىپ جاتىر. 2024 جىلى 1،9 ميلليون اككاۋنت ءوشىرىلدى. YouTube – Kids بولىمشەسىن اشتى. Instagram – اتا-انالىق باقىلاۋ ەنگىزدى. ءبىراق تولىق قاۋىپسىزدىك جوق. سول ءۇشىن اتا-انانىڭ مەدياساۋاتى ماڭىزدى.
جاھاندىق تاجىريبە كورسەتكەندەي، بالاعا ەكراننان نە كورسەتەمىز – بولاشاق سوعان بايلانىستى. سوندىقتان كونتەنتتى سۇزگىدەن وتكىزۋ كەرەك. ءقاۋىپتى ويىن، زورلىق، كيبەربۋللينگ – مۇنىڭ بارىنە زاڭدىق توسقاۋىل قاجەت. سونىمەن قاتار، تاربيەلىك-تۇسىندىرۋ جۇمىستارى دا قاتار ءجۇرۋى ءتيىس.
اۋديتوريا نە قالايدى؟ ءقازىر بالا تەلەديدار كۇتپەيدى. ول YouTube-تا ءوزى تاڭداعان روليكتى قارايدى. TikTok – ءبىرىنشى ورىندا. كوپشىلىگى – ويىن-ساۋىق. تانىمدىق كونتەنت از. دەمەك، ساپالى ءارى تارتىمدى فورمات قاجەت. تورعاي تۆ-نىڭ ميلليونداعان قارالىمى – سونىڭ دالەلى.
ساپا دەگەنىمىز نە؟ بىرىنشىدەن، ءتىل – تۇسىنىكتى بولۋ كەرەك. قازىرگى بالا Disney مەن Netflixء-تى كورىپ ءوستى. سوندىقتان انيماسيانىڭ ساپاسى دا جوعارى بولۋى شارت. ەكىنشىدەن، ينتەراكتيۆتىلىك ماڭىزدى – قىسقا مۋلتفيلم، ويىن ەلەمەنتى بار كونتەنت ارتىق. ۇشىنشىدەن، جاسوسپىرىمدەر اۋديتورياسىنا ارنالعان ارنايى جوبالار قاجەت. ولار ءۇشىن نە بالاعا ارنالعان، نە ەرەسەكتەرگە ارنالعان ونىمدەر قىزىقسىز.
بولاشاقتا نە ىستەۋ كەرەك؟ مەملەكەت وتاندىق ستۋديالارعا قولداۋ كورسەتۋى كەرەك. شەتەلدىك ارنالاردى قازاقشالاۋ تاجىريبەسى ءساتتى بولدى. ەندى ءوز ءونىمىمىزدى قولداۋ قاجەت. زاڭمەن رەتتەۋ دە ماڭىزدى. پلاتفورمالارمەن كەلىسىم، جاساندى ينتەللەكت كومەگىمەن مودەراسيا – ءبارى ىسكە قوسىلۋى ءتيىس. اتا-انالار – ەڭ باستى فيلتر. بالا نە كورىپ ءجۇر؟ كىمنەن ۇيرەنىپ ءجۇر؟ سوعان ءمان بەرەتىن ۋاقىت كەلدى.
قورىتا ايتقاندا، بالالارعا ارنالعان كونتەنت – جاي قىزىق ءۇشىن جاسالاتىن دۇنيە ەمەس. بۇل – بولاشاققا سالىنعان ينۆەستيسيا. ۇلتتىڭ بولمىسىن قالىپتاستىرۋ الاڭى. ەگەر ءبىز بۇگىن بالاعا ساپالى ءونىم بەرە الماساق، ەرتەڭ ەكراننان وزىمىزگە جات مىنەزدى ۇرپاق كورۋىمىز مۇمكىن. سوندىقتان ءار ساعات، ءار مازمۇن – جاۋاپكەرشىلىك.
ەكران الدىنداعى ۇرپاقتىڭ بولاشاعى – ءبىزدىڭ بۇگىنگى شەشىمىمىزگە بايلانىستى.



