Bıyl shildeniń basynda Astanadaǵy «jaıly mektepke» balasynyń qujatyn ótkizýge kelgen ata-analar túnnen bastap kezekke turyp, dúrbeleń týyndatqan bolatyn. Munyń astarynda elordadaǵy mektep tapshylyǵy jatqanymen, negizgi másele balasyn «jaıly mektepte» aýystyrǵysy keletin ata-analardyń kóptiginde edi. Osyǵan qarap el ishinde «jaıly mektepterdiń» jarnamasy jaqsy júrgenin kórýge bolady. Bul jobanyń operatory – «Samruk-Kazyna Construction» aksıonerlik qoǵamy. Eger operator qurylys pen jabdyqtaý jumystarynyń sapasyn oıdaǵydaı baqylaı alsa, shynymen de «bilim oshaǵy» degen atqa laıyq nysandar esigin aıqara ashady. Bulaı deıtinimiz, atalǵan mektepterdiń memleket esebinen salynǵan ózge mektepterden birneshe artyqshylyǵy bar.
Ulttyq joba bastalǵan kezde Oqý-aǵartý mınıstri bolǵan Asqat Aımaǵambetov «Jaıly mektep» ulttyq jobasy boıynsha salynatyn mektepterdiń buǵan deıin salynǵan mektepterden 8 aıyrmashylyǵyn ataǵan edi.
«Birinshi – bastaýysh jáne joǵary synyp oqýshylary mektep ǵımaratynyń jekelegen bloktarynda oqıdy. Sáıkesinshe, olardyń óz oqý kabınetteri, ájethanalary, sportzaldary bolady. Ekinshi – balalardyń qaýpsizdigin qamtamasyz etýge jaǵdaı jasalady. Beınebaqylaý, dybystyq dabyl sıaqty qaýipsizdik nysandary ornatylady. Kelesi – oqýshylarǵa yńǵaıly bolý úshin oqý quraldaryn, aýystyratyn kıimderin saqtaıtyn jeke shkaftar, kitap oqýyna, demalýyna, shyǵarmashylyq áleýetin damytýǵa tıisti jaǵdaılar qarastyrylǵan. Tórtinshi – mektep eń zamanaýı fızıka, hımıa, bıologıa, robototehnıka sıaqty kabınettermen qamtamasyz etiledi. Ár kabınetke tıisti ekrandar ornatylyp, mekteptiń kez kelgen jerinen joǵary jyldamdyqty ınternetke qosylý múmkindigi beriledi», - dedi ol.
Atalmysh mektepterde erekshe muqtajdyǵy bar balalarǵa barynsha jaǵdaı jasalǵan.
«Altynshy – sportzal máselesi. Mysaly, qazirgi kúni 1 200 oqýshyǵa arnalǵan mektepte kóbine bir sportzal ǵana qarastyrylǵan. Onda tańerteńgi 8.00-den keshke deıin bir ýaqytta 4-5 synyp úshin dene shynyqtyrý sabaǵy ótedi. Al jaıly mektepterde balalardyń jas ereksheligine baılanysty birneshe sportzal qarastyrylǵan. Jetinshi – jańa mektepterde muǵalimderge de barlyq jaǵdaı jasalady. Muǵalimderdiń kabınetteri, kásibı zonalar, qosymsha bilim berýge arnalǵan nemese jıyn ótkizý zaldary, ár qabınette ınternetke qosylǵan jeke kompúterleri bolady. Segizinshi – jaıly mektepter community ortalyǵynyń rólin atqarady. Ásirese, bul aýyldyq jerlerge qatysty. Oǵan qosa, mektepter balalardy eńbekke baýlý úshin resýrstyq ortalyq qyzmetin atqarady», - degen bolatyn Asqat Aımaǵambetov.
Jalpy 2023-2025 jyldar aralyǵynda óńirler men respýblıkalyq baǵynystaǵy qalalarda 369 jaıly mektep salý josparlanǵan. Osynyń arqasynda 740 myńnan astam oqýshyny eki aýysymdaǵy orta bilimmen qamtamasyz etedi degen sóz.
Bıyl jeltoqsan aıyna deıin 208 mektepti qoldanysqa berý kózdelgen. Qalǵan 151 mektep 2025 jyldyń aıaǵyna deıin salynyp bitýi kerek. Onyń syrtynda Astana jáne Almaty qalalarynda 10 mektep memlekettik-jeke menshik áriptestik aıasynda satyp alý arqyly ashylady. Jospardaǵy 369 «jaıly mekteptiń» 44%-y aýyldarda salynady.
Qazan aıyndaǵy málimetterge sensek, ulttyq joba qolǵa alynǵannan beri elde 31 jaıyl mektep qoldanysqa berilgen. Ol nysandarda 109 myńnan astam oqýshy bilim alyp júr. 1 qyrkúıektiń ózinde ǵana 20 mektep ashylǵan.
Jobanyń jalpy búdjeti 2,38 trln teńge dep belgilengen. Onyń ishinde Aqmola oblysyna 35,1 mlrd teńge, Atyraý oblysyna 22,1 mlrd teńge, Qaraǵandy oblysyna 23,3 mlrd teńge, Qostanaı oblysyna 15,2 teńge, Almaty qalasyna 63,2 mlrd teńge, Astana qalasyna 118,6 mlrd teńge bekitilgen.
Bul qarajattyń basym bóligi Ulttyq qordan alynatynyn aıtý kerek. Qalǵany respýblıkalyq búdjetten tartylady. Byltyr 499,9 mlrd teńge jumsalsa, bıyl 976,7 mlrd teńge ıgerilýi kerek. Al kelesi jylǵa 909,4 mlrd teńge qarastyrylǵan.
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń 2022 jylǵy Joldaýynan bastaý alǵan bul ulttyq joba eldegi apatty mektepter men úsh aýysymdy joıý úshin, mektep tapshylyǵyn seıiltý úshin qolǵa alynǵan bolatyn.
Bul bir jaǵynan jeke menshik mektepter men memlekettik mektepterdiń tehnıkalyq jabdyqtalýyndaǵy aıyrmashylyqty azaıtýǵa da septigin tıgizedi. Óıtkeni ǵımarattyń sáýlet jáne tehnıkalyq kórsetkishteri halyqaralyq standarttarǵa saı jasalǵan. Soǵan qaraı qurylystyń quny da qymbat.
300 oryndyq jaıly mektepterdiń quny 3,8 mlrd teńgeniń aınalasynda bolsa, 2000 oryndyq mektepterdiń quny 10,8-11 mlrd teńgege deıin barady.
Osynsha qarajat jumsap salynǵan mektepterdiń bilim sapasyn arttyrýǵa qalaı yqpal etetinin, Nazarbaev zıatkerlik mektebi, Haileybury, «Mıras», TAMOS Education, Kazakhstan International School sıaqty áıgili jeke menshik mekteptermen qanshalyqty básekeles bolatynyn ýaqyt kórsetedi.
Eń bastysy, bul joba zamanaýı mekteptiń qazaqstandyq standartyn qalyptastyra aldy. Endi jeke menshik mektep salǵysy kelgen ınvestorlar básekege qabiletti bolý úshin «jaıly mekteptiń» kórsetkishterinen kem mektep sala almaıdy degen sóz.
Onyń syrtynda ulttyq jobanyń arqasynda mektep tapshylyǵy joıylyp qana qoımaı, 100 myń ýaqytsha, 145 myń turaqty jumys orny ashylady.